Η ομιλία του Πρόεδρου της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος Γεωργίου Δόση, στην παρουσίαση του βιβλίου «Καλυβοδάσκαλος»

Από τη μεριά της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος σας καλωσορίζω στη σημερινή εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου του Σαρακατσάνου δασκάλου Θεόδωρου Γιαννακού, που συνδιοργανώνουμε με την αδελφότητα των εν Αθήναις Σαρακατσαναίων και με το Σύλλογο Σαρακατσαναίων Νομού Ημαθίας «Οι σταυραετοί».

Εδώ και έξι χρόνια η χώρα μας δοκιμάζεται από την οικονομική κρίση μία κρίση διάρκειας, μια οικονομική κρίση που δεν έχει τελειωμό γιατί πέρα από όλα τα άλλα οι Έλληνες έχουμε και ένα βασικό ελάττωμα, δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε, με αποτέλεσμα η μια χρονιά να είναι χειρότερη από την άλλη.

H οικονομική κρίση έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τα πολιτιστικά μας σωματεία, η μάλλον είναι τα πιο ευάλωτα γιατί εξαρτώνται οικονομικά κυρίως από τα μέλη τους, οι επιχορηγήσεις είναι ελάχιστες έως μηδαμινές και οι χορηγίες ανύπαρκτες.

Επίσης συντελεί στην απομαζικοποίηση των συλλόγων με ολέθριες συνέπειες για τον πολιτισμό. Οι όποιες φιλότιμες προσπάθειες των αφιλοκερδώς αγωνιζόμενων μελών των Διοικητικών Συμβουλίων πέφτουν στο κενό. Καλούμε την πολιτεία να σκύψει και να δει λίγο το πρόβλημα γατί τα μέλη μας θα καταντήσουν να είναι οργανώσεις σφραγίδες με αποτέλεσμα το έργο μας της διάσωσης, διατήρησης, διάδοσης και μεταλαμπάδευσης στις νέες γενιές της πολιτιστικής μας παράδοσης και κληρονομιάς σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα θα είναι γράμμα κενό.

Θέλω να καλωσορίσω και να συγχαρώ ιδιαίτερα το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Σαρακατσαναίων Νομού Ημαθίας «Οι Σταυραετοί» που είχε την πρωτοβουλία να εκδώσει τούτους τους δύσκολους καιρούς το βιβλίο αυτό που αναφέρεται στην εκμάθηση ανάγνωσης, γραφής και αριθμητικής κυρίως από τα Σαρακατσανόπουλα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες της Ελληνικής νομαδικής φυλής των Σαρακατσαναίων..

Η Πανηπειρωτική η μεγαλύτερη οργάνωση της Ηπειρωτικής αποδημίας στους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών στέκεται αρωγός στην προσπάθειά τους για την διατήρηση, διάσωση, διάδοση της παράδοσης μας και του πολιτισμού μας.

Η φυλή των Σαρακατσαναίων στην οποία ανήκω και εγώ μητρός τε και πατρός τε και των άλλων προγόνων απάντων, είναι Ελληνική νομαδική φυλή, ήταν μια κλειστή κοινωνική ομάδα μέχρι τη δεκαετία του 1960 δεν είχε μόνιμη εγκατάσταση και μετακινείτο ανάλογα με το που τον πήγαινε το κοπάδι, η προβατίνα ή όπως ακριβώς την έλεγε «πρατίνα». Όπου εύρισκαν καλύτερες βοσκές.  Ήταν όμως οργανωμένη σε τσελιγκάτα. Το τσελιγκάτο ήταν η βάση της οργάνωσης της κοινωνικής ζωής των Σαρακατσαναίων ήταν μια μικρή κοινωνία αποτελούμενη από 20 ως 50 οικογένειες.

Η κοινωνική οργάνωση των Σαρακατσαναίων ήταν βασισμένη στην δομή της πατριαρχικής οικογένειας. Η συγγένεια ήταν επίσης ο ακρογωνιαίος λίθος της φυλής. Το τσελιγκάτο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και σαν ένας οικονομικός συνεταιρισμός ο οποίος εξασφάλιζε και προωθούσε την συνεργασία των μελών του. Αρχηγός ήταν ο τσέλιγκας. Ο τσέλιγκας κατείχε τον κυρίαρχο ρόλο και επιτηρούσε την ομαλή κοινωνικοοικονομική λειτουργία της κοινότητας και εξασφάλιζε τις διοικητικές και οικονομικές επαφές με την περιβάλλουσα κοινωνία. Η λειτουργία του συστήματος εξασφαλιζόταν με το εθιμικό δίκαιο. Αυτός ήταν υπεύθυνος για την εύρεση του δασκάλου για την στοιχειώδη μόρφωση των αγοριών του τσελιγκάτου και της στάνης, ο δάσκαλος κατά κανόνα ήταν απόφοιτος γυμνασίου ή σχολαρχείου.

«Εγώ δεν πρόλαβα να ζήσω τη ζωή του τσελιγκάτου και δεν θυμάμαι σχεδόν καθόλου», Ο πατέρας μου έγραφε από το βουνό όπου ήταν, «να μου στείλετε ψωμί» το ψωμί το έγραφε με π και σ, ήξερε όμως πολύ καλά να διαβάζει και συχνά του πήγαινα εφημερίδες, περιοδικά και βιβλία, τα οποία κυριολεκτικά καταβρόχθιζε

Το συγγραφέα του βιβλίου δεν είχα την τύχη να τον γνωρίζω και οι δυο είμαστε οικονομικοί μετανάστες, αυτός στη βόρεια Ελλάδα εγώ στην Αθήνα δεν έτυχε να συναντηθούμε. Γνωρίζω το χωριό Αθρακίτη η Καμμιά Ζαγορίου που γεννήθηκε και πολλούς από την οικογένεια του και το σόι του. Διάβασα το βιβλίο που διακρίνεται για την γλαφυρότητα και την λεπτομερή περιγραφή και ομολογώ ότι έμαθα πολλά πράγματα που δεν γνώριζα.

Θέλω επίσης να συγχαρώ την Αδελφότητα των εν Αθήναις Σαρακατσαναίων είναι από τις πιο δραστήριες οργανώσεις που έχουμε. Αγωνίζεται ανέκαθεν με εκδόσεις βιβλίων όπως «Σαρακατσαναίοι πορεία στον τόπο και στο Χρόνο» «Σαρακατσάνα εικόνα και λόγος» «Σαρακατσαναίοι της Ηπείρου γενεαλογικά δένδρα» «Ο Κατσαντώνης» «Τα μολοήματα», που έχουν να κάνουν με τους Σαρακατσάνους και τον πολιτισμό τους, με συλλογή τραγουδιών και έκδοση c.d, με δημιουργία χορευτικών με νέους ανθρώπους, γιατί τα περισσότερα χορευτικά μας είναι γερασμένα, με συλλογή πολιτιστικών αντικειμένων της Σαρακατσάνικης παράδοσης και κληρονομιάς, και κυρίως αγωνίζεται για τη μεταλαμπάδευση της στη νέα γενιά. Πρόσφατα έφτασε μέχρι τη Γαλλία στη Νίκαια για να στήσει ένα «κονάκι ορθό» γιατί υπάρχει και το δίπλα όπως ξέρετε με όλα τα οικιακά σκεύη και όχι μόνο των Σαρακατσαναίων νομάδων της κοντινής εποχής το οποίο θα στέκεται εκεί για ένα χρόνο και πλέον για τους επισκέπτες πολιτιστικών μνημείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Κυρίες και κύριοι

Δεν είμαι ούτε φιλόλογος ούτε κριτικός βιβλίων, υπάρχουν ειδικοί στο πάνελ για αυτή τη δουλειά εκείνο που θέλω να τονίσω είναι ότι τούτους τους δύσκολους καιρούς θα πρέπει να είμαστε όλοι μαζί για να ξεπεράσουμε τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί όλο αυτό το χρονικό διάστημα για τη διατήρηση και μαζικοποίηση των οργανώσεων μας για την παράδοση μας για τον πολιτισμό για την Ήπειρο για την πατρίδα μας.

Γιώργος Δόσης

Πρόεδρος της ΠΣΕ