Μέχρι
πρόσφατα υπήρχε η λανθασμένη πεποίθηση ότι οστεοπόρωση είχαν μόνο οι γυναίκες.
Όμως νέες έρευνες καθώς και τεκμηριωμένα
επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι και
οι άνδρες πάσχουν από αυτή.
Ετυμολογικά
η λέξη οστεοπόρωση προέρχεται από τη λέξη οστούν (κόκκαλο) και από τη λέξη
πορώδης (ο έχων πόρους).
Είναι μία χρόνια πάθηση του μεταβολισμού των οστών,
κατά την οποία παρατηρείται σταδιακή μείωση της πυκνότητας και της ποιότητάς
τους, με αποτέλεσμα να γίνονται πιο εύθραυστα και πιο λεπτά. Έτσι αυξάνεται ο
κίνδυνος κατάγματος, καθώς μειώνεται η ανθεκτικότητα και η ελαστικότητά τους.
«Πρέπει
να σημειωθεί ότι απαρχή της οστεοπόρωσης είναι η οστεοπενία, η οποία αποτελεί
την πρόδρομη κατάστασή της και χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική πυκνότητα»
εξηγεί ο φυσιοθεραπευτής Γιώργος Γουδέβενος, Drmanualmedicine, επιστημονικός
συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.
«Η
οστεοπόρωση είναι μία “σιωπηλή” νόσος, γιατί εξελίσσεται χωρίς να προκαλεί
συμπτώματα και διαγιγνώσκεται όταν φτάσει σε προχωρημένο στάδιο. Αρκετές φορές
παρατηρούνται από τον ασθενή οξέα επώδυνα περιστατικά, συνήθως στους θωρακικούς
ή οσφυϊκούς σπονδύλους, στη διάρκεια μιας φυσιολογικής κίνησης για την άρση
μικρού βάρους ή μετά από πτώσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο πόνος διαχέεται
ζωστηροειδώς θωρακικά (δηλαδή γύρω γύρω από τον θώρακα) κατά μήκος των πλευρών,
υποχωρεί μετά από 3-4 εβδομάδες και δεν βελτιώνεται με την κατάκλιση. Αποτελεί
την πρώτη κλινική εκδήλωση, που οδηγεί τελικά σε έλεγχο και διάγνωση της
πάθησης».
Τα
στοιχεία
Σύμφωνα
με την Αμερικανική Ένωση Φυσικοθεραπείας (APTA), έρευνες έχουν δείξει ότι η
οστεοπόρωση είναι υπεύθυνη για την οσφυαλγία στο 15% των ατόμων ηλικίας άνω των
50 ετών και στο 50% εκείνων που πέρασαν τα 75. Συμπιεστικά κατάγματα (δηλαδή
όταν σπάει η τελική πλάκα του σπόνδυλου και παθαίνει καθίζηση) μπορεί να έχουν
συμβεί σε πάνω από έναν σπόνδυλο.
Καθώς η
πάθηση εξελίσσεται, οι κινήσεις της σπονδυλικής στήλης περιορίζονται σε μεγάλο
βαθμό και είναι επώδυνες. Έτσι, είναι δυνατό να παρατηρηθεί ελάττωση του ύψους
του ατόμου, έως και 10-20 εκατοστά. Επίσης, εάν τα κατάγματα είναι στον θώρακα,
δημιουργείται προοδευτική παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης σε κάμψη
(χαρακτηριστική κύφωση). Σε ακραίες περιπτώσεις το άτομο καμπουριάζει και χάνει
ύψος ενώ ακουμπάνε τα πλευρά του στη λεκάνη.
«Εκτός
από τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης, η οστεοπόρωση είναι υπαίτια και για το
70% των λεγόμενων διατροχαντηρίων καταγμάτων και εκείνων του αυχένα του
μηριαίου οστού, καθώς και των καταγμάτων της κερκίδας στο χέρι.
Τα
συμπτώματα που περιγράψαμε παραπάνω είναι πιο συχνά σε άνδρες, οι οποίοι έχουν
κάποιο νόσημα συνδεόμενο με οστεοπόρωση (πχ. υπερθυρεοειδισμό, χρήση
κορτιζόνης, σακχαρώδη διαβήτη, νεφρική ανεπάρκεια, σύνδρομα δυσαπορρόφησης,
ηπατική ανεπάρκεια, κατάχρηση αλκοόλ και τσιγάρου, καθιστική ζωή κτλ)»,
επισημαίνει ο Dr. Γουδέβενος.
Σύμφωνα
με τον Οργανισμό «Worldosteoporosisday» παγκοσμίως:
• 4% των ανδρών και 16% των γυναικών
ηλικίας 50 ετών και άνω πάσχουν από οστεοπόρωση του αυχένα, του μηριαίου οστού
ή της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.
• Τουλάχιστον 1 στις 3 γυναίκες και 1
στους 5 άνδρες ηλικίας πάνω από 50 χρονών θα υποστούν ένα κάταγμα λόγω
οστεοπόρωσης.
• Πάνω από το 80% των καταγμάτων στις
ηλικίες άνω των 50 ετών προκαλείται από οστεοπόρωση.
• Στο 33% των ενηλίκων με οστεοπορωτικό
κάταγμα ισχίου θα υπάρξουν συνέπειες στην αυτάρκεια και την αυτονομία, καθώς θα
χαθεί η ανεξαρτησία κίνησης του τραυματισμένου άκρου.
• Τουλάχιστον 1 στους 5 ηλικιωμένους
διατρέχει αυξημένο κίνδυνο θανάτου έναν χρόνο μετά το κάταγμα.
Η
οστεοπόρωση διαγιγνώσκεται με μέτρηση της οστικής πυκνότητας (απεικονιστικός
έλεγχος DEXA) και με εργαστηριακές εξετάσεις, που αξιολογούν τα επίπεδα
ασβεστίου, της βιταμίνης D και άλλων οστεοπορωτικών δεικτών.
Αντιμετώπιση
της οστεοπόρωσης
Ο Dr.
Γουδέβενος τονίζει ότι σήμερα υπάρχουν πολλές θεραπευτικές δυνατότητες για την
οστεοπόρωση και με την κατάλληλη εφαρμογή τους μπορεί να επιτευχθούν:
• Αναστολή περαιτέρω οστικής απώλειας
• Σημαντική αύξηση της οστικής μάζας
• Σημαντική μείωση του κινδύνου εμφάνισης ενός
κατάγματος
Ο
Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναφέρει ότι η θεραπεία της εγκατεστημένης
οστεοπόρωσης πρέπει να βασίζεται στη φαρμακοθεραπεία (βασικό σκεύασμα +
βιταμίνη D3 + ασβέστιο, όταν είναι
ανεπαρκές στην διατροφή), στη διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής (ελάττωση της
κατανάλωσης κρέατος, καφέ, αλκοόλ, καπνίσματος κτλ), καθώς και στην τακτική
φυσική δραστηριότητα.
«Για
την φαρμακοθεραπεία καλύτερα συμβουλευτείτε τον θεράποντα γιατρό σας. Η
διάρκεια της θεραπείας πρέπει να είναι τουλάχιστον τριετής, μέχρι την επόμενη
μέτρηση οστικής πυκνότητας», υπογραμμίζει ο ειδικός.
Η
σημασία της άσκησης
Πολλοί
ερευνητές έχουν προσπαθήσει να εντοπίσουν ποιοι τύποι άσκησης είναι πιο
αποτελεσματικοί στη βελτίωση της οστικής πυκνότητας, αλλά τα αποτελέσματα
ποικίλουν.
Σύμφωνα
με τις νεότερες μελέτες (Νοέμβριος 2016) του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, η αεροβική
άσκηση και οι ασκήσεις αντίστασης (για δύναμη) μπορούν να διατηρήσουν ή να
αυξήσουν την οστική πυκνότητα.
Τα οστά
αναπτύσσονται όταν δέχονται επαρκείς φορτίσεις με σωστό τρόπο, ακριβώς όπως
μεγαλώνουν οι μύες όταν «προκαλούνται» να διαχειριστούν περισσότερο βάρος από
το σύνηθες. Έτσι, το πρόγραμμα ασκήσεως που συνιστάται για την αναδόμηση των
οστών ή για την επιβράδυνση της οστικής απώλειας είναι πολύ συγκεκριμένο και
προσαρμοσμένο ανάλογα με την ηλικία.
«Για τα
οστεοπορωτικά κατάγματα υπάρχουν ειδικά θεραπευτικά πρωτόκολλα εργομετρικών
ασκήσεων (MedX-Cybex), για την ασφαλή και την αξιόπιστη μέτρηση των
αποτελεσμάτων της άσκησης. Παράλληλα με τις θεραπευτικές ασκήσεις, η εφαρμογή
μαγνητικών πεδίων στην περιοχή που νοσεί, θα συνεισφέρει στην αύξηση των
οστεοβλαστών και στη μείωση των οστεοκλαστών» λέει ο Dr. Γουδέβενος.
Ο
φυσικοθεραπευτής μπορεί να σας παρέχει ατομικά θεραπευτικά προγράμματα για την
πιο γρήγορη και άρτια αποκατάστασή σας.
Μπορεί
να σας διδάξει:
• Συγκεκριμένες
ασκήσεις για να «χτίσετε» οστά ή να μειώσετε τον ρυθμό απώλειας της οστικής
πυκνότητας.
• Σωστή
κατανομή των φορτίων στην σπονδυλική στήλη και στις αρθρώσεις.
• Πώς
να βελτιώσετε την ισορροπία σας, ώστε να αποτρέψετε περαιτέρω πτώσεις.
• Πώς
να προσαρμόσετε το περιβάλλον σας, για να προστατεύσετε τον οργανισμό σας.
