Αιμορραγία από το ορθό: Πότε είναι ανησυχητική;

Φόβο και ανησυχία προκαλεί η αιμορραγία από το ορθό, αλλά σπάνια αφορά σοβαρό πρόβλημα υγείας. Παραδόξως, είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο και τις περισσότερες φορές προέρχεται από το κατώτερο τμήμα του παχέος εντέρου ή το ορθό, το οποίο αποτελεί τα τελευταία εκατοστά του.

«Οι συνηθέστερες αιτίες πρόκλησης αιμορραγίας από το ορθό είναι η αιμορροϊδοπάθεια και οι πρωκτικές ραγάδες. Ενδεχομένως, όμως, η αιμορραγία να προέρχεται από κάποιο υψηλότερο σημείο της γαστρεντερικής οδού, όπως για παράδειγμα από το παχύ ή το λεπτό έντερο, το στομάχι ή το δωδεκαδάκτυλο και να φαίνεται σαν να προέρχεται από το ορθό, οπότε η αιτία πρόκλησής της μπορεί να είναι σοβαρότερη», προειδοποιεί ο γενικός χειρουργός  Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος - Διευθυντής της χειρουργικής κλινικής του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών - Ιατρικού Περιστερίου και Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής (www.axiarchos.gr).

Το χρώμα του αίματος συχνά υποδεικνύει την προέλευση της αιμορραγίας και κυμαίνεται από ζωηρό κόκκινο έως μαύρο. Το αίμα μπορεί να εντοπίζεται επάνω  ή μέσα στα κόπρανα  να συνοδεύεται από βλέννα  ή να εμφανίζεται στα ρούχα και τα εσώρουχα, στο χαρτί υγείας ή στο νερό της τουαλέτας. Άλλοτε η αιμορραγία δεν συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα και άλλοτε είναι πιθανό να προκύψει ταυτόχρονα πόνος στον πρωκτό, διάρροια ή δυσκοιλιότητα. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις που η ποσότητα του αίματος είναι μεγαλύτερη, ο ασθενής μπορεί να βιώνει παράλληλα κοιλιακό άλγος, τυμπανισμό ή ανεξήγητη απώλεια βάρους. Συνέπειες της σοβαρής αιμορραγίας είναι η αναιμία, που γίνεται αντιληπτή από το χρώμα του δέρματος (ωχρό), την αδυναμία, την τάση λιποθυμίας ή τα συγκοπικά επεισόδια, τη ζάλη κατά την αλλαγή από καθιστή σε όρθια θέση, την κόπωση και την ταχυκαρδία.

Η αιμορροϊδοπάθεια, ο συνηθέστερος λόγος αιμορραγίας από το ορθό, δεν είναι άλλο παρά πρησμένες φλέβες στον πρωκτό, μέσα ή έξω απ’ αυτόν. Σύμφωνα με αμερικανικά στατιστικά στοιχεία περίπου το 75% των ανθρώπων θα εμφανίσει την πάθηση κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής του. Οι κυριότεροι λόγοι είναι η υπερβολική πίεση, όπως αυτή που συμβαίνει κατά την έντονη προσπάθεια για αφόδευση, από την παρατεταμένη παραμονή στη λεκάνη της τουαλέτας, ή, στις γυναίκες, από την εγκυμοσύνη και τον τοκετό. Οι άνθρωποι που έχουν επίμονη αιμορροϊδοπάθεια είναι συχνά δυσκοίλιοι, υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, ή ακολουθούν διατροφή πολύ χαμηλή σε φυτικές ίνες.

Οι φλεγμαίνουσες αιμορροΐδες μπορεί να προκαλούν φαγούρα, να είναι επώδυνες και ενοχλητικές, αλλά σπάνια αποτελούν πρόβλημα και συχνά θεραπεύονται μόνες τους. Η απώλεια βάρους, η κατανάλωση περισσότερων τροφών πλούσιων σε ίνες και η λήψη μη συνταγογραφημένων φαρμάκων είναι συνήθως αποτελεσματικές για την αντιμετώπιση  των συμπτωμάτων τους.

«Τα άτομα με σοβαρές ή ανθεκτικές στη συντηρητική θεραπεία αιμορροΐδες μπορεί να είναι υποψήφια για επέμβαση, η οποία είναι πλέον αναίμακτη και ανώδυνη. Στις μέρες μας υπάρχουν απλές και σύντομες τεχνικές που προσφέρουν μόνιμα και άριστα αποτελέσματα, όπως είναι η καθοδηγούμενη με υπέρηχο απολίνωση των αιμορροϊδικών αρτηριών. Είναι μια σύγχρονη τεχνική που μπορεί να πραγματοποιηθεί με τοπική αναισθησία και δεν απαιτεί τομή», μας εξηγεί ο Δρ. Ξιάρχος.

Οι ραγάδες πρωκτικού δακτυλίου ή πρωκτικές ραγάδες, μια άλλη αιτία αιμορραγίας από το ορθό, είναι μικροσκοπικά σκισίματα στον πρωκτό και στον πρωκτικό σωλήνα που συνήθως προκαλούνται από τα σκληρά κόπρανα. Τις περισσότερες φορές μπορούν να αντιμετωπιστούν θεραπεύοντας τη δυσκοιλιότητα και χρησιμοποιώντας υγρά μαντιλάκια για τον καθαρισμό που καταπραΰνουν την περιοχή γύρω από τον πρωκτό. Οι πρωκτικές ραγάδες σπάνια απαιτούν ιατρική περίθαλψη ή χειρουργική επέμβαση «η οποία πραγματοποιείται με τη χρήση Laser ή R-F σε λιγότερο από μισή ώρα», σημειώνει ο Δρ. Ξιάρχος.

Το κοιλιακό άλγος, η κόπωση, τα μαύρα κόπρανα και το αίσθημα καύσου στο στομάχι και τα έντερα μπορεί να υποδεικνύουν την ύπαρξη έλκους, το οποίο είναι μια επώδυνη πληγή ή εκδορά στη στομαχική κοιλότητα που προκαλείται στην πλειονότητα των περιπτώσεων είτε από τη συχνή χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων είτε από βακτηριακή μόλυνση από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.

Λιγότερο συχνές αιτίες αιμορραγίας του ορθού είναι οι εντερικοί πολύποδες, οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, η εκκολπωματίτιδα, η πρωκτίτιδα. Ακόμα σπανιότερα η αιμορραγία μπορεί να προκαλείται από καρκίνο σε κάποιο σημείο της γαστρεντερικής οδού.

Οι πολύποδες στο έντερο είναι καλοήθη ογκίδια που προεξέχουν από το τοίχωμα του εντέρου και μερικές φορές προκαλούν μικρές αιμορραγίες. Εμφανίζονται συχνότερα σε άτομα άνω των 50 ετών με την πιθανότητα εμφάνισης να αυξάνει με την ηλικία. «Η αφαίρεση των πολυπόδων είναι πολύ σημαντική καθώς η παραμονή τους στο έντερο  είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε καρκίνο. Είναι μια απλή, ασφαλής και ανώδυνη διαδικασία που εκτελείται κατά τη διάρκεια κολονοσκόπησης, μιας εξέτασης που πρέπει να γίνεται προληπτικά ανά 5ετία για τον εντοπισμό πιθανών βλαβών, ή συχνότερα στις ομάδες υψηλού κινδύνου», επισημαίνει ο Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος.

Η πρωκτίτιδα είναι μια φλεγμονή των τοιχωμάτων του ορθού που προκαλεί αιμορραγία πόνο στο ορθό, μία συνεχή αίσθηση για αφόδευση και περιστασιακά έκκριση βλέννας ή πύου. Οφείλεται σε αυτοάνοσα νοσήματα (ελκώδη κολίτιδα και η νόσο του Crohn), σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, λοιμώξεις, συγκεκριμένα φάρμακα και σε ακτινοθεραπεία. Η θεραπεία της αιτίας που την προκαλεί οδηγεί στην επιτυχή αντιμετώπιση της πάθησης και των συμπτωμάτων της.

Ο καρκίνος του πεπτικού είναι η σοβαρότερη αιτία αιμορραγίας από το ορθό. Ο καρκίνος του στομάχου προσβάλλει συνήθως άτομα άνω των 55 ετών και αρχικά δεν προκαλεί συμπτώματα γι’ αυτό και δεν διαγιγνώσκεται εγκαίρως προκειμένου ο ασθενής να έχει καλύτερη πρόγνωση. Σε προχωρημένα στάδιο μεταξύ άλλων προκαλεί και αιμορραγία που διαπιστώνεται από τα πολύ σκούρα (μαύρα) κόπρανα.

Ο καρκίνος του λεπτού εντέρου είναι από τα σπανιότερα είδη καρκίνου, ο οποίος προκαλεί κοιλιακό άλγος που επιδεινώνεται μετά το φαγητό, ναυτία, έμετο και αιμορραγία. Ο παχέος εντέρου  είναι η τρίτη κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες και η δεύτερη στους άνδρες, σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου, παρόλο που τα ποσοστά των θανάτων φθίνουν, χάρη στην έγκαιρη ανίχνευση. Ο καρκίνος του πρωκτού, ο οποίος είναι λιγότερο συχνός από τον καρκίνο του παχέος εντέρου, μπορεί επίσης να προκαλέσει αιμορραγία από το ορθό.

Άτομα με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου όπως η νόσος του Crohn ή η ελκώδης κολίτιδα μπορεί επίσης να παρουσιάσουν αιμορραγία από το ορθό και συναφή συμπτώματα όπως κοιλιακό άλγος, διάρροια, δυσκοιλιότητα, έλκη και υψηλότερο κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου.

Κατά τον Δρ. Αναστάσιο Ξιάρχο, ο ενδελεχής έλεγχος για τον εντοπισμό της αιτίας της αιμορραγίας πρέπει να είναι ο πρωταρχικός στόχος του ασθενή, διότι μόνο έτσι θα μπορέσει να καθοριστεί το θεραπευτικό πλάνο και να αποφευχθούν οι σοβαρές συνέπειες που δύναται να προκαλέσει. Η θεραπεία για την αιμορραγία από το ορθό τις περισσότερες φορές είναι διατροφική και αφορά στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας και της παχυσαρκίας ή φαρμακευτική, με μη συνταγογραφούμενα φάρμακα ή συμπληρώματα. 

Η χειρουργική επέμβαση ενδεχομένως να αποτελεί την καταλληλότερη επιλογή για τη θεραπεία της αιτίας της αιμορραγίας. Σε γενικές γραμμές πάντως η ελαφρά αιμορραγία από το ορθό οφείλεται σε αιμορροϊδοπάθεια και σπανίως σχετίζεται με άλλη πάθηση, ιδιαίτερα στα άτομα κάτω των 40. Εάν όμως η αιμορραγία είναι συνεχής, ή η ποσότητα του απολεσθέντος αίματος μεγάλη ή συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα, ο ασθενής πρέπει να μεταβεί στα επείγοντα περιστατικά για άμεσο έλεγχο.