Πόνος στη μέση: Γιατί πρέπει να αρχίζει νωρίς η φυσικοθεραπεία

Οι ασθενείς με πόνο στη μέση αναρρώνουν πιο γρήγορα εάν αρχίσουν φυσικοθεραπεία από τις πρώτες μέρες μετά την εμφάνισή του, σύμφωνα με δύο νέες, μεγάλες έρευνες.

Στην πρώτη από αυτές, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον εξέτασαν στοιχεία από περισσότερους από 150.000 πάσχοντες, ηλικίας 18-64 ετών. Όπως διαπίστωσαν, όσοι άρχισαν φυσικοθεραπεία σύντομα μετά την έναρξη του πόνου τους, είχαν σημαντικά οφέλη.

Ειδικότερα, χρειάσθηκαν 28% λιγότερες απεικονιστικές εξετάσεις (ακτινογραφίες, μαγνητικές τομογραφίες), είχαν κατά 15% λιγότερες μεταφορές στην εντατική για την άμεση αντιμετώπιση του πόνου τους και ξόδεψαν πολύ λιγότερα χρήματα από την τσέπη τους σε ιατρικές επισκέψεις και εξετάσεις.

Το πιο σημαντικό όμως ήταν ότι είχαν σχεδόν 90% λιγότερες πιθανότητες να χρειασθούν βαριά παυσίπονα φάρμακα για να αντιμετωπίσουν τον πόνο τους.

Ανάλογα ευρήματα είχε και η δεύτερη μελέτη, στην οποία αναλύθηκαν στοιχεία από σχεδόν 47.000 πάσχοντες από οσφυαλγία.

«Ο πόνος στη μέση είναι πάρα πολύ συνηθισμένος. Υπολογίζεται ότι οκτώ στους δέκα ενήλικες τον εκδηλώνουν κάποια στιγμή. Περίπου το 40% από αυτούς θα έχουν συμπτώματα τόσο σοβαρά, ώστε χάνουν τον ύπνο τους, μειώνεται η ικανότητά τους να διεκπεραιώσουν τις καθημερινές δραστηριότητές τους και περιορίζουν δραστικά την κινητικότητά τους», λέει ο φυσικοθεραπευτής-χειροθεραπευτής Γιώργος Κακαβάς, από το Fysiotek Sports and Spine Lab (www.fysiotek.gr).

«Από τους ασθενείς αυτούς», συνεχίζει, «ποσοστό σχεδόν 75% χρειάζονται παυσίπονα φάρμακα για να αντιμετωπίσουν τον πόνο τους. Σε πολλές περιπτώσεις πρόκειται για ισχυρές ουσίες οι οποίες, λόγω των δυνητικών ανεπιθύμητων ενεργειών τους, πρέπει να λαμβάνονται περιστασιακά και για το μικρότερο δυνατό χρονικό διάστημα. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η φυσικοθεραπεία έχει ισχυρές αναλγητικές ιδιότητες και η σύγχρονη παγκόσμια τάση είναι να χορηγείται ως θεραπεία πρώτης γραμμής, συχνά πριν από την έναρξη της φαρμακευτικής αγωγής».

Στη μελέτη της Ουάσιγκτον, που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Health Services Research, οι ερευνητές παρακολούθησαν επί έναν χρόνο την πορεία της υγείας των ασθενών. Στόχος τους ήταν να καταγράψουν τι είδους υπηρεσίας Υγείας χρειάσθηκαν για την αντιμετώπιση της οσφυαλγίας τους, πόσο τους κόστισαν αυτές, καθώς και αν υπήρχε διαφορά στην έκβαση αναλόγως με τη χρονική στιγμή της επίσκεψης στον φυσικοθεραπευτή και την έναρξη της φυσικοθεραπείας.

Η μελέτη είχε ως απώτερο στόχο να εξακριβώσει εάν η άμεση έναρξη της φυσικοθεραπείας μπορεί να μειώσει τη χρήση των οπιοειδών παυσίπονων φαρμάκων. Στις ΗΠΑ τα οπιοειδή χορηγούνται ευρέως και τα τελευταία χρόνια παρατηρείται υπερκατανάλωση, η οποία γίνεται προσπάθεια να αντιμετωπιστεί. Και αυτό, διότι η κακή χρήση των οπιοειδών μπορεί να έχει σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως κατάθλιψη, εθισμό, υπερδοσολογία ή ακόμα και θάνατο.

Στη δεύτερη μελέτη, που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Physical Therapy, αναλύθηκαν στοιχεία από 46.914 πάσχοντες από οξεία οσφυαλγία. Λιγότεροι από 6.700 από αυτούς έκαναν φυσικοθεραπεία. Οι υπόλοιποι αντιμετωπίστηκαν με απεικονιστικές εξετάσεις, ανάπαυση και παυσίπονα.

Αφού οι ερευνητές τους παρακολούθησαν επί έναν χρόνο και κατέγραψαν την αγωγή που ακολούθησαν και την έκβασή τους, κατέληξαν στο συμπέρασμα πως όσοι είχαν αρχίσει φυσικοθεραπεία μέσα στις πρώτες 3 ημέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων τους, είχαν πολύ καλύτερη έκβαση και σημαντικά μειωμένο κόστος. Επιπλέον, οι ερευνητές διαπίστωσαν πως ήταν λίγες οι περιπτώσεις όπου έπρεπε να καθυστερήσει η φυσικοθεραπεία, λόγω της κατάστασης των ασθενών.

Προγενέστερες μελέτες επίσης έχουν δείξει ότι η έναρξη της φυσικοθεραπείας μέσα σε δύο εβδομάδες από την εμφάνιση του πόνου σχετίζεται με καλύτερες εκβάσεις, ακόμα και με μείωση της ανάγκης για ενέσεις στη σπονδυλική στήλη ή και εγχειρήσεις.

«Τα στοιχεία που έχουμε στα χέρια μας δείχνουν ότι η φυσικοθεραπεία είναι μία αποδοτική θεραπευτική επιλογή για την οσφυαλγία, ιδιαίτερα όταν στοχεύει στην αιτία της», λέει ο κ. Κακαβάς. «Με τα σύγχρονα μηχανήματα και μεθόδους που έχουμε στη διάθεσή μας, όπως η fysiotek, μπορούμε να εντοπίσουμε την αιτία του πόνου και να καταρτίσουμε το κατάλληλο φυσικοθεραπευτικό πρόγραμμα που θα την αντιμετωπίσει, ούτως ώστε να αναρρώσει ταχύτερα ο ασθενής και να ανακτήσει η καθημερινότητά του τους φυσιολογικούς της ρυθμούς».

Ωστόσο δεν υπάρχει καθολική συμφωνία για το πότε πρέπει να αρχίζει η φυσικοθεραπεία. «Αν και πλέον οι γιατροί συμφωνούν πως οι πάσχοντες από οσφυαλγία πρέπει να παραμένουν δραστήριοι κατά την οξεία και υποξεία φάση (και όχι να ακινητοποιούνται στο κρεβάτι, όπως τους συνιστούσαν παλαιότερα), δεν υπάρχει ομοφωνία ως προς το πότε πρέπει να αρχίσουν φυσικοθεραπεία», εξηγεί ο κ. Κακαβάς. «Οι έρευνες των τελευταίων ετών, όμως, συγκλίνουν πως όσο περισσότερο καθυστερεί, τόσο πιθανότερες είναι οι υποτροπές, οι οποίες με τη σειρά τους σχετίζονται με περισσότερες θεραπείες και, μοιραία, με υψηλότερο κόστος».

Μεγάλες διεθνείς έρευνες έχουν δείξει ότι, στην καθημερινή πρακτική, η φυσικοθεραπεία συνήθως συνιστάται 2-4 εβδομάδες μετά την έναρξη του πόνου στη μέση. Μπορεί όμως να αρχίσει και πολύ αργότερα. Μεγάλη έρευνα στις ΗΠΑ, π.χ., είχε δείξει ότι μόνο το 52% των ασθενών άρχιζαν την φυσικοθεραπεία μέσα σε 4 εβδομάδες από την έναρξη του πόνου. Το 18% την αρχίζουν 1-3 μήνες αργότερα και το 30% μετά από 3 μήνες.  

«Τα νέα ευρήματα υπογραμμίζουν την σημασία που έχει η αντιμετώπιση πολύπλοκων προβλημάτων, όπως ο πόνος στη μέση, από διεπιστημονική ομάδα», συνοψίζει ο κ. Κακαβάς. «Η φυσικοθεραπεία κατέχει κεντρικό ρόλο στην αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, αρκεί να εφαρμόζεται η κατάλληλη μέθοδος, στους κατάλληλους ασθενείς και στην κατάλληλη στιγμή».