Υποθυρεοειδισμός: Ποιο σύνδρομο ενοχοποιείται;

 

Το 50% των ασθενών με σύνδρομο Cushing έχει παράλληλα υποθυρεοειδισμό, πρόβλημα που μπορεί να επιλυθεί μετά από θεραπευτική χειρουργική επέμβαση για τους περισσότερους ασθενείς, σύμφωνα με τα ευρήματα μελέτης. Οι ερευνητές, που δημοσίευσαν τα αποτελέσματά τους στο The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, επισήμαναν ότι η ανασκόπηση μελετών στην οποία προέβησαν έδειξε ότι τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών αυξήθηκαν όταν μειώθηκαν οι τιμές της κορτιζόλης μετά την επέμβαση.

«Η έκκριση κορτιζόλης ελέγχεται από την υπόφυση και τον υποθάλαμο. Η μεγάλη αύξηση των επιπέδων της ορμόνης αυτής στον οργανισμό οφείλεται είτε στην ύπαρξη αδενώματος στην υπόφυση, είτε στην υπερλειτουργία των επινεφριδίων / ύπαρξη όγκου στα επινεφρίδια είτε στη χρόνια θεραπεία με στεροειδή φάρμακα. Η παρατεταμένη έκθεση στην κορτιζόλη -η οποία βοηθά, μεταξύ άλλων, στη ρύθμιση του κιρκάδιου ρυθμού, υποστηρίζει τον οργανισμό για να ανταπεξέρχεται στις μακροχρόνιες καταστάσεις στρες και να αποκρίνεται στη φλεγμονή- οδηγεί στο σύνδρομο Cushing.  Η μη έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία του συνδρόμου οδηγεί σε αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα», τονίζει ο Καθηγητής Χειρουργικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής στον Όμιλο ΥΓΕΙΑ, κ. Δημήτρης Λινός.

Τα άτομα με σύνδρομο Cushing έχουν πρόσωπο σαν φεγγάρι, χαρακτηρίζονται από  κεντρική κατανομή λίπους, έχουν ισχνά άκρα, καμπούρα, ραγάδες στην κοιλιά, τα μπράτσα και τους μηρούς, υπερτρίχωση (και οι γυναίκες) κ.ά.  Το σύνδρομο προκαλεί αδυναμία, έλλειψη σεξουαλικής επιθυμίας, προβλήματα γονιμότητας, οστεοπόρωση, σακχαρώδη διαβήτη, δυσλιπιδαιμία, σοβαρές λοιμώξεις, νεφρολιθίαση. Προκαλεί προβλήματα στον εγκέφαλο, συμπεριλαμβανομένης της βλάβης του ιππόκαμπου και της εξασθένησης της μνήμης. Επιπλέον, η υπερκορτιζολαιμία επηρεάζει τη λειτουργία άλλων ενδοκρινικών αξόνων. Συγκεκριμένα μπορεί να μειώσει τη δράση της θυρεοειδικής ορμόνης μέσω αλληλεπιδράσεων στον υποθάλαμο, την υπόφυση, το ήπαρ ή άλλους περιφερικούς ιστούς.

Από μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε από Ιταλούς ερευνητές και δημοσιεύθηκε στο International Journal of Molecular Science, το 2020, διαπιστώθηκε ότι η πιο εμφανής συνέπεια του συνδρόμου στον θυρεοειδή αδένα είναι ο κεντρικός υποθυρεοειδισμός, λόγω της ανασταλτικής επίδρασης των γλυκοκορτικοειδών (ορμόνες που παράγονται σε μεγάλες ποσότητες όταν τα επινεφρίδια υπερλειτουργούν) στην έκκριση των ορμονών TRH και TSH του θυρεοειδούς. Τα ευρήματα τους οδήγησαν να προτρέπουν τους ιατρούς να λαμβάνουν υπόψη τις πιθανές επιδράσεις ορισμένων φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο του υπερκορτιζολισμού και να ελέγχεται τακτικά η λειτουργία του αδένα. Διαπιστώθηκε δε ότι μετά από επιτυχή χειρουργική επέμβαση ορισμένες δυναμικές αλλαγές στη δραστηριότητα του άξονα υποθάλαμος - υπόφυση - θυρεοειδής αποκαθίστανται και συνεπώς μπορεί να βελτιωθεί ο υποθυρεοειδισμός.

«Το σύνδρομο Cushing αντιμετωπίζεται με την αφαίρεση μέρους του λειτουργικού όγκου είτε στην υπόφυση είτε στα επινεφρίδια. Ορισμένες φορές η επέμβαση συνοδεύεται από ακτινοθεραπεία και φαρμακευτική αγωγή. Η έγκαιρη έναρξη της θεραπείας συμβάλει στην καλύτερη πορεία του ασθενή. Οι σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές εξασφαλίζουν την ελαχιστοποίηση των επιπλοκών και την ταχύτατη επάνοδο στην καθημερινή ζωή», σημειώνει ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργών των Ενδοκρινών Αδένων και πρώην Πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Χειρουργών των Ενδοκρινών Αδένων Καθηγητής Δημήτρης Λινός.

Θέλοντας να επιβεβαιώσουν τον συσχετισμό μεταξύ συνδρόμου Cushing και θυρεοειδούς, αμερικανοί επιστήμονες από το Εθνικό Ινστιτούτο Επιστημών Περιβαλλοντικής Υγείας των ΗΠΑ διεξήγαγαν μια αναδρομική ανασκόπηση δύο ομάδων ενηλίκων ηλικίας 18 έως 60 ετών με σύνδρομο Cushing. Η πρώτη αξιολογήθηκε από το 2005 έως το 2018 και η δεύτερη από το 1985 έως το 1994. Η πρώτη ομάδα παρακολουθήθηκε για 6 έως 12 μήνες για να παρατηρηθεί το πρότυπο των μεταβολών των θυρεοειδικών ορμονών μετά τη χειρουργική θεραπεία του συνδρόμου Cushing που οφειλόταν στην αδρενοκορτικοτροπική ορμόνη. Η δεύτερη ομάδα υποβλήθηκε σε ημερήσια αξιολόγηση της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης πριν από τη θεραπεία και κατά τη διάρκεια της ύφεσης για ορισμένες περιπτώσεις.

Τα ευρήματα της μελέτης που δημοσιεύθηκε φέτος στο The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, επιβεβαίωσαν εκείνα παλαιότερων μελετών  για τη σχέση μεταξύ υπερκορτιζολαιμίας και δυσλειτουργίας του θυρεοειδούς. Οι ερευνητές, λόγω του μεγάλου αριθμού συμμετεχόντων και της μεγαλύτερης διάρκειας παρακολούθησης, κατέληξαν και αυτοί ότι πράγματι υπάρχει μια σημαντική αρνητική συσχέτιση μεταξύ των μετρήσεων υπερκορτιζολαιμίας (κορτιζόλη ορού και ούρων, αδρενοκορτικοτροπική ορμόνη ορού) και των θυρεοειδικών ορμονών (τριιωδοθυρονίνη, ελεύθερη θυροξίνη και θυρεοτροπίνη).

«Σήμερα η θεραπεία του συνδρόμου Cushing που οφείλεται σε όγκο των επινεφριδίων επιτυγχάνεται με μια πρωτοποριακή τεχνική ελάχιστα επεμβατική που λέγεται οπίσθια ενδοσκοπική οπισθοπεριτοναϊκή επινεφριδεκτομή. Οι ασθενείς φεύγουν την άλλη μέρα από το νοσοκομείο και αισθάνονται πολύ καλά μιας και δεν γίνεται προσπέλαση ανοικτή ή λαπαροσκοπική στη περιτοναϊκή κοιλότητα. Η διάρκεια της χειρουργικής αυτής τεχνικής είναι πολύ πιο σύντομη από τις συνήθεις, αλλά χρειάζεται ειδική εκπαίδευση και εμπειρία του χειρουργού», καταλήγει ο καθηγητής κ. Δημήτρης Λινός, ο οποίος θεωρείται από τους πιο έμπειρους χειρουργούς επινεφριδίων διεθνώς.