Ο πόνος στη μέση απασχολεί περίπου έναν στους 13 ανθρώπους
σήμερα. Τα τελευταία 25 χρόνια παρουσιάζει αύξηση 60%, ποσοστό που αναμένεται
να σημειώσει περαιτέρω άνοδο μέχρι το 2050, ιδίως σε περιοχές του κόσμου που το
προσδόκιμο ζωής αυξάνεται. Προσπάθεια των επιστημόνων είναι η εύρεση απλών
τρόπων που θα μπορούσαν να αποτρέψουν, κατά το δυνατόν, αυτό το ενδεχόμενο.
«Η άσκηση είναι μια καλά θεμελιωμένη πρακτική που μειώνει
τον πόνο, ιδίως σε ανθρώπους που τον βιώνουν χωρίς να έχουν διαγνωσθεί
με κάποια συγκεκριμένη πάθηση, εξαιτίας αδύναμων μυών
στην πλάτη και την κοιλιά. Βοηθά ακόμα στη διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους,
που επίσης είναι παράγοντας κινδύνου για οσφυαλγία.
Η βελτίωση της φυσικής κατάστασης αλλά και της στάσης του
σώματος, που αποτελεί λόγο πόνου στη μέση, δύναται να επιτευχθεί με διάφορα
είδη γυμναστικής, όπως η κολύμβηση και το περπάτημα. Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν
ότι και η γιόγκα έχει ευεργετική επίδραση», επισημαίνει ο Χειρουργός
Σπονδυλικής Στήλης, Διευθυντής Τμήματος Σπονδυλικής Στήλης & Σκολίωσης στο
Ιατρικό Κέντρο Αθηνών και επιστημονικός Διευθυντής και υπεύθυνος του
τμήματος σπονδυλικής στήλης της Osteon Orthopedic & Spine Clinic, δρ Κωνσταντίνος Σταραντζής.
Τα τελευταία χρόνια η γιόγκα έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής και στη Δύση, και αρκετοί ερευνητές πραγματοποιούν μελέτες σχετικά με την πιθανότητα να ωφελεί ανθρώπους με οσφυαλγία. Τα ευρήματα ενός μεγάλου αριθμού τους υποστηρίζουν ότι μειώνει τον πόνο και βελτιώνει τη λειτουργικότητα σε άτομα με χρόνιο πόνο χωρίς ανιχνεύσιμη πάθηση.
Μια από τις πιο πρόσφατες, που δημοσιεύθηκε στο Journal of Orthopaedic Research, έδειξε ότι οι σωματικές
στάσεις, οι ασκήσεις αναπνοής και οι πρακτικές ενσυνειδητότητας της γιόγκα
μπορεί να ωφελήσουν τα άτομα με πόνο στην πλάτη. Οι ερευνητές κατέληξαν στο
συμπέρασμα ότι αυτού του είδους η πρακτική αποτελεί μια συμπληρωματική ή
εναλλακτική προσέγγιση στις ήδη γνωστές παρεμβάσεις αποκατάστασης, ακόμα κι
όταν τα μαθήματα δεν γίνονται δια ζώσης αλλά εξ αποστάσεως.
«Ο πόνος στη μέση μπορεί να οφείλεται σε πολλές αιτίες.
Μερικές φορές προκαλείται από παθήσεις όπως δισκοκήλη, σπονδυλοαρθρίτιδα,
ισχιαλγία (παγιδευμένο νεύρο), αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα, οστεοπόρωση και
σπανιότερα από κάταγμα ή καρκίνο. Όμως, ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών (η
πλειονότητα) πάσχουν από χρόνια οσφυαλγία που δεν οφείλεται σε μια από αυτές
τις αιτίες, αλλά σε καταπόνηση ή ανεπάρκεια κάποιων μυών της σπονδυλικής
στήλης. Ο πόνος αυτός μπορεί να υποχωρήσει με απλές παρεμβάσεις, όπως με τη λήψη
παυσίπονων και την τοποθέτηση θερμών επιθεμάτων», εξηγεί.
Η γιόγκα είναι μια αρχαία πρακτική που συνδυάζει την
αναπνοή, τον διαλογισμό και τις σωματικές στάσεις, γνωστές ως asanas.
Στοχεύοντας σε συγκεκριμένες μυϊκές ομάδες στην πλάτη, την κοιλιά και τη
λεκάνη, οι asanas μπορούν να βελτιώσουν τη μυϊκή αντοχή και να προωθήσουν τη
χαλάρωση κατά τη διάρκεια των κινήσεων κάμψης. Εστιάζουν στη σωστή ευθυγράμμιση
του σώματος και την εκπαίδευση του ασκούμενου ώστε αυτός να υιοθετεί καλύτερες
στάσεις και να εκτελεί κινήσεις με τρόπο που δεν καταπονούν την οσφυϊκή μοίρα
της σπονδυλικής στήλης. Παράλληλα, οι ασκήσεις αναπνοής και οι πρακτικές
ενσυνειδητότητας που περιλαμβάνονται στη γιόγκα μπορούν να βοηθήσουν στην
αντιμετώπιση του πόνου, σύμφωνα με τους ερευνητές.
«Η οσφυαλγία επηρεάζει την ποιότητα ζωής και συνδέεται με
συννοσηρότητες και υψηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας, ιδίως στους ηλικιωμένους.
Για την αντιμετώπισή της υπάρχει ένα φάσμα διαφορετικών θεραπευτικών
προσεγγίσεων.
Οι ασθενείς με πόνο στη μέση που δεν οφείλεται σε μια
ξεκάθαρη ανατομική βλάβη θα πρέπει να μαθαίνουν αρχικά πώς να προστατεύονται
και να ασκούνται. Η φυσικοθεραπεία είναι αδιαμφισβήτητα ευεργετική όπως και η
φαρμακευτική αγωγή. Ισχύει ακριβώς το αντίθετο για τη χρήση ζωνών και
στηριγμάτων μέσης, για την εκτέλεση ασκήσεων που καταπονούν τη μέση, όπως
έλξεις, για τη λήψη αναλγητικών που προκαλούν εθισμό και για την κατάκλιση. Η
αποφυγή της ήπιας δραστηριότητας υπό τον φόβο του πόνου επίσης δεν βοηθά στην
ανάρρωση.
Στη φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνονται αναλγητικά - μη
στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, όπως η ιβουπροφαίνη, μυοχαλαρωτικά και τοπικά
παυσίπονα, τα οποία πρέπει να λαμβάνονται πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του
γιατρού. Πιο ισχυρά φάρμακα, όπως τα οπιοειδή, χρησιμοποιούνται σε πολύ σοβαρά
περιστατικά και για μικρό χρονικό διάστημα επίσης με στενή ιατρική
παρακολούθηση.
Η φυσικοθεραπεία αποσκοπεί στην αύξηση της ευελιξίας, την
ενδυνάμωση των μυών της πλάτης και της κοιλιάς και στη βελτίωση της στάσης του
σώματος.
Επί έντονου πόνου, ιδίως όταν συνυπάρχει ισχιαλγία και ο
πόνος ακτινοβολεί στο πόδι, υπάρχει η επιλογή των εγχύσεων (υπό τοπική
αναισθησία) ενός μείγματος φαρμάκων στη μέση, οι οποίες βοηθούν στη μείωση της
φλεγμονής γύρω από τις ρίζες των νεύρων. Συστήνεται, επίσης, σε ασθενείς
με σοβαρή αρθρίτιδα ή που πονούν εξαιτίας της ύπαρξης κάποιας πάθησης που
χρήζει χειρουργικής επέμβασης, αλλά δεν μπορούν να υποβληθούν σε αυτήν, λόγω
επιβαρυμένου ιατρικού ιστορικού.
Η χειρουργική επέμβαση αποτελεί την έσχατη λύση, μόνο όταν
η συντηρητική θεραπεία δεν απαλλάσσει από τον πόνο, ιδίως σε άτομα με παθήσεις
που στενεύουν τα μεσοσπονδύλια διαστήματα, όπως η σπονδυλολίσθηση, μια
επικίνδυνη κατάσταση που αν δεν αντιμετωπιστεί υπάρχει κίνδυνος μερικής
παράλυσης» διευκρινίζει.
«Ευτυχώς, η εξέλιξη της χειρουργικής έχει επιτρέψει
την αποκατάσταση σοβαρών προβλημάτων της σπονδυλικής στήλης που προκαλούν πόνο,
με ασφάλεια και ακρίβεια. Οι εγχειρήσεις γίνονται με ελάχιστα επεμβατικές
τεχνικές και έτσι το τραύμα ελαχιστοποιείται, όπως και ο μετεγχειρητικός πόνος
και ο χρόνος αποκατάστασης.
Δεν είναι, όμως, όλοι οι ασθενείς κατάλληλοι για να
υποβληθούν σε αυτές. Για ορισμένους πρέπει να είναι προσεκτική ακόμα και η
χορήγηση φαρμάκων, γιατί παρουσιάζουν ανεπιθύμητες ενέργειες, γεγονός που
καθιστά την πρόληψη ακόμα πιο αναγκαία.
Για την αποτροπή της συντριπτικής πλειονότητας των
περιστατικών πόνου τα δεδομένα υποστηρίζουν τη φυσικοθεραπεία και την άσκηση,
συμπεριλαμβανομένης της γιόγκα, αρκεί οι ασθενείς να καθοδηγούνται από
πιστοποιημένους και έμπειρους εκπαιδευτές», καταλήγει ο δρ Σταραντζής.
