Παραδόθηκε το πόρισμα για τη ρύπανση στην περιοχή ΧΥΤΑ Ελληνικού

Παραδόθηκε στον Περιφερειάρχη Ηπείρου κ. Αλέξανδρο Καχριμάνη η Έκθεση – πόρισμα της Επιτροπής που είχε συσταθεί με απόφασή του για τη διερεύνηση των φαινόμενων ρύπανσης απορροών περιοχής του έργου: «Κατασκευή ΧΥΤΑ 1ης διαχειριστικής ενότητας (Ν. Ιωαννίνων) Περιφέρειας Ηπείρου». Τα συμπεράσματα και οι προτάσεις είναι οι εξής:
Συμπεράσματα – Πόρισμα
Μετά τις παραπάνω αξιολογήσεις των μακροσκοπικών και εργαστηριακών ευρημάτων, σε συνδυασμό με όλα τα στοιχεία των εκθέσεων και τις παρατηρήσεις των αυτοψιών κατά τη φάση της δοκιμαστικής λειτουργίας του ΧΥΤΑ, οπότε εμφανίστηκαν και τα φαινόμενα ρύπανσης των εκροών της περιοχής, η Επιτροπή διαμόρφωσε την ακόλουθη εδραιωμένη άποψη-θέση:
1) Στην ευρύτερη περιοχή δεν εντοπίστηκαν άλλες ρυπαίνουσες δραστηριότητες, ούτε ενδείξεις απόρριψης κάποιου ρυπαντικού φορτίου. Συνεπώς, είναι αδιαμφισβήτητο ότι η αιτία των φαινόμενων ρύπανσης είναι ο χώρος του ΧΥΤΑ.
2) Δεξαμενές συλλογής και επεξεργασίας στραγγισμάτων: Από μετρήσεις της στάθμης των υγρών τόσο από τον ανάδοχο, όσο και την Επιτροπή, φαίνεται ότι οι δεξαμενές - κατασκευαστικά (στεγανότητα) - δεν ευθύνονται για τα φαινόμενα της ρύπανσης.
3) Κύτταρο: Η πιθανότητα το ρυπαντικό φορτίο να προκλήθηκε από ενδεχόμενη διαρροή (κατασκευαστική αστοχία) του κυττάρου του ΧΥΤΑ είναι ελαχιστοποιημένη. Η ενδεχόμενα πιθανή ύπαρξη διαρροής του κυττάρου – προς το παρόν – είναι «διαχειρίσιμη» και συσχετισμένη με την παρακολούθηση του ρυπαντικού φορτίου (ποσοτικά και ποιοτικά) τόσο των εκροών κατάντι του κυττάρου (λιθορριπή) και εκτός της περίφραξης, όσο και των υπογείων υδάτων Γεωτρήσεων (μετά από προηγούμενο καθαρισμό και απολύμανσή τους) και, κατ’ επέκταση, της πηγής.

4) Γεωτρήσεις Γ1, Γ2 & Γ3: Η συνεχώς μειούμενη εμφάνιση ρύπων στις Γεωτρήσεις - πέραν της απενεχοποίησης του κυττάρου – και με δεδομένα τα χαρακτηριστικά των φυσικών επιφανειακών υδάτων της περιοχής (Υδατόρεμα), τη στρωματογραφία και την κλίση του υπεδάφους, αλλά και τη χωροθέτησή τους σε σχέση με τον ΧΥΤΑ, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ρύπανση αιτιολογείται από απόρριψη επιβαρυμένων υδάτων στην εγγύτητα αυτών. Αιτία η οποία έγινε για συγκεκριμένο λόγο και συγκεκριμένη περίοδο και η οποία πλέον έχει εκλείψει.
5) Εκροές κατάντι του κυττάρου (λιθορριπή) & εκτός της περίφραξης: Η σταθερότητα του ρυπαντικού φορτίου των εκροών και – κυρίως - η γειτνίαση αυτών με το κύτταρο, παρά την διαφοροποίηση του ρυπαντικού τους φορτίου, συντηρούν μεν την υποψία η εν λόγω εκροή να οφείλεται σε διαρροή του κυττάρου, πλην όμως είναι τέτοιου μεγέθους που – προς το παρόν – είναι «διαχειρίσιμη» και χρήζει περαιτέρω παρακολούθησης.
6) Πηγή στη Λεύκα: Η πηγή φαίνεται να είναι η κύρια εκφόρτιση της υδροφορίας της περιοχής και τα ρυπαντικά φορτία της σχετίζονται με τα πλέον βεβαρημένα υγρά των στραγγισμάτων του ΧΥΤΑ και όχι με αυτά των επεξεργασμένων στραγγισμάτων. Η εν λόγω ρύπανση αιτιολογείται από απόρριψη επιβαρυμένων υδάτων στην εγγύτητα του ΧΥΤΑ για συγκεκριμένο λόγο και συγκεκριμένη περίοδο (η οποία πλέον έχει εκλείψει). Η εξέλιξη του φαινόμενου της ρύπανσης στην πηγή – που βαίνει συνεχώς μειούμενη - χρήζει περαιτέρω προσεκτικής παρακολούθησης και διερεύνησης.
7) Το πρόβλημα της μη ύπαρξης έργων συλλογής ομβρίων εντός του κυττάρου και της απομάκρυνσής τους πριν την επαφή τους με τα απορρίμματα, σε συνδυασμό με τις έντονες βροχοπτώσεις την χειμερινή περίοδο, οδηγούν στην βεβαιότητα της μη σωστής διαχείρισης του υδραυλικού φορτίου. Η προσπάθεια αποφόρτισης και εκτόνωσης του σημαντικά πλεονάζοντος υδραυλικού φορτίου μέσω της άρδευσης «επεξεργασμένων» στραγγισμάτων «εντός των ορίων» του ΧΥΤΑ, έγινε σε περιορισμένο χρόνο και συγκεκριμένη περίοδο προ της εμφάνισης των φαινομένων ρύπανσης. Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται τόσον από την Έκθεση του μέλους της Επιτροπής κας Β. Κωστούλα (Βλ. Έκθεση επιβλέπουσας το έργο, σελ. 5), όσο και από προφορική μαρτυρία του Προέδρου του ΦΟΔΣΑ κ. Θ. Μπέγκα (18-2-2012).
8) Το φαινόμενο της ρύπανσης, λόγω αποφόρτισης του υδραυλικού φορτίου, δεν συσχετίζεται με τη διερεύνηση του ενδεχόμενου διαρροής του κυττάρου.
9) Η σημερινή πολύ μεγάλη δυναμική φόρτιση του κυττάρου, αλλά και η πληρότητα των δεξαμενών της μονάδας επεξεργασίας - λόγω ανεπιθύμητης παρουσίας πολύ μεγάλων ποσοτήτων στραγγισμάτων ένεκα κακής διαχείρισης του υδραυλικού φορτίου και των έντονων βροχοπτώσεων κατά την περίοδο της δοκιμαστικής λειτουργίας – σε συνδυασμό με την μειωμένη σήμερα απόδοση του βιολογικού καθαρισμού, δημιουργούν κρίσιμη κατάσταση εκτάκτου ανάγκης στο σύστημα.
Η εγκατάσταση του Βιολογικού Καθαρισμού δεν έχει επιτύχει τις προβλεπόμενες από τη μελέτη και την Ε.Π.Ο. αποδόσεις και απέχει μακράν αυτών.
10) Υπό αυτές τις συνθήκες το ενδεχόμενο κλεισίματος του ΧΥΤΑ όχι μόνο δεν είναι αναγκαίο, αλλά θα επιδείνωνε περαιτέρω την κατάσταση.
Προτάσεις Επιτροπής
Όπως είναι γνωστό ο ΧΥΤΑ και μάλιστα ο συγκεκριμένος, είναι ένα «ευαίσθητο» έργο όχι μόνο κατασκευαστικά αλλά και περιβαλλοντικά και – κυρίως – κοινωνικά. Ως εκ τούτου χρήζει ιδιαίτερης μέριμνας και προσοχής η σωστή και εύρυθμη λειτουργία του.
Αν στα φαινόμενα που διαπιστώνονται και παρατηρούνται δεν γίνουν διορθωτικές παρεμβάσεις, τότε θα έχουμε επανάληψή τους με ενδεχόμενο ακόμη και την επιδείνωσή τους.
Στα πλαίσια αυτά η παρούσα Επιτροπή κρίνει σκόπιμο να προτείνει περαιτέρω παρεμβάσεις και απαιτούμενες ενέργειες προς την κατεύθυνση της συνεισφοράς της για την εύρυθμη λειτουργία του ΧΥΤΑ από τους υπεύθυνους Φορείς:
1) Συνέχιση των δειγματοληψιών για την περαιτέρω παρακολούθηση των φαινομένων και την εξέλιξή τους. Οι θέσεις και η συχνότητά τους θα προσδιοριστούν από την συνεχόμενη - αλλά άτυπη - δράση της Επιτροπής και μέχρι την ανάληψη της ευθύνης λειτουργίας του ΧΥΤΑ από τον υπεύθυνο Φορέα.
2) Ρύθμιση λειτουργίας του Βιολογικού Καθαρισμού υπό τη συνεχή επίβλεψη εξειδικευμένου και υπεύθυνου προσωπικού για την επίτευξη της απόδοσής του σύμφωνα με την Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων.
Για τη βελτίωση της λειτουργίας του Βιολογικού, προτάθηκε και πραγματοποιείται προσθήκη εξωγενούς βιομάζας από την Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) της πόλης των Ιωαννίνων, που μπορεί να ενισχυθεί με την προσθήκη εξειδικευμένων μικροοργανισμών.
Συγχρόνως, να γίνουν οι απαραίτητες παρεμβάσεις για την εξάλειψη των φαινομένων αφρισμού κατά τη λειτουργία των εγκαταστάσεων του Βιολογικού Καθαρισμού (SBR1 & SBR2).
3) Εξεύρεση τρόπων αποφόρτισης του κυττάρου από την υπερβολική ποσότητα στραγγισμάτων (που οφείλονται στις βροχοπτώσεις) και να ακολουθηθεί σωστή διαχείριση του υδραυλικού φορτίου των στραγγισμάτων λαμβάνοντας υπόψη τους δεδομένους εξωγενείς παράγοντες της περιοχής (βροχοπτώσεις, χιονοπτώσεις, χαμηλές θερμοκρασίες κλπ.).
4) Άμεση διερεύνηση εναλλακτικών λύσεων προς απομάκρυνση των όμβριων από το κύτταρο πριν την επαφή τους με τα απορρίμματα, για την αποφυγή ανάλογων φαινομένων στο μέλλον (π.χ. συλλογή ομβρίων στον 1ο αναβαθμό, κλπ).
5) Κατάλληλη και σαφής περιγραφή των σχεδίων εναπόθεσης των απορριμμάτων στο χώρο του κυττάρου, με στόχο την απρόσκοπτη εκτέλεση των εργασιών και την καλύτερη διαχείριση των στραγγισμάτων.
6) Εξέταση εξεύρεσης εναλλακτικών εκτάσεων για άρδευση, μετά από σχετική μελέτη, ή/και δημιουργία εφεδρικής δεξαμενής εξισορρόπησης και μεταφορά επεξεργασμένων στραγγισμάτων στην ΜΕΛ Ιωαννίνων, για τον έλεγχο και τη διατήρηση του υδραυλικού ισοζυγίου του ΧΥΤΑ, με παράλληλη τροποποίηση των Περιβαλλοντικών Όρων.
7) Περιοδικές προληπτικές δειγματοληψίες υδάτων σε σημεία του «μέγα ρέματος» κατάντι του ΧΥΤΑ, για τον έλεγχο απορροών προς τον ποταμό Άραχθο.
8) Καθαρισμός και απολύμανση των γεωτρήσεων Γ1, Γ2 & Γ3 του ΧΥΤΑ και η μετέπειτα συστηματική παρακολούθηση των υδάτων τους για τον έλεγχο επανεμφάνισης της ρύπανσης.
9) Ο ανάδοχος, όπως προφορικά αλλά και εγγράφως δεσμεύτηκε, να υποβάλει επικαιροποιημένο πρόγραμμα ιχνηθέτησης προκειμένου να αξιολογηθεί από την Επιτροπή και, στην περίπτωση υιοθέτησής του, να διεξαχθεί με δαπάνη του αναδόχου και με την επίβλεψη και παρακολούθηση της Περιφέρειας Ηπείρου.
Τα αποτελέσματα της ιχνηθέτησης φαίνεται ότι αποτελούν προσδοκία όλων των φορέων, αλλά και των Επιστημονικών τους Συνεργατών και θα κρίνουν την εξέλιξη της συνέχειας των ερευνητικών εργασιών.
Τέλος, επειδή ο ΧΥΤΑ είναι ένα «ζωντανό» ιδιαίτερο έργο-οργανισμός απαιτείται η καθημερινή μέριμνα για τη σωστή λειτουργία με ρυθμίσεις, ελέγχους, παρακολούθηση και βελτίωση των αποδόσεών του.
Θα πρέπει ο υπεύθυνος ΦΟΔΣΑ, με οποιονδήποτε τρόπο επιλέξει τη διαχείριση και λειτουργία του ΧΥΤΑ, να μεριμνήσει για τα παραπάνω με τη στελέχωσή του με εξειδικευμένο επιστημονικό και εργατοτεχνικό προσωπικό, για να εκπληρωθούν τόσο οι απαιτήσεις των Εγκεκριμένων Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ), όσο και οι απαιτήσεις της τοπικής, αλλά και ευρύτερης κοινωνίας του Ν. Ιωαννίνων.