Εμβόλια για τον κορωνοϊό και εγκυμοσύνη: 12 ερωτήσεις και απαντήσεις

 

Έκδηλη είναι η ανησυχία των γυναικών που περιμένουν παιδί ή που προσπαθούν να αποκτήσουν ένα μωρό μέσω της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, σχετικά με την ασφάλεια του εμβολίου κατά του κορωνοϊού SARS-CoV-2.

Η βασική σύσταση από τους επιστήμονες του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC), της Αμερικανικής Εταιρείας για την Αναπαραγωγική Ιατρική (ASRM), της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας (ESHRE) και της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών είναι να μην εμβολιάζονται οι γυναίκες με το εμβόλιο έναντι της COVID-19 κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους.

Ωστόσο, υπάρχουν πολλές παράμετροι γύρω από αυτό το μείζον ζήτημα που απασχολεί πολλές γυναίκες στη χώρα μας, και ο δρ Βασίλειος Γ. Κουφομιχαήλ, Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος Msc. Πανεπιστημίου Αθηνών και ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή ξεκαθαρίζει το τοπίο, απαντώντας σε βασικές ερωτήσεις.

1.      Είναι ασφαλές το εμβόλιο για την COVID-19 στην εγκυμοσύνη;

Η προστασία της εγκύου από λοιμώδεις ασθένειες αποτελεί το βασικό μέλημα των γυναικολόγων και γι’ αυτό το λόγο αντιμετωπίζεται με ιδιαίτερη προσοχή και ευαισθησία. Άλλωστε, υπάρχει εμπειρία πολλών ετών από τον εμβολιασμό έναντι της γρίπης. Το εμβόλιο έναντι του νέου κορωνοϊού ως μόριο και ως τρόπος δράσης, φαίνεται ότι είναι απίθανο να έχει οποιαδήποτε επιβάρυνση ή στην έγκυο ή στο κύημα.

Οι πλέον αρμόδιοι φορείς, όπως το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων και η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών της Ελλάδας, συστήνουν κατά την διάρκεια της κύησης να μην γίνεται το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού, όχι γιατί είναι επικίνδυνο ή γιατί αυξάνει την πιθανότητα πρόκλησης διαταραχών στην κύηση και το έμβρυο, αλλά διότι στις κλινικές μελέτες ασφάλειας και αποτελεσματικότητας δεν πήραν μέρος ομάδες εγκύων ή θηλάζουσες  γυναίκες.

2.      Τι δείχνουν οι επιστημονικές μελέτες σχετικά με τον εμβολιασμό των εγκύων έναντι της COVID-19;

Οι κλινικές μελέτες που έχουν γίνει για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια των δύο εμβολίων που έχουν πάρει έως σήμερα την απαιτούμενη άδεια κυκλοφορίας (Pfizer/BioNTech και Moderna) δεν περιλάμβαναν ομάδες εγκύων. Τόσο οι έγκυες όσο και οι θηλάζουσες γυναίκες αποκλείστηκαν από τις αρχικές δοκιμές φάσης III αυτών των δύο εμβολίων, επομένως δεν υπάρχουν ακόμη διαθέσιμα συγκεκριμένα δεδομένα ασφάλειας.

3.      Είμαι από τους πρώτους που εμβολιάστηκαν στην Ελλάδα με την 1η δόση του εμβολίου αλλά τώρα νομίζω ότι είμαι έγκυος. Τι πρέπει να κάνω μέχρι να υπάρχουν ασφαλή νεότερα δεδομένα;

Στην περίπτωση που έχει γίνει το εμβόλιο, δεν συνιστάται σε καμία περίπτωση διακοπή της κύησης. Αν έχει γίνει η πρώτη δόση, η δεύτερη επιφυλάσσεται να γίνει μετά το τέλος της κύησης.

4.      Έχω εμβολιαστεί έναντι του κορωνοϊού και επιθυμώ να προγραμματίσω την εγκυμοσύνη μου. Θα πρέπει να περιμένω;

Η αρχική σύσταση ήταν ότι μία γυναίκα μπορεί να ξεκινήσει το πρόγραμμα εμβολιασμού με δύο δόσεις τώρα, αλλά να αποφύγει να μείνει έγκυος για τουλάχιστον δύο μήνες μετά τη δεύτερη δόση. Η σύσταση αυτή αναθεωρήθηκε πριν λίγες ημέρες και μετά από τον εμβολιασμό μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε διάστημα ο προγραμματισμός για μία εγκυμοσύνη.

Επειδή όμως τα δεδομένα σχετικά με τις θεραπείες υπογονιμότητας είναι περιορισμένα σε σχέση με τον κορωνοϊό, συστήνεται η αναβολή της έναρξης της διαδικασίας, δηλαδή η συλλογή σπέρματος, η διέγερση των ωοθηκών και η μεταφορά του εμβρύου για τουλάχιστον μερικές ημέρες μετά την ολοκλήρωση και της δεύτερης δόσης, κυρίως για να μην υπάρχει έντονη διέγερση του ανοσοποιητικού συστήματος.

5.      Πώς δρουν τα εμβόλια έναντι του κορωνοϊού;

Τα εμβόλια για την  COVID-19 που βασίζονται στο mRNA δεν αποτελούνται από ζωντανό ιό, άρα πιστεύεται ότι δεν προκαλούν αυξημένο κίνδυνο υπογονιμότητας, αποβολής ή εμφάνισης συγγενών ανωμαλιών.

Τα εμβόλια τύπου mRNA δίνουν οδηγίες στα κύτταρα του οργανισμού να παράγουν δομικά τμήματα του κορωνοϊού, όπως τις ακίδες που έχει στην επιφάνειά του. Συγκεκριμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος αναγνωρίζουν αυτό το ξένο σώμα και ξεκινά η διαδικασία της ανοσοαπόκρισης, όπως συμβαίνει και στη φυσική λοίμωξη COVID-19.

Πάντως, μέχρι στιγμής δεν έχουν γίνει μελέτες για τη δράση των συγκεκριμένων εμβολίων σε εγκύους ή θηλάζουσες γυναίκες.

6.      Πώς γίνεται το εμβόλιο για την COVID-19;

Το εμβόλιο για την COVID-19 γίνεται με ένεση στο μπράτσο, σε 2 δόσεις, με διαφορά τουλάχιστον 21 ημερών (3 εβδομάδων). Το εμβόλιο δεν περιέχει ζωικά προϊόντα ή αυγά και είναι αποτελεσματικό μερικές εβδομάδες μετά την 2η δόση. Εφόσον γίνουν και οι δύο δόσεις του εμβολίου, στις περισσότερες περιπτώσεις θα υπάρχει προστασία από τον κορωνοϊό. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα η αποτελεσματικότητα του εμβολίου είναι 90-95%.

7.      Υπάρχουν παρενέργειες από το εμβόλιο για την COVID-19;

Οι περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ήπιες και διαρκούν το πολύ μια εβδομάδα. Συνήθως πρόκειται για:

- Ήπιο πόνο στο σημείο που γίνεται η ένεση

- Αίσθημα κόπωσης

- Πονοκέφαλο και μυαλγίες σε διάφορα σημεία του σώματος.

Αν χρειάζεται, επικοινωνήστε με το γιατρό σας για τη χορήγηση κάποιου αναλγητικού.

8.      Είμαι αλλεργική και τώρα στην περίοδο της εγκυμοσύνης είμαι πιο ευαίσθητη στα αλλεργιογόνα. Κινδυνεύω από σοβαρή αλλεργική αντίδραση αν εμβολιαστώ;

Όλα τα εμβόλια ενέχουν κίνδυνο για εμφάνιση αλλεργικών αντιδράσεων και αναφυλαξία.

Παρόλο που ο αριθμός των εμβολιασθέντων που παρουσίασαν αναφυλαξία ήταν μικρός, οι περισσότεροι είχαν ιστορικό σοβαρών αλλεργικών αντιδράσεων και ανέπτυξαν συμπτώματα αναφυλαξίας εντός 15 λεπτών από τον εμβολιασμό.

Γι’ αυτό το λόγο όλοι οι αρμόδιοι υγειονομικοί φορείς παγκοσμίως συστήνουν στους εμβολιασθέντες να παραμένουν για παρακολούθηση στο εμβολιαστικό κέντρο για 15 λεπτά μετά τον εμβολιασμό και 30 λεπτά για όσους έχουν ιστορικό αλλεργικής αντίδρασης.

Στην περίπτωση εγκυμοσύνης, ο προσωπικός σας γιατρός θα σας ενημερώσει υπεύθυνα.

9.      Βρίσκομαι στο 1ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Τι πρέπει να κάνω αν εμφανίσω πυρετό μετά τον εμβολιασμό;

Μία από τις σπάνιες παρενέργειες του εμβολιασμού έναντι της COVID-19 είναι η εμφάνιση πυρετού, κάτι όμως που δεν πρέπει να ανησυχεί ούτε τον εμβολιαζόμενο, ούτε τον γιατρό.

Ενώ ο πυρετός κατά την εγκυμοσύνη - ιδιαίτερα στη διάρκεια του 1ου τριμήνου- έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο διαταραχών  του νευρικού σωλήνα, μια πρόσφατη μελέτη κατέδειξε ότι η συσχέτιση αυτή δεν είναι σημαντική αν η έγκυος λαμβάνει φολικό οξύ, κάτι που ακολουθούν οι περισσότερες γυναίκες σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους.

Η έγκυος θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον γιατρό της για τυχόν λήψη αντιπυρετικού φαρμάκου.

10.    Είμαι έγκυος και λόγω της φύσης της εργασίας μου, βρίσκομαι σε συνεχή έκθεση στον ιό. Να εμβολιαστώ για τον κορωνοϊό ή όχι;

Θα πρέπει να σταθμισθούν οι κίνδυνοι από την ίδια τη λοίμωξη με κορωνοϊό  για την έγκυο, αλλά και για το κύημα. Οπότε σε αυτή την περίπτωση, η ζυγαριά θα κλίνει υπέρ του εμβολιασμού της εγκύου.

11.    Είμαι έγκυος και έχω υποκείμενο νόσημα. Να κάνω το εμβόλιο για τον κορωνοϊό ή όχι;

Πολλές γυναίκες που είναι έγκυοι ή προγραμματίζουν την εγκυμοσύνη τους μέσω της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ή της εξωσωματικής γονιμοποίησης, έχουν επιπλέον παράγοντες κινδύνου όπως παχυσαρκία, υπέρταση ή διαβήτη, καταστάσεις που αυξάνουν την πιθανότητα σοβαρής νόσου COVID-19. Και σε αυτή την περίπτωση τα οφέλη του εμβολιασμού υπερτερούν.

12.    Ο εμβολιασμός έναντι της COVID-19 επηρεάζει τον θηλασμό;

Τα εμβόλια για την  COVID-19 που βασίζονται στο mRNA δεν επηρεάζουν την έγκυο, ούτε το κύημα, ούτε βέβαια το βρέφος όταν θηλάζει. Κατά συνέπεια, κανένα μωρό ούτε καμία γυναίκα δεν χρειάζεται να στερηθεί το θηλασμό.

Είμαστε στην αρχή του τέλους γι’ αυτή τη δύσκολη περίοδο που βιώνει όλη η ανθρωπότητα, χάρη στα εμβόλια που αναπτύχθηκαν, αναφέρει ο  κ. Κουφομιχαήλ. Μέχρι τη στιγμή όμως που ο κορωνοϊός θα καταστεί ένας διαχειρίσιμος ιός, όπως οι ιοί της γρίπης, θα πρέπει να τηρούμε σχολαστικά τα μέτρα προστασίας με τη χρήση μάσκας, το συχνό πλύσιμο των χεριών και την όσο είναι δυνατό αποφυγή κοινωνικών επαφών.

Ειδικά οι μέλλουσες μητέρες θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικές και να ακολουθούν τις οδηγίες και συμβουλές του γιατρού τους.