Ένας στους τέσσερις ανθρώπους ηλικίας άνω των 50
ετών υποφέρει από επίμονους πόνους στα γόνατα, οι οποίοι άλλοτε οφείλονται σε
εκφύλιση της άρθρωσης και άλλοτε σε χρόνιους τραυματισμούς και κακώσεις.
Αναλόγως με την βαρύτητα των συμπτωμάτων, την
αιτιολογία του πόνου αλλά και το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς, οι πόνοι αυτοί
μπορεί να αντιμετωπιστούν με διάφορους τρόπους, άλλοι από τους οποίους είναι συντηρητικοί
και άλλοι πιο παρεμβατικοί.
Στις συντηρητικές θεραπείες συμπεριλαμβάνονται η
ανάπαυση, η παγοθεραπεία, η απώλεια βάρους όταν ο ασθενής έχει περιττά κιλά, η
τοπική ή από του στόματος φαρμακευτική αγωγή (π.χ. με μη στεροειδή
αντιφλεγμονώδη, εάν δεν υπάρχει αντένδειξη), η φυσικοθεραπεία και ειδικές
ασκήσεις.
Όταν αυτές δεν επαρκούν, τότε μπορεί να γίνουν
εγχύσεις φαρμάκων μέσα στην άρθρωση, αρθροσκόπηση γόνατος ή ολική αρθροπλαστική
γόνατος, δηλαδή αλλαγή της άρθρωσης του γόνατος.
Όπως εξηγεί ο Δρ. Φώτης Τσούκας, ορθοπεδικός
χειρουργός εξειδικευμένος στην Ρομποτική και Αρθροσκοπική Χειρουργική, ο
συνδυασμός ή η αλληλουχία των θεραπειών που προτείνεται σε κάθε ασθενή είναι
εξατομικευμένος, αλλά η ολική αρθροπλαστική γόνατος είναι η τελευταία μέθοδος
που εφαρμόζεται. «Έχουμε στη διάθεσή μας άλλες, πολύ λιγότερο παρεμβατικές αλλά
εξίσου αποτελεσματικές επιλογές, όπως την αρθροσκόπηση, για να αντιμετωπίσουμε
τον πόνο στο γόνατο και πολλές από τις αιτίες του», λέει. «Η αρθροσκόπηση είναι
μία ελάχιστα επεμβατική μέθοδος η οποία, σε αντίθεση με την ονομασία της, δεν
εφαρμόζεται για να δούμε το εσωτερικό της άρθρωσης, αλλά για να θεραπεύσουμε
πολλά προβλήματα σε αυτήν αποτρέποντας ή έστω καθυστερώντας σημαντικά την
ανάγκη για αντικατάσταση της άρθρωσης με αρθροπλαστική».
Ωστόσο «δεν παύει να είναι και αυτή μία επέμβαση,
επομένως απαιτείται προσοχή και σωστή μετεγχειρητική αποκατάσταση», τονίζει ο
Δρ. Τσούκας.
Ο γιατρός μπορεί να συστήσει την αρθροσκόπηση
γόνατος όταν ο πόνος του ασθενούς δεν ανταποκρίνεται στις μη επεμβατικές
θεραπείες. Με την αρθροσκόπηση μπορούν να αντιμετωπιστούν πολλά επώδυνα
προβλήματα που προκαλούν βλάβη στην άρθρωση του γόνατος.
Μερικές
χαρακτηριστικές ενδείξεις για την εκτέλεσή της είναι:
* Η αφαίρεση ή διόρθωση της ρήξης μηνίσκου
(μηνισκεκτομή ή μηνισκοσυρραφή). Η ρήξη μηνίσκου είναι ένας από τους
συχνότερους τραυματισμούς του γόνατος. Ο μηνίσκος είναι ένας σχηματισμός σαν
πέταλο, που παρεμβάλλεται σαν μαξιλάρι ανάμεσα στα οστά της άρθρωσης του
γόνατος. Αναλόγως με την έκταση της ρήξης, ο γιατρός μπορεί κατά την
αρθροσκόπηση να αφαιρέσει ένα τμήμα του μηνίσκου, να το συρράψει ή να το
λειάνει. Επειδή, πάντως, ο μηνίσκος εκ φύσεως δεν έχει καλή παροχή αίματος, δεν
είναι πάντοτε εφικτή η διόρθωση της ρήξης. Σε τέτοιες περιπτώσεις γίνεται
αφαίρεση του κατεστραμμένου τμήματος.
* Η ανακατασκευή της ρήξης του πρόσθιου ή του
οπίσθιου χιαστού συνδέσμου. Ο πρόσθιος και ο οπίσθιος χιαστός είναι δύο
σύνδεσμοι που βρίσκονται εντός της άρθρωσης του γόνατος και την σταθεροποιούν.
Όταν υποστούν ρήξη, το γόνατο γίνεται ασταθές και οι ασθενείς μπορεί, π.χ., να
παραπονούνται ότι λυγίζει ακούσια όταν περπατούν. Η πλειονότητα των επεμβάσεων
για ρήξη του πρόσθιου ή του οπίσθιου χιαστού συνδέσμου γίνονται με
αρθροσκόπηση.
* Η αφαίρεση τμήματος ή ολόκληρου του αρθρικού
υμένα (υμενεκτομή) σε περίπτωση φλεγμονής (υμενίτιδα). Ο αρθρικός υμένας είναι
ιστός που καλύπτει εσωτερικά τον θύλακα της άρθρωσης. Η υμενίτιδα μπορεί, π.χ.,
να αναπτυχθεί όταν υπάρχουν επαναλαμβανόμενες κακώσεις στο γόνατο,
υποτροπιάζουσες αιμορραγίες κ.λπ.
* Η αντιμετώπιση της ρήξης του αρθρικού χόνδρου. Ο
αρθρικός χόνδρος είναι ο ιστός που καλύπτει τις επιφάνειες των οστών στο
γόνατο. Όταν υποστεί ρήξη, απαιτείται καθαρισμός και παρεμβάσεις επούλωσης,
όπως η πρόκληση μικροκαταγμάτων και η μεταμόσχευση χόνδρου από τα υγιή τμήματα
της άρθρωσης στο σημείο της βλάβης.
* Η αφαίρεση θραυσμάτων οστού ή χόνδρου που έχουν
απελευθερωθεί από την αρχική φυσιολογική θέση.
* Αντιμετώπιση των προβλημάτων της επιγονατίδας,
όπως η εξάρθρωσή της.
Η οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο
«Η αρθροσκόπηση μπορεί να εφαρμοστεί και για να
αντιμετωπιστεί η οστεοαρθρίτιδα του γόνατος», λέει ο Δρ. Τσούκας. «Ωστόσο δεν
είναι όλοι οι πάσχοντες από οστεοαρθρίτιδα γόνατος κατάλληλοι υποψήφιοι γι'
αυτήν. Μελέτες έχουν δείξει ότι η αποτελεσματικότητά της εξαρτάται από το
στάδιο της οστεοαρθρίτιδας και την βλάβη που ευθύνεται για τον πόνο.
Ειδικότερα, έχει βρεθεί ότι οι ασθενείς που ωφελούνται περισσότερο είναι
εκείνοι με αρχική οστεοαρθρίτιδα, των οποίων ο πόνος και η δυσκαμψία οφείλονται
σε χαλάρωση ή ρήξη του αρθρικού χόνδρου. Αντιθέτως, όταν η οστεοαρθρίτιδα
οφείλεται σε φθορά των οστών (δηλαδή είναι προχωρημένη), είναι απίθανο να
βελτιωθεί με την αρθροσκόπηση. Επομένως, πρέπει πριν την αρθροσκόπηση να γίνει
ενδελεχής έλεγχος, ούτως ώστε να εντοπιστεί η αιτία του πόνου και να μπορέσουμε
να εκτιμήσουμε με ακρίβεια τις πιθανότητες βελτίωσης του ασθενούς».
Η διάρκεια της νοσηλείας
Αναλόγως με την βαρύτητα του περιστατικού, η
αρθροσκόπηση γόνατος μπορεί να διαρκέσει από 5 λεπτά έως 1,5 ώρα. Έτσι, μπορεί
να γίνει σε εξωνοσοκομειακή βάση (χωρίς νοσηλεία) ή να απαιτήσει νοσηλεία για
24-48 ώρες. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο ασθενής περπατά μέσα σε λίγες ώρες
από την ολοκλήρωσή της, αλλά η αποκατάστασή του θα εξαρτηθεί από τις δομές του
γόνατος (π.χ. μηνίσκο, συνδέσμους, χόνδρο) που είχαν βλάβη.
Η αρθροσκόπηση διενεργείται μέσω μικρών τομών, που
διανοίγονται γύρω από το γόνατο. Η αναισθησία συνήθως είναι τοπική ή «μέθη». Οι
πιθανές επιπλοκές εξαιτίας της αρθροσκόπησης είναι ασυνήθεις και γενικώς
θεωρείται μία χαμηλού κινδύνου θεραπεία.
