Μάτια: Μύθοι και αλήθειες για τα πυροτεχνήματα το Πάσχα

Οι κροτίδες, τα βεγγαλικά και τα sparklers θεωρούνται από πολλούς αθώα και εύκολα στη χρήση, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κανένα είδος πυροτεχνήματος που να είναι ασφαλές για τα μάτια, προειδοποιούν οι οφθαλμίατροι.

Οι τραυματισμοί από πυροτεχνήματα, ειδικά την περίοδο του Πάσχα, είναι αρκετά συχνοί. Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας τα τελευταία 15 χρόνια 11 άνθρωποι στη χώρα μας έχουν χάσει τη ζωή τους και περισσότεροι από 100 έχουν τραυματιστεί από κροτίδες, βεγγαλικά, ρουκέτες και άλλα πυροτεχνήματα. Η ΕΛΑΣ αναφέρει ότι τα σοβαρά ατυχήματα είναι ιδιαίτερα συχνά στους ανηλίκους και οφείλονται κυρίως στην καύση κροτίδων, βεγγαλικών και αυτοσχέδιων ειδών πυροτεχνίας, παρότι κάτι τέτοιο απαγορεύεται από το νόμο.

Σύμφωνα με παλιότερη έρευνα του Κέντρου Έρευνας και Πρόληψης Ατυχημάτων (ΚΕΠΑ), επτά στα δέκα τραυματισμένα παιδιά έχουν ηλικία 10-14 ετών και είναι κυρίως αγόρια που αυτοτραυματίζονται. Από τα αγόρια αυτά, τα τρία στα δέκα τραυματίζονται (και) στα μάτια.

«Τα πυροτεχνήματα είναι εκρηκτικές ύλες και επομένως ικανά να προκαλέσουν σοβαρούς τραυματισμούς», τονίζει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ. Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, καθηγητής Οφθαλμολογίας Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, NYU Medical School. «Ακόμα όμως κι αν είναι μικρός ο τραυματισμός, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή λειτουργική αναπηρία, διότι τα μάτια είναι πολύ ευαίσθητα. Διεθνείς έρευνες έχουν δείξει ότι το επακόλουθο των τραυματισμών με πυροτεχνήματα είναι απώλεια της όρασης για περίπου έναν στους 20 τραυματίες και μόνιμη μείωσή της για το σχεδόν 15%. Μάλιστα οι τραυματισμοί δεν αφορούν μόνο τους χρήστες των πυροτεχνημάτων αλλά και παρευρισκόμενους που βρέθηκαν την λάθος ώρα στο λάθος σημείο».

Καθώς λοιπόν προετοιμαζόμαστε για την Ανάσταση, ο Δρ. Κανελλόπουλος και συνάδελφοί του από την Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας ξεδιαλύνουν μερικούς μύθους για τα πυροτεχνήματα και τα μάτια μας, και παραθέτουν ορισμένες αλήθειες.

1. Τα μικρά πυροτεχνήματα δεν είναι επικίνδυνα.

Μύθος. Ένα πυροτέχνημα που ευθύνεται για αρκετούς τραυματισμούς είναι το κλασικό sparkler - αυτό που συνηθίζουμε να βάζουμε και στις τούρτες γενεθλίων, ακριβώς επειδή νομίζουμε ότι είναι αβλαβές. Στην πραγματικότητα όμως το sparkler μπορεί να φτάσει σε θερμοκρασίες άνω των... 1.000 βαθμών Κελσίου! Είναι δηλαδή αρκετά ζεστό ώστε να λιώσει τα περισσότερα μέταλλα, πόσω μάλλον έναν ζωντανό ιστό. Επομένως, ακόμα και μια μικρή σπίθα μπορεί να προκαλέσει θερμικό έγκαυμα στην επιφάνεια του ματιού (στον κερατοειδή χιτώνα) ή και σε άλλους ιστούς στο εσωτερικό του.

2. Αν το πυροτέχνημα δεν εκραγεί όταν το πετάξουμε, σημαίνει ότι είναι ανενεργό.

Μύθος. Πολλοί σωματικοί τραυματισμοί και σοβαροί τραυματισμοί ματιών έχουν συμβεί επειδή κάποιοι νόμιζαν ότι ένα πυροτέχνημα δεν είναι πια ενεργό. Ποτέ να μην αγγίζετε ένα πυροτέχνημα που κάποιος χρησιμοποίησε ανεπιτυχώς. Πρέπει να ενημερώνετε την αστυνομία ή την πυροσβεστική για να το μαζέψει, διότι υπάρχει κίνδυνος να εκραγεί στα χέρια σας.

3. Δεν είναι υποχρεωτικώς ασφαλής όποιος δεν χρησιμοποιεί πυροτεχνήματα.

Αυτή είναι μια πολύ μεγάλη αλήθεια. Το 2016 δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Eye μελέτη που έδειξε ότι σχεδόν οι μισοί τραυματισμοί ματιών από πυροτεχνήματα συμβαίνουν σε θεατές και όχι σε χρήστες των επικίνδυνων αντικειμένων. Δυστυχώς, σε μία στις έξι περιπτώσεις η συνέπεια των τραυματισμών είναι σοβαρή απώλεια της όρασης. Ιδιαίτερα επικίνδυνα για τους θεατές είναι τα πυροτεχνήματα και τα βεγγαλικά που εκτοξεύονται από τον χρήστη πριν εκραγούν (π.χ. ρουκέτες). Δυστυχώς, αυτού του είδους τα πυροτεχνήματα μπορεί να φθάνουν σε απόσταση πολλών μέτρων από τον χρήστη, με αυξημένους κινδύνους για όσους βρίσκονται εντός ακτίνας βολής.

4. Μόνο τα αυτοσχέδια βεγγαλικά και πυροτεχνήματα είναι επικίνδυνα.

Μύθος κι αυτός. Στα λάθος χέρια ακόμα και το πιο τέλεια κατασκευασμένο πυροτέχνημα μπορεί να αποβεί θανατηφόρο. Ασφαλέστερο είναι να χειρίζονται τα πυροτεχνήματα μόνο επαγγελματίες, οι οποίοι θα λαμβάνουν και τα απαιτούμενα μέτρα προστασίας του εαυτού τους και των θεατών.

«Τα πυροτεχνήματα δεν είναι παιχνίδια και πρέπει να πάψει ο κόσμος να τα αντιμετωπίζει σαν να είναι», τονίζει ο Δρ. Κανελλόπουλος. «Δυστυχώς κάθε χρόνο, ιδίως τις μέρες πριν και μετά την Ανάσταση, αντιμετωπίζουμε πολλούς  οφθαλμολογικούς τραυματισμούς εξαιτίας τους, κυρίως σε παιδιά και νέους ανθρώπους. Τα πυροτεχνήματα πρέπει να χρησιμοποιούνται με σύνεση και μόνο από ειδικούς, σε οργανωμένες εκδηλώσεις, με τον κόσμο να βρίσκεται σε απόσταση τουλάχιστον 150 μέτρων. Για ακόμα μεγαλύτερη ασφάλεια, μάλιστα, η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας συνιστά να φορούν όλοι (χρήστες και θεατές) ειδικά προστατευτικά στα μάτια, κατασκευασμένα με βάση τις πιο αυστηρές προδιαγραφές ασφαλείας».