Ήρθε η
ώρα της απλής αναλογικής
Του
Βασίλη Τσίρκα*
Η καθιέρωση της απλής αναλογικής με
την αλλαγή του εκλογικού νόμου και με προοπτική να θεσμοθετηθεί και
συνταγματικά ως πάγιο εκλογικό σύστημα, αποτελεί κορυφαία δημοκρατική στιγμή
στη σύγχρονη ιστορία της χώρας.
Οι
εκλογές, παρά το ότι δεν αποτελούν τη μοναδική μορφή δημοκρατικής συμμετοχής,
είναι η σημαντικότερη θεσμοθετημένη δημοκρατική συμμετοχική διαδικασία. Η αρχή
της λαϊκής κυριαρχίας σε συνδυασμό με τη δημοκρατική νομιμοποίηση πρέπει να
διέπουν κάθε εκλογικό σύστημα για την ανάδειξη των κοινοβουλίων στις σύγχρονες
δημοκρατίες. Αν παράλληλα αφουγκραστούμε και την ίδια την κοινωνία που σταθερά
ζητάει περισσότερη και πραγματική δημοκρατία, κρίνεται ότι η αλλαγή του εκλογικού
νόμου στην κατεύθυνση εκδημοκρατισμού του εκλογικού συστήματος είναι
επιτακτική.
Η
τεράστια οικονομική κρίση ακολουθήθηκε από μια βαθιά πολιτική κρίση. Η αλλαγή
του εκλογικού νόμου, έρχεται σε μια εποχή όπου, λόγω και της γενικότερης κρίσης
στην ελληνική κοινωνία, δοκιμάζεται η σχέση εμπιστοσύνης των πολιτών με την
πολιτική και τους δημοκρατικούς θεσμούς. Ο νέος εκλογικός νόμος στοχεύει στην
αποκατάσταση της σχέσης αυτής και την εξάλειψη συμπεριφορών απαξίωσης,
δυσπιστίας, αποχής ή και αντιπολιτικής στάσης.
Το
γεγονός ότι ο υφιστάμενος εκλογικός νόμος ακυρώνει τη βασική αρχή της
ισοδυναμίας της ψήφου και αλλοιώνει το εκλογικό αποτέλεσμα δεν μπορεί να
αμφισβητηθεί. Είναι ο νόμος που χωρίς προϋποθέσεις δίνει το μπόνους των πενήντα
εδρών στο πρώτο κόμμα και κατά συνέπεια συμπιέζει τα μικρότερα κόμματα μέσα από
την τεχνητή πόλωση που προκαλεί. Αποτελεί συνέχεια των προηγούμενων εκλογικών
νόμων των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, όταν αυτοί άλλαζαν κάθε φορά που ένα από τα
δύο κόμματα ήθελε να διατηρηθεί στην εξουσία ή να παρεμποδίσει το άλλο να την
κατακτήσει.
Η
καθιέρωση του συστήματος της απλής αναλογικής αποτελεί ένα διαχρονικό αίτημα
της Αριστεράς άλλα και όλων των δημοκρατικά ευαισθητοποιημένων πολιτών. Δεν θα
ήταν δυνατόν τώρα που έχουμε στα χέρια μας τη διακυβέρνησης της χώρας, να
μπούμε κι εμείς στον χορό των μικροκομματικών παιχνιδιών και να ξεχάσουμε αυτό
που τόσα χρόνια διεκδικούσαμε. Μακριά από εμάς οι τακτικισμοί. Προτεραιότητά
μας είναι η ανόθευτη αποτύπωση της λαϊκής βούλησης.
Με την
απλή αναλογική και την κατάργηση του μπόνους των 50 εδρών, αποκτά ιδιαίτερη
βαρύτητα η ψήφος του κάθε πολίτη χωριστά και ο ρόλος του στις δημοκρατικές
διαδικασίες και προστατεύεται η ισοδυναμία της ψήφου, αρχή αδιαπραγμάτευτη στις
σύγχρονες δημοκρατίες. Έτσι δίνεται η δυνατότητα σε όλα τα κόμματα, ανεξάρτητα
από την εκλογική τους δύναμη, να παίξουν ουσιαστικό πολιτικό και θεσμικό ρόλο
για τη στήριξη της δημοκρατίας και τη δημιουργία ισχυρών κυβερνήσεων με απόλυτη
νομιμοποίηση από την πλειοψηφία των πολιτών.
Με το
σύστημα της απλής αναλογικής αποφεύγονται τεχνητές πλειοψηφίες αναντίστοιχες
προς την πραγματική εκλογική πλειοψηφία, ενώ αποφεύγονται φαινόμενα
καθεστωτισμού από πολιτικά κόμματα, τα οποία συχνά οφείλουν τον κυρίαρχο ρόλο
τους στο εκλογικό σύστημα και αντιδρούν σε οποιαδήποτε δημοκρατική αλλαγή.
Η
αλλαγή στο όριο της εκλογικής ενηλικότητας από το 18ο στο 17ο έτος αποτελεί
επίσης μεγάλη θεσμική τομή. Οι σύγχρονες κοινωνικές συνθήκες και η διαδικασία
κοινωνικής και πολιτικής ωρίμανσης των νέων έχουν μεταβληθεί σημαντικά. Ο
σημερινός νέος των 17 ετών διαθέτει τόσο το γνωστικό υπόβαθρο όσο και τη
δυνατότητα άμεσης πρόσβασης στη γνώση και την πληροφορία, ώστε να μπορεί να
ανταποκριθεί στα καθήκοντά του ως ενεργός πολίτης.
Εμπιστευόμαστε
τη νέα γενιά. Της δίνουμε λόγο στον επαναπροσδιορισμό της απαξιωμένης σχέσης
των νέων με την πολιτική και διευρύνουμε το εκλογικό σώμα εντάσσοντας σε αυτό
και τους 17χρονους. Η διεύρυνση αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα ένα μεγαλύτερο βαθμό
ταυτοποίησης των νέων με την ίδια τη δημοκρατία και θα προσδώσει μια νέα
δυναμική στη συμμετοχή τους στην πολιτική ζωή. Οι νέοι δικαιούνται στις
σημερινές εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες να έχουν τη δυνατότητα συνδιαμόρφωσης
του μέλλοντός τους, και όχι να εξαρτώνται από αποφάσεις που λαμβάνονται ερήμην
τους. Ενισχύουμε έτσι τα δημοκρατικά τους αντανακλαστικά και τους δίνουμε τη
δυνατότητα συμμετοχής και παρέμβασης στις δημοκρατικές διαδικασίες.
Η
αλλαγή του εκλογικού νόμου δεν είναι ξεκομμένη. Εντάσσεται σε ένα συνολικό
σχέδιο για βαθιές τομές στο Σύνταγμα, τον εκλογικό νόμο, τη δημόσια διοίκηση
και το κράτος.
Μια
μακρά περίοδος στρεβλής οργάνωσης της συλλογικής μας ζωής έχει οδηγήσει σε
φαινόμενα ακύρωσης της κοινωνίας των πολιτών, αποξένωσης των πολιτών από τα
δημόσια και κοινωνικά πράγματα, ανάθεσης των υποθέσεων στο κράτος. Μια μακρά
περίοδος δικομματισμού οδήγησε σε ένα καρτέλ εξουσίας, απρόσιτο στον κοινωνικό
έλεγχο. Αυτές οι παθογένειες πρέπει να ανατραπούν.
Ανοίγουμε,
παράλληλα, τη συζήτηση για τον συνταγματικό χάρτη της χώρας, με βάση τις αρχές
της διαφάνειας, της προστασίας των δικαιωμάτων των πολιτών, της εμβάθυνσης των
δημοκρατικών θεσμών, τη θεσμοθέτηση μορφών άμεσης δημοκρατίας.
Όσοι
θέλουν την ενδυνάμωση της δημοκρατίας και των διαδικασιών της, όσοι στηρίζουν
τον πλουραλισμό και επιδιώκουν την ανανέωση του ίδιου του πολιτικού μας
συστήματος, οφείλουν να στηρίξουν την καθιέρωση της απλής αναλογικής με την
κατάργηση της ενίσχυσης του πρώτου κόμματος με 50 έδρες και την ψήφο στα 17.
Εμείς
δεν φοβόμαστε την περισσότερη δημοκρατία. Δεν φοβόμαστε τη δύναμη πολιτών.
*Ο
Βασίλης Τσίρκας είναι δικηγόρος, Βουλευτής Άρτας του ΣΥΡΙΖΑ.
