7ος Κύκλος Διαλέξεων του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, με αντικείμενο «Θέματα Βιοϊατρικής Ηθικής»

 

«Είμαστε υπόχρεοι όχι στον ωφελιμισμό της νομικής εντολής, αλλά στην αγάπη όσων μας αγαπούν και τους αγαπούμε. Κοινωνούμε τον κίνδυνο, αντί να θωρακίζουμε την ατομική μοναχική προτεραιότητα. Εμβολιαζόμαστε επειδή αγαπάμε», είπε ο κ. Χρήστος Γιανναράς, Ομότιμος Καθηγητής Φιλοσοφίας, Πάντειου Πανεπιστημίου συμμετέχοντας στην τρίτη διαδικτυακή διάλεξη του 7ου Κύκλου Διαλέξεων του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, με αντικείμενο «Θέματα Βιοϊατρικής Ηθικής».

Στη συζήτηση συμμετείχαν με εισηγήσεις ο κ. Παναγιώτης Μπεχράκης, Πνευμονολόγος-Εντατικολόγος, η κ. Μαριάννα Καραμάνου, Καθηγήτρια Επιστημολογίας, Ιστορίας & Ηθικής της Ιατρικής, ΕΚΠΑ, ο κ. Γεράσιμος Ρηγάτος, Άμισθος Επίκουρος Καθηγητής Ογκολογίας, Επίτιμος Διδάκτωρ Παιδαγωγικού Τμήματος ΕΚΠΑ και ο κ. Χρήστος Γιανναράς, υπό τον συντονισμό του Διευθυντή του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.

Στην εισήγησή του  ο κ. Μπεχράκης  αφού αναφέρθηκε  στους τέσσερις βασικούς άξονες, της ιατρικής  ηθικής, Ωφελέειν   -  Beneficence, Μη βλάπτειν - Νon maleficence, Αυτονομία  -  Autonomy, Δικαιοσύνη  Justice, ανέλυσε το ζήτημα της αυτονομίας του ασθενούς, λέγοντας ότι : «Η αυτονομία του αρρώστου, ιδεολογικά, εκφράζει το σεβασμό της ιατρικής στην ελεύθερη βούληση και στο αναφαίρετο δικαίωμα του ανθρώπου για αυτοδιαχείριση κάτω από συνθήκες νόσου, εκτοπίζοντας ουσιαστικά την πατερναλιστική άσκηση της ιατρικής, της οποίας και αποτελεί τον απόλυτο αντίποδα».

Η αρχή της αυτονομίας, κατά τον κ. Μπεχράκη, ενώ ηχεί κρυστάλλινη στη διατύπωσή της, εγείρει ατελείωτα ερωτηματικά κατά την εφαρμογή της. Επιπλέον τόνισε ότι «βασική και ουσιαστική υποχρέωση κάθε ιατρού, επιπλέον της επιστημονικής επίλυσης ενός διαγνωστικού ή θεραπευτικού προβλήματος, είναι να μετατρέπει την ιατρική του γνώση σε ιατρική πρακτική, όχι ελεύθερα και κατά το δοκούν, αλλά με θεσπισμένους κανόνες».

Έκκληση σε όσους φοβούνται και δεν έχουν ακόμη εμβολιαστεί απευθύνει η κ. Μαριάννα Καραμάνου. «Κλείστε τις τηλεοράσεις και τα social media και μιλήστε μόνο με το γιατρό σας, αν φοβάστε τον εμβολιασμό για τον COVID-19! Να θέσουν όλα τα ερωτήματά τους, όλους τους φόβους κι όλες τις αμφιβολίες τους στο γιατρό τους. Νομίζω ότι όλα θα λυθούν μέσα από ένα διάλογο. Γιατί παντού και πάντα στο τέλος υπάρχει μια φωνή λογικής και όλα μπορούν να γίνουν ξεκάθαρα».

Αναφερόμενη στην αξία του εμβολίου κατά της νόσου COVID-19, το χαρακτήρισε ως δώρο και ως το μοναδικό όπλο που έχει αυτή την στιγμή η επιστήμη για την αντιμετώπιση της πανδημίας. «Είμαστε τόσο τυχεροί, που μέσα σε ένα αιώνα, έχουν συμβεί στην ιατρική όσα δεν συνέβησαν χιλιάδες χρόνια πριν και είναι τέτοιες οι εξελίξεις που μας δίνουν ένα μοναδικό όπλο και ένα δώρο. Το εμβόλιο σήμερα είναι ένα δώρο, όταν δεν υπάρχει καμία άλλη θεραπεία για να αντιμετωπίσουμε με βεβαιότητα το νόσημα. Αυτό που έχουμε είναι το εμβόλιο, τίποτα άλλο. Κι αν δούμε ιστορικά την πορεία της ιατρικής και του ανθρώπου μέσα στον χρόνο, θα λέγαμε οτι είμαστε στην καλύτερη στιγμή ιατρικά ως ανθρωπότητα».

Όπως εξήγησε η Καθηγήτρια του ΕΚΠΑ σε μια κοινωνία όλα ξεκινούν από την Παιδεία. Για το φόβο, τον πανικό που υπάρχει και όλη αυτή την σύγχυση σε ένα κομμάτι των συμπολιτών μας, θα πρέπει να δούμε ως πολίτες ποιον θέλουμε να εμπιστευτούμε για να ενημερωθούμε ιατρικά. «Θέλουμε να εμπιστευτούμε τα social media, τον γείτονά μας, τον συγγενή μας, ή θέλουμε να εμπιστευτούμε τον γιατρό μας; Έχουμε χτίσει μια σχέση εμπιστοσύνης με τον γιατρό μας, με το σύστημα υγείας της χώρας μας; Δεν είναι μόνο η αγάπη ή ο αλτρουισμός που μπορεί να μας οδηγήσει στον εμβολιασμό. Συνεπώς η σύστασή μου είναι να μιλήσουν με το γιατρό τους και να μην εμπιστευτούν κανέναν άλλον».

Η κ. Καραμάνου κάνοντας ιστορική αναδρομή για το θέμα των εμβολίων, τόνισε πως μετά την ανακάλυψή τους αντιμετώπισαν και εξαφάνισαν δεκάδες λοιμώδη νοσήματα, σώζοντας δισεκατομμύρια ανθρώπους τους τελευταίους αιώνες.

Τον έντονο προβληματισμό του για τη στάση των λίγων γιατρών που είτε τάσσονται κατά του εμβολίου, είτε σπείρουν αμφιβολίες στους πολίτες για πιθανούς κινδύνους που θα προκύψουν από τον εμβολιασμό εξέφρασε με παρέμβασή του ο κ. Γεράσιμος Ρηγάτος ο οποίος ανέπτυξε σε βάθος το ευαίσθητο θέμα της ευθανασίας, ως προέκτασης της αρχής της αυτονομίας του αρρώστου. Σε ορισμένες χώρες του Δυτικού κόσμου η ενεργητική ιατρική παρέμβαση με χορήγηση αναλγησίας και καταστολής σε ασθενείς που βρίσκονται σε τελικό στάδιο ανίατης νόσου έχει νομιμοποιηθεί. Αναμφίβολα όμως, όπως ανέφερε,  η ενεργητική ευθανασία αποτελεί παραβίαση της ηθικής αρχής «μη βλάπτειν», καθώς και του Ιπποκρατικού όρκου «Ούτε θα δώσω θανατηφόρο φάρμακο σε κανέναν, ακόμα κι αν μου το ζητήσει, ούτε θα δώσω τέτοια συμβουλή».

Ακολούθως, ο κ. Γιανναράς ανέπτυξε τη φιλοσοφική του θεώρηση για τα υπό συζήτηση θέματα της βιοιατρικής ηθικής τονίζοντας τα ακόλουθα:

· Αυτονομία του ασθενούς Ορισμός  αυτονομίας: προϋποθέτει δεδομένες και εναργείς τις φυσικές δυνατότητες της αυτονομίας (σκέψη - κρίση - φαντασία - βούληση) ενώ οι δυνατότητες αυτές έχουν μειωθεί, ατονίσει ή εκλείψει λόγω της ασθένειας - δεν λειτουργούν ανεμπόδιστα. Επομένως το αίτημα «αυτονομία του ασθενούς» συνιστά λογική αντίφαση.

Δεν ζητάμε αυτονομία, αλλά σεβασμό της μοναδικότητας του ασθενούς. Του ανόμοιου και ανεπανάληπτου χαρακτήρα της ύπαρξής του. Η αυτονομία, όρος νομικός, προβάλλεται ως δικαίωμα του ασθενούς.

Ο σεβασμός της μοναδικότητας είναι άθλημα σχέσης, κατόρθωμα αυθυπέρβασης και αυτοπροσφορφάς. Για να συγκροτηθεί σχέση απαιτείται ελευθερία από το εγώ.

Αυτή την ελευθερία τη λέμε "αγάπη", αν και η σημασία της λέξης έχει παραφθαρεί. Στο πεδίο της ιατρικής φροντίδας όλα είναι σχέση και συνιστούν σχέση, η λέξη «δικαίωμα» εκνομικεύει την ιατρική, την απανθρωποποιεί.

· Ευθανασία: Όλοι, συνειδητά ή ανεπίγνωστα, την ποθούμε, είναι η προσμονή μιας αγκαλιάς που μας κατευοδώνει στο άγνωστο.

Η θέση - γνώμη μας για την ευθανασία γίνεται συνάρτηση, αναπότρεπτα, της ελπίδας ότι, αυτό το απεριόριστο θάμβος της ύπαρξης μένει ανερμήνευτο αν διακριθεί από την εμπειρία της μοναδικής, ανόμοιας και απεριόριστης σχέσης. Όσο εναργέστερα βιώνουμε την ύπαρξη ως σχέση τόσο εδραιώνεται και η εμπειρική βεβαιότητα για τον αδιάστατο και άχρονο  χαρακτήρα της σχέσης. Η ερωτική εμπειρία είναι η εναργέστερη βεβαιότητα για την ακατάλυτη από τον θάνατο ύπαρξη.

· Υποχρεωτικός εμβολιασμός: Είμαστε υπόχρεοι όχι στον ωφελιμισμό της νομικής εντολής, αλλά στην αγάπη όσων μας αγαπούν και τους αγαπούμε. Κοινωνούμε τον κίνδυνο, αντί να θωρακίζουμε την ατομική μοναχική προτεραιότητα.  Εμβολιαζόμαστε επειδή αγαπάμε»

Μπορείτε να παρακολουθήσετε το video της διάλεξης στο Youtube κανάλι του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας, ACG στο παρακάτω link https://www.youtube.com/watch?v=40lGzY642A  

Το παρόν Δελτίο Τύπου, όπως και τα Δελτία Τύπου παλαιότερων διαλέξεων αναρτούνται και στη σελίδα https://smokefreegreece.gr/nea/