Δεν μπορεί κανείς να μιλάει για
Τοπική Αυτοδιοίκηση στο Πωγώνι, εάν δεν καθίσει Χειμώνα — Καλοκαίρι εδώ, εάν δε
δει τα Προβλήματα του τόπου, εάν δεν κουραστεί μαζί με τους κατοίκους για την
επίλυση των προβλημάτων τους.
Για να επιτύχει η Τοπική
ανάπτυξη χρειάζεται σωστό σχεδιασμό, ο οποίος γίνεται μόνο αν χρησιμοποιηθούν
και ακουστούν οι γνώμες των κατοίκων της περιοχής και όχι "γνώμες"
ανθρώπων που έχουν τοπικά και μη συμφέροντα!
Είναι φανερό ότι η αντίθεση
Κέντρου και Επαρχίας είναι και έντονη και χαρακτηριστική, και αυτό πηγάζει από
μια Ιστορική αναδρομή αλλά και από μια Ιστορική εξέλιξη που στηρίχθηκε σε
κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές δομές, που κατόρθωσαν να παγιωθούν κάτω
από καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, από, οικονομική εξάρτηση της Επαρχίας από
το Κέντρο, που είναι εν δράση δυστυχώς ακόμη, και είναι αυτός ο λόγος κατά την
κρίση μας για την καθυστέρηση της ανάπτυξης της υπαίθρου.
Χρειάζεται επομένως μια σωστή
(επιστημονικά τεκμηριωμένη) προσπάθεια προγραμματισμού, ώστε να φανούν όλες
εκείνες οι απαραίτητες μελέτες που πρέπει να γίνουν, να εφαρμοστούν για να μπει
η Επαρχία μας σε τροχιά ανάπτυξης.
Η καταγραφή των προβλημάτων, των
αναγκών αλλά και τι πρέπει να γίνει από μια επιστημονική ομάδα, χρειάζεται παράλληλα
με την ομάδα αυτή να ακούγεται η γνώμη των φορέων του τόπου μας, αλλά και της
τοπικής κοινωνίας*.
*Με το πρόγραμμα Κλεισθένης Ι
(άρθρο 86 ν. 3852), περί συνέλευσης κατοίκων κοινότητας μια φορά τον χρόνο (για
τα τοπικά προβλήματα).
Σε ποια χωριά (κοινότητες)
γίνονται ετήσιες συνελεύσεις;
Ποιος η ποιοι αφουγκράζονται τον
παλμό των τοπικών κατοίκων;
Οι εκάστοτε Δήμαρχοι τι κάνουν ; οι οποίοι έχουν και το θεσμικό δικαίωμα (εκ του νόμου) να παρεμβαίνουν, για τον ορισμό ετήσιας ημερομηνίας τοπικής συνέλευσης και μάλιστα παρουσία του Δημάρχου η έστω του τοπικού Αντιδημάρχου.
Σήμερα παρατηρείται το φαινόμενο
του αυτοσχεδιασμού.
Υπάρχει μια ασυνέχεια και μια
έλλειψη επιστημονικής τοποθέτησης όλων των προβλημάτων. Άρα λοιπόν αυτά πρέπει
να πάψουν να ισχύουν, και τη θέση τους πρέπει να πάρει ο σωστός
προγραμματισμός. Για να γίνουν όμως αυτά, θέλουν Δήμους με ικανά στελέχη στον
Προγραμματισμό, στις Τεχνικές Υπηρεσίες και Δήμους, με δυνατότητα υλοποίησης
των έργων. Άρα χρειαζόμαστε βιώσιμους Δήμους. Η βιώσιμη ανάπτυξη προϋποθέτει
βιώσιμους Δήμους.
Χρειάζεται ο Δήμος να κάνει
συγκεκριμένα βήματα προόδου, παρότρυνση, καθοδήγηση, έτσι ώστε συνεχώς να
βελτιώνει την εικόνα του Δημοτικού χώρου, από πλευράς καθαριότητας και
αισθητικής. Να διαχειρίζεται σωστά τα απορρίμματα, τα απόβλητα, τα δίκτυα
ύδρευσης. Υπάρχουν δυσκολίες στην Επαρχία μας, οι οποίες προέρχονται κυρίως από
την κακή πολιτική ή μάλλον από την παντελή έλλειψη πολιτικής, που ασκήθηκε,
εσκεμμένα, τα προηγούμενα χρόνια. ‘Έτσι δεν υπήρξε καμία ποιοτική οργάνωση, και
δεν γινόταν τίποτα γι’ αυτό που λέμε «Ποιότητα ζωής των κατοίκων».
Λόγω της κακής συνοριακής και
όχι μόνο, πολιτικής τα τελευταία χρόνια ...ανάγκασε (για βιοποριστικούς λόγους)
τους περισσότερους κατοίκους της περιοχής μας να φύγουν (βλ. απογραφή 2001,
2011, 2021), για τα αστικά κέντρα (Γιάννενα, Θεσσαλονίκη, Αθήνα εξωτερικό κλπ).
Η αντίθεση λοιπόν κέντρου και
επαρχίας μεγάλωσε, οι πολιτικές δομές στην περιοχή μας ατόνησαν!
Το ρόλο του σχεδιασμού της
αυτοδιοίκησης τον παίζει το κεντρικό - συγκεντρωτικό κράτος και η αδύναμη
επαρχία κατάντησε να εκλιπαρεί.
Τελικά φθάσαμε στο σημείο να
ζητούν να πάρουν τα πολιτικά δικαιώματά τους, "οι δικοί μας άνθρωποι"
οι συγχωριανοί μας, οι κάτοικοι που έχουν ήδη φύγει για τα αστικά κέντρα!
Ανάπτυξη όμως με ανθρώπους που
εκλιπαρούν να πάρουν τα δικαιώματά τους δε γίνεται. Άρα χρειάζεται να υπάρξει
μια γενναία κεντρική απόφαση, να υπάρξει μια "απομάκρυνση" του
κεντρικού κράτους στο ρόλο του επιτελικού σχεδιαστή, και η αυτοδιοίκηση να
αποκτήσει αρμοδιότητες και οικονομικά μέσα δικά της. Και όταν λέμε δικά της,
εννοούμε να διεκδικήσει την φορολογία των τοπικών καυσίμων, την φορολογία των
δημοτών της, την οποία τώρα εισπράττει το Ελληνικό Δημόσιο, π.χ. το Φ.Π.Α. να
το παίρνουν οι Δήμοι αλλά και άλλους φόρους.
Με αυτόν τον τρόπο
ισχυροποιείται η τοπική αυτοδιοίκηση, που θα έχει έσοδα δικά της ! θα μπορεί να
σχεδιάζει, να λύνει προβλήματα, όπως την κοινωνική μέριμνα, την κοινωνική
ασφάλεια, την κοινωνική συνοχή, που είναι κύριο καθήκον και υποχρέωση των
Δήμων, και να ασχοληθεί με θέματα παραγωγής πολιτικής στα πάντα. Στην
κτηνοτροφία, στη γεωργία, στην δεντροκαλλιέργεια, στο δάσος, στους υδάτινους
πόρους, στα ορυκτά, στην ενέργεια κλπ.
Και όταν λέμε παραγωγή πολιτικής
εννοούμε όλες εκείνες τις ενέργειες και όλες τις δράσεις που εξασφαλίζουν ένα
τομέα από την παραγωγή ως την κατανάλωση π.χ. κτηνοτροφία. Πολιτική στην
κτηνοτροφία σημαίνει εξασφάλιση βοσκοτόπων, κτηνοτροφών, υγιεινής ζώων,
κτηνιατρικής υποστήριξης, τιμές γάλακτος, τιμές κρέατος κλπ. Όλες αυτές οι πολιτικές
πρέπει να είναι μια σύμφωνη συμπεριφορά με όλους τους ενδιαφερόμενους, κάτω από
μια συνεχή ενημέρωση.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, πρέπει να
νοιάζεται για την παιδεία, την υγεία, τις υποδομές, το περιβάλλον, τη δημόσια
περιουσία, τη στατιστική, τις κοινωνικές τάσεις.
Και όταν λέμε κοινωνικές τάσεις
εννοούμε το εξής: Σε όλες τις εποχές και σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου,
υπάρχουν προοδευτικοί και συντηρητικοί άνθρωποι, οι οποίοι καλώς ή κακώς,
δίνουν λύσεις στα προβλήματα διαφορετικές. Αυτοί στα σύνολα των ανθρώπων φορές
- φορές ενώνονται σε πολιτικές ομάδες, οι οποίες έχουν να προτείνουν λύσεις στα
προβλήματα. Είναι λοιπόν φανερό ότι οι λύσεις αυτές, τις πλείστες φορές, δεν
μοιάζουν μεταξύ τους. Επομένως οι διαχωριστικές ομάδες σε έναν τοπικό πληθυσμό,
πρέπει να προσπαθούν συνεχώς να έχουν προσεγγίσεις και το κατορθώνουν μόνο όταν
αποφαίνεται η συνέλευση των κατοίκων στο εκάστοτε χωριό. Οι συνελεύσεις των
κατοίκων πρέπει να ενημερώνονται για τις ιδέες των διαφόρων ομάδων ή και
προσώπων, και να τοποθετούνται υπεύθυνα, κυρίως κατά τη στιγμή της κάλπης.
Κάλπη...ένα άλλο πονεμένο
σημείο, στην τοπική αυτοδιοίκηση, οι περισσότεροι/ρες βάζουν υποψηφιότητα είτε
από προσωπικό εξαναγκασμό (π.χ. αναμονή εργασιακής μετάθεσης), είτε από κάποια
υποχρέωση, είτε για να "πιάσουμε" την ποσόστωση που απαιτείται!
Σε πολύ μικρό ποσοστό προκύπτει
το προσωπικό ενδιαφέρον για τα κοινά.
Υπάρχει όμως και το αντίθετο,
που πιθανόν μερικοί/κες βάζουν υποψηφιότητα από προσωπικό συμφέρον (βλ. μισθός,
δωρεάν παραχώρηση αυτοκινήτου - καύσιμα κλπ).
Έγιναν πολλές προσπάθειες
αναβάθμισης και Οργάνωσης των Δήμων της Επαρχίας. ‘Έγινε η γενική συνένωση των
Κοινοτήτων με το τότε νόμο του Καποδίστρια. Τα πράγματα πράγματι δεν
βελτιώθηκαν, διότι οι καινούριοι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης, οι νέοι
Δήμοι δηλαδή, δεν απέκτησαν μια δυναμική. Δεν απέκτησαν τα κατάλληλα όπλα για
να πολεμήσουν την απραξία. Δεν είναι καν Δήμοι βιώσιμοι και η τότε συγκρότησή
τους δεν έγινε ορθολογιστικά. Σε πολλές περιπτώσεις έγιναν με πολιτικά κριτήρια
(όπως και στην περιοχή μας !), και δεν έλαβε καθόλου υπόψη της κατά την
συγκρότηση ούτε τους πόρους που διαθέτει μια περιοχή, ούτε την ομοιογένεια,
ούτε τα ήθη ούτε τα έθιμα.
Την συγκρότηση των Δήμων θα
πρέπει να την καθορίζει το έδαφος, οι ομοιότητες μεταξύ των κατοίκων (ήθη και
έθιμα), οι στόχοι που βάζει ένας τόπος και οι πόροι που διαθέτει π.χ. όταν μια
περιοχή έχει μία και δυο λίμνες η περνάει ένα ποτάμι (όπως η περιοχή μας),
είναι όντως ένας καθοριστικός παράγοντας να συμπεριλάβει αυτήν την περιοχή και
να ενοποιηθεί σε ένα Δήμο. Διότι οι λίμνες και το ποτάμι παρέχει ενέργεια,
βοηθάει στη Γεωργία, την κτηνοτροφία και γενικά τη δασοκαλλιέργεια κλπ.
Εάν υπάρχει ένα χαρακτηριστικό
βουνό, π.χ. ο Κασιδιάρης ή το Κουτσόκρενο κλπ, τα χωριά που είναι γύρω από τα
βουνά πρέπει να συγκροτούν ένα Δήμο. Πώς αλλιώς θα γίνει η πολιτική για το
δάσος, πρέπει να είναι κάτω από ενιαία διοίκηση, για να υπάρχει ενιαία απόφαση.
Αυτή η πρόβλεψη των γεγονότων δεν έγινε, και σχεδιάστηκαν οι Δήμοι Πωγωνίου,
Κόνιτσας και Ζίτσας, κακήν - κακώς.
Και σίγουρα δεν άλλαξαν πολλά με
τον Καλλικράτη και την μεταρρύθμιση "Κλεισθένης".
Μια από τις κύριες δουλειές και
τις υποχρεώσεις που έχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι να προβλέπει τα γεγονότα
που θα έλθουν σε λίγο, και να προβαίνει σε ιεράρχηση της δουλειάς της.
Καμία ιεράρχηση στην περιοχή μας!
Καμία ιεράρχηση στην υγεία,
καμία ιεράρχηση στην παιδεία. Καθότι τίποτα δεν προγραμματίζεται για την
παιδεία που θα έχει συνέχεια.
Καμία ιεράρχηση στον τόπο μας
για την γεροντική ηλικία. Εάν δεν φροντίζεις την γεροντική ηλικία, σίγουρα θα
έχεις την κατάρα της και αυτό δε βοηθάει στην τοπική αυτοδιοίκηση.
Καμία ενέργεια για την ενεργή
ηλικία. Άμα δεν βρίσκονται συνεχώς καινούριες θέσεις δουλειάς, πώς θα
αναπτυχθεί η περιοχή.
Αν δεν φτιάχνεις τις απαραίτητες
υποδομές πώς θα αναπτυχθεί ο τόπος.
Υπάρχουν στο Πωγώνι πόροι για
καινούριες θέσεις εργασίας;
Βεβαίως υπάρχουν.
Θα μπορούσε κανείς να πει με
άνεση ότι αρκετές θέσεις εργασίας θα μπορούσαν να γίνουν άμεσα, από αξιοποίηση
υδατίνων πόρων (βλ. ποτάμι Ρογοζίου, λίμνη Ζαραβίνας κλπ), για την βελτίωση της
ενεργειακής απόδοσης.
Και θα μπορούσαν με τυφλή
βεβαιότητα, να εξασφαλισθούν αρκετές από την γεωργία, την κτηνοτροφία και
δεντροκαλλιέργεια - καυσόξυλα κλπ.
Βεβαίως είναι ολοφάνερο ότι
μπορεί να δημιουργηθούν αρκετές άλλες θέσεις από τουριστικούς πόρους
(αξιοποίηση Λιμνών - ποταμιών - παλαιών γεφυριών, περιηγητικοί δρόμοι κλπ).
Αυτά δεν γίνονται και φαίνεται
περίτρανα ότι την ευθύνη την έχει πρώτα το Ελληνικό Δημόσιο, ή μάλλον οι
εκλεγμένοι στην κεντρική εξουσία άνθρωποι της περιοχής μας. Αυτοί δεν
νοιάζονται καν για την περιουσία του Δημοσίου, που είναι κεντρική τους ευθύνη
και μεγάλη υποχρέωση (βλ. δημόσιες εκτάσεις, παλιές στρατιωτικές εγκαταστάσεις
κλπ).
Μιχάλης
Μάγκος
