Η ρήξη
του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου (ΠΧΣ) είναι ένας από τους πιο συχνούς
τραυματισμούς στο γόνατο που προκαλεί αστάθεια και προοδευτική φθορά της
άρθρωσης. «Παρατηρείται πιο συχνά σε επαγγελματίες (π.χ. χορευτές) και σε αθλήματα
(π.χ. ποδόσφαιρο, σκι, μπάσκετ, βόλεϊ) με έντονη καταπόνηση του γόνατος και
αιφνίδια αλλαγή κατεύθυνσής του», αναφέρει ο κ. Αναστάσιος Δεληγεώργης, MD, MSc, Αναπληρωτής
Διευθυντής Γ’ Ορθοπαιδικής Κλινικής Νοσοκομείου
ΥΓΕΙΑ, Εξειδικευμένος
Ορθοπαιδικός Χειρουργός Ώμου, Γόνατος & Ισχίου, Ειδικός Αθλητίατρος, ο
οποίος αναλύει τους 7 πιο συνηθισμένους μύθους που αφορούν στη ρήξη του
πρόσθιου χιαστού.
Μύθος 1: Άντρες και γυναίκες έχουν το ίδιο
ποσοστό ρήξης ΠΧΣ
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι
γυναίκες αθλήτριες εμφανίζουν υψηλότερο ποσοστό ρήξης πρόσθιου χιαστού
συγκριτικά με τους άντρες αθλητές του ίδιου αγωνίσματος. Έχουν προταθεί ως
πιθανά αίτια ανατομικοί και εμβιομηχανικοί παράγοντες όπως η διαφορά στη φυσική
κατάσταση, στη μυϊκή ισχύ και στο νευρομυϊκό έλεγχο, οι ανατομικές διαφορές που
αφορούν τη λεκάνη, τη διαφορετική ευθυγράμμιση των κάτω άκρων και την αυξημένη
χαλαρότητα των συνδέσμων καθώς και η επίδραση των
οιστρογόνων στους συνδέσμους.
Μύθος 2: Αρκεί να φοράτε ένα νάρθηκα γονάτου ή
να δυναμώσετε τους τετρακέφαλούς σας, για να προλάβετε τη ρήξη του χιαστού
«Με το να φοράτε
συνεχώς έναν προστατευτικό νάρθηκα γονάτου αλλά να μην ακολουθείτε ένα ειδικά
σχεδιασμένο για το άθλημά σας προπονητικό πρόγραμμα, θα καταφέρετε μόνο να δημιουργήσετε εξάρτηση στο γόνατο από το
νάρθηκα και να το αποδυναμώσετε, αυξάνοντας τον κίνδυνο τραυματισμού του. Η
χρήση νάρθηκα γόνατος συνιστάται μόνο μετά από τραυματισμό ή μετεγχειρητικά»,
εξηγεί ο ιατρός.
Η
ενδυνάμωση του τετρακέφαλου μυός (πρόσθια επιφάνεια μηρού) είναι απαραίτητη,
γιατί παίζει σημαντικό ρόλο στη σταθερότητα του ποδιού. Νέες εμβιομηχανικές
μελέτες όμως έδειξαν ότι το ίδιο σημαντική είναι και η ενδυνάμωση του δικέφαλου
(οπίσθιων μηριαίων), ώστε να μην υπάρχει μυϊκή ανισορροπία και προκληθεί
τραυματισμός.
Η ρήξη χιαστού μπορεί κατά ένα μεγάλο ποσοστό να
προληφθεί, εάν ακολουθείτε σε σταθερή βάση και όχι μόνο την περίοδο της προετοιμασίας, ειδικό πρόγραμμα με πλειομετρικές
ασκήσεις, ασκήσεις ισορροπίας και ενδυνάμωσης τετρακέφαλων, οπίσθιων μηριαίων,
γλουτιαίων και κορμού.
Μύθος 3: Η μόνη
θεραπευτική επιλογή είναι το χειρουργείο
Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος που έχει υποστεί
ρήξη, δεν μπορεί να επουλωθεί χωρίς χειρουργείο. Σε αντίθεση με άλλους συνδέσμους, έχει μικρή
επουλωτική ή αναγεννητική ικανότητα, οπότε συνήθως
η αστάθεια που προκαλείται στο γόνατο παραμένει και η λειτουργία του δεν
αποκαθίσταται. Το γεγονός αυτό μπορεί
να προκαλέσει δευτεροπαθώς νέους, σοβαρούς τραυματισμούς στο γόνατο (βλάβες
χόνδρου ή μηνίσκου) ή και οστεοαρθρίτιδα.
Η «σωστή» θεραπευτική αντιμετώπιση, συντηρητική ή
χειρουργική, είναι διαφορετική για τον κάθε ασθενή και εξαρτάται από τις μοναδικές ανάγκες του. Ο ορθοπαιδικός
χειρουργός θα αποφασίσει για το είδος της θεραπείας, λαμβάνοντας κατ’ αρχάς
υπόψη το είδος της ρήξης (πλήρης ή μερική, οξεία
ή χρόνια), το επίπεδο καθημερινής (το είδος της εργασίας του) και
αθλητικής δραστηριότητας του ασθενούς και στη συνέχεια, την ηλικία του, τις
τυχόν συνυπάρχουσες
κακώσεις και τον βαθμό της αστάθειας που προκαλεί η ρήξη.
Έτσι, ένας νέος αθλητής με συμπτώματα αστάθειας
προκειμένου να συνεχίσει να αθλείται, είναι πιθανότερο να χρειαστεί χειρουργική
αντιμετώπιση σε σχέση με κάποιον λιγότερο δραστήριο (καθιστικός τρόπος ζωής), συνήθως μέσης ηλικίας (δηλαδή
>50-55 ετών) χωρίς ιδιαίτερη αστάθεια, που μπορεί να επιστρέψει στις
καθημερινές του δραστηριότητες, ακολουθώντας συντηρητική αντιμετώπιση.
Μύθος 4: Απαιτείται
ανοιχτή χειρουργική επέμβαση με μεγάλες τομές
Η επέμβαση (συνδεσμοπλαστική) γίνεται με αρθροσκόπηση, χωρίς να ανοιχτεί η άρθρωση του
γόνατος, μέσω οπών λίγων χιλιοστών. Η αρθροσκοπική τεχνική υπερέχει διότι είναι
ασφαλής, λιγότερο τραυματική, αναίμακτη και δεν απαιτεί νοσηλεία. Κατά την επέμβαση, ο πρόσθιος χιαστός
σύνδεσμος που υπέστη ρήξη αντικαθίσταται με τενόντιο μόσχευμα, σχεδόν πάντα από
τον ίδιο τον ασθενή (έχει την
ισχυρότερη και γρηγορότερη επουλωτική ικανότητα) και αντιμετωπίζονται τυχόν συνυπάρχουσες κακώσεις.
Μύθος 5: Μετά το χειρουργείο, χρειάζεται
νοσηλεία πολλών ημερών και ακινησία με γύψο
Ο ασθενής μπορεί να σηκωθεί και να
εξέλθει από το νοσοκομείο την ίδια μέρα, με άμεση κινητοποίηση του γόνατος. Τις
πρώτες μέρες, η χρήση μιας πατερίτσας ή ενός κηδεμόνα (τύπου ενισχυμένης
επιγονατίδας) θα τον βοηθήσει στην κινητοποίηση, αν και δεν είναι πάντα απαραίτητα.
Μύθος 6: Τα
βλαστοκύτταρα από μόνα τους θεραπεύουν τη ρήξη ΠΧΣ
Τα βλαστοκύτταρα δεν μπορούν να
«κολλήσουν» τον χιαστό που έχει υποστεί ρήξη. Στην περίπτωση όμως της
αρθροσκοπικής αντιμετώπισης, συνδυαστικά μπορούν να
χρησιμοποιηθούν για καλύτερη και ταχύτερη επούλωση και ενσωμάτωση του
μοσχεύματος.
Μύθος 7: Δεν μπορείς να
ξανατρέξεις ή να επιστρέψεις στον αγωνιστικό χώρο
Η αποκατάσταση του χειρουργημένου πρόσθιου χιαστού
συνδέσμου απαιτεί αρκετό χρόνο ώστε το μόσχευμα:
1. Να ενσωματωθεί (δηλαδή οστό και μόσχευμα να «δέσουν»
βιολογικά)
2. Να επαναιματωθεί, διαδικασία που συνήθως διαρκεί
αρκετούς μήνες.
«Η εφαρμογή ενός ειδικού προγράμματος φυσικοθεραπείας και
ασκήσεων μυϊκής ενδυνάμωσης και ιδιοδεκτικότητας είναι ένα πολύ σημαντικό μέρος
της διαδικασίας επανόδου του ασθενούς στις δραστηριότητές του. Αρχικά, η
φυσικοθεραπεία επικεντρώνεται στην ανάκτηση του πλήρους εύρους κίνησης της
άρθρωσης του γόνατος και την αποφυγή περαιτέρω απώλειας μυϊκής μάζας. Στη
συνέχεια, περιλαμβάνει ασκήσεις ενδυνάμωσης διαμορφωμένες ώστε να προστατέψουν
τον καινούργιο σύνδεσμο.
Η επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες μπορεί να γίνει
σταδιακά, μετά από 3-4 μήνες. Ο μέσος χρόνος που απαιτείται για την πλήρη
αποκατάσταση και την επιστροφή σε έντονες αθλητικές δραστηριότητες και μάλιστα
στο σημείο απόδοσης πριν τον τραυματισμό, είναι περίπου 6 μήνες», καταλήγει ο
κ. Δεληγεώργης.
