14 Απριλίου 1942- 14 Απριλίου 2017: 75 χρόνια από την Μεγάλη Απεργία των Ταχυδρομικών στην κατεχόμενη Αθήνα

ΕΛΤΑ: Εκδήλωση για την πρώτη απεργία των ταχυδρομικών στις 14 Απριλίου 1942

Αστυνομικοί στην υπηρεσία των δυνάμεων Κατοχής, ως απεργοσπάστες

 Μία από τις μεγαλύτερες στιγμές στην ιστορία του Πανευρωπαϊκού Εργατικού Κινήματος, η πρώτη απεργία στην σκλαβωμένη Ευρώπη του 1942, που ξεκίνησε με πρωτοβουλία των «τριατατικών» εργαζόμενων στα ταχυδρομεία - τηλεγραφεία - τηλεφωνεία, στην Αθήνα της Κατοχής, και επεκτάθηκε σε ολόκληρο τον δημόσιο τομέα, ξυπνά μέσα από μία τιμητική εκδήλωση.

Για πρώτη φορά στην ιστορία τους, τα Ελληνικά Ταχυδρομεία (ΕΛΤΑ) τιμούν τη Μεγάλη Απεργία της 14ης Απριλίου 1942, που ξεκίνησε από το Κεντρικό Ταχυδρομείο της Αθήνας, με υπαίθρια εκδήλωση μνήμης που θα

 πραγματοποιηθεί στην Πλατεία Κοτζιά, τη Μεγάλη Δευτέρα 14 Απριλίου, στις 12.30 το μεσημέρι, και με την κυκλοφορία ειδικού συλλεκτικού άλμπουμ, με επετειακό γραμματόσημο και ειδικό φάκελο με αναμνηστική σφραγίδα.

Η πρώτη μεγάλη απεργία.

Οι πρώτες εργατικές και φοιτητικές κινητοποιήσεις άρχισαν να πραγματοποιούνται μερικές εβδομάδες μετά την εγκατάσταση των κατοχικών αρχών στην Ελλάδα, με στάσεις εργασίας, μικροαπεργίες, αποχή από τα μαθήματα στα πανεπιστήμια, στους δημοσιοϋπαλληλικούς χώρους, στα σχολεία.

Η πρώτη, όμως, πραγματικά μεγάλη απεργία, που αποτελεί μια από τις πιο δυνατές ιστορικές στιγμές της ελληνικής εργατικής τάξης, ήταν εκείνη που πραγματοποιήθηκε στις 14 Απριλίου του 1942, λίγο μετά το τέλος του τρομερού χειμώνα του ΄41, όταν τέθηκε επιτακτικά το ζήτημα της επιβίωσης για τον εργαζόμενο λαό.

Η απεργία ξεκίνησε από τους «τριατατικούς» υπαλλήλους (τηλεφωνία, τηλεγραφία, ταχυδρομείο), των οποίων το άλλοτε πανίσχυρο συνδικάτο, που πρωτοστάτησε στους κοινωνικούς αγώνες του Μεσοπολέμου, παρά τα πλήγματα που δέχθηκε από τους κατασταλτικούς μηχανισμούς της μεταξικής δικτατορίας, τους πρώτους μήνες της Κατοχής, άρχισε να ανασυγκροτείται.

Στο Μέγαρο Μελά, όπου βρισκόταν το Κεντρικό Ταχυδρομείο, με κύριο και βασικό αίτημα την επιβίωση, άρχισε ένας πρωτόγνωρος απεργιακός αγώνας, που επεκτάθηκε στις άλλες τριατατικές υπηρεσίες, σε άλλους δημοσιοϋπαλληλικούς χώρους και σε όλους τους εργαζόμενους της Αθήνας και άλλων μεγάλων ελληνικών πόλεων.

Η τρομοκρατία Τσολάκογλου.

Η κυβέρνηση Τσολάκογλου άρχισε την τρομοκρατία και τις απειλές. Όμως, οι εργαζόμενοι άντεξαν μέχρι τις 22 Απριλίου, σταματώντας την απεργία μόνο μετά την υλοποίηση πολλών από τα αιτήματα τους. Αυτή η πρώτη δημοσιοϋπαλληλική απεργία στην κατεχόμενη Ευρώπη προκάλεσε μεγάλη αίσθηση και ανέβασε την επιρροή του Εργατικού ΕΑΜ και της Πανυπαλληλικής σε υψηλά επίπεδα.

Α.Κ. Δημητρίου. Η πρώτη απεργία στη σκλαβωμένη Ευρώπη - Χρονικό της Κατοχής. Αθήνα 1945.

«Ήταν απόγευμα γύρω στις 4 η ώρα, όταν λιποθύμησε από την πείνα ένας διανομέας στη μεγάλη σάλα του Κεντρικού Ταχυδρομείου της Αθήνας. Γύρω από το λιπόθυμο συγκεντρώθηκε πλήθος κόσμου, όπως και όλοι οι υπάλληλοι. Ήταν όλοι τους αγανακτισμένοι, αναστατωμένοι και στο στόμα τους προφέρονταν συνεχώς η λέξη απεργία — με απόφαση και οργή. Το ίδιο εκείνο βράδυ, αφού γίνανε και οι σχετικές συνεννοήσεις με την επαρχία αποφασίστηκε να κατεβούμε σε Παντριατατική απεργία.

Οι καιροί ήταν ώριμοι. Γι' αυτό και από την πρώτη μέρα η απεργία μας σημείωσε καταπληκτική επιτυχία, παρά το γεγονός ότι οι τριατατικοί ήμασταν επιστρατευμένοι από τους Γερμανούς και κάθε απεργιακή κίνηση πρόβλεπε την ποινή του θανάτου. Όμως η απεργία μας παρουσιάστηκε τόσο καθολική, που οι κατακτητές δεν τολμήσανε να προβούνε σε εκτελέσεις, αλλά μονάχα στη σύλληψη καμιά τριανταριά συναδέλφων τριατατικών, που τους κλείσανε στο Σταθμό Λαρίσης.

Στο μεταξύ οργανωθήκανε ομάδες επαγρύπνησης και συμπαράστασης και η απεργία τράβηξε τον δρόμο της μπροστά. Την πρώτη προκήρυξη, θυμάμαι, και μέχρι να οργανωθεί ο παράνομος μηχανισμός των τριατατικών, τη δακτυλογραφήσαμε στο σπίτι ενός γιατρού μικροβιολόγου στην οδό Βερανζέρου, που διέθετε κάποια γραφομηχανή...».

Για τον Κώστα Ηλία Νικολακόπουλο γράφει ο Βασίλης Μπαρτζίωτας:

Γεννήθηκε στη Ζαχάρω το 1907. Σπούδασε φυσικομαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Διορίστηκε καθηγητής στην Πάνιτσα της Λακωνίας (1934), απ’ όπου μετατέθηκε στην Αθήνα (1935-1947). Ήταν ο οργανωτής και καθοδηγητής και των τριών Γενικών Πανελλαδικών απεργιών της κατοχής. Για τη δράση αυτή καταδιωκόταν από τις αρχές κατοχής. Κατά τον εμφύλιο πόλεμο παρέμεινε εξόριστος (Ιούλης 1947 - Απρίλης 1950). Το Δεκέμβρη 1950 καταδικάστηκε από έκτακτο Στρατοδικείο για παράβαση του Α.Ν. 509 σε ισόβια δεσμά, ποινή που μετριάστηκε αργότερα.

Μιλώντας ο Νικολακόπουλος στο Στρατοδικείο, αφού δήλωσε ότι είναι μέλος του ΚΚΕ, είπε ανάμεσα στα άλλα:

«Κατορθώσαμε να επιτύχουμε για τους δημ. υπάλληλους σιτηρέσιο. Το 1944, οι αποδοχές των δημόσιων υπάλληλων με τα πενθήμερα έφτασαν τη μια χρυσή λίρα το πενθήμερο. Αυτή η κατάκτηση όμως ήταν αποτέλεσμα σκληρών αγώνων. Επιζήσαμε. Έτσι έζησε ο λαός και φτάσαμε στην απελευθέρωση...»

Ο Κώστας Νικολακόπουλος πέθανε στις 13 Ιούνη 1972 σε ηλικία μόλις 65 χρονών. Ήταν μια φυσιογνωμία από τις πιο σπουδαίες του ΕAM και του ΚΚΕ. Αληθινό παλικάρι και γερό μυαλό με μεγάλο οργανωτικό ταλέντο. Τον διέκρινε μια απίστευτη ευστροφία. Ανήκε στη σειρά των ανώτερων στελεχών της ΚΟΑ του ΚΚΕ, στο ίδιο πολιτικό ανάστημα με το Μήτσο Παπαρήγα, Σπύρο Καλοδίκη, Βασίλη Μαρκεζίνη, Ηλέκτρα Αποστόλου και άλλους.

Γράφει ο Χαρίλαος Φλωράκης, ένα από τα βασικά στελέχη του τριατατικού συνδικαλισμού τα πρώτα χρόνια της Κατοχής για την συγκεκριμένη απεργία:

«Ήταν απόγευμα γύρω στις 4 η ώρα, όταν λιποθύμησε από την πείνα ένας διανομέας στη μεγάλη σάλα του Κεντρικού. Γύρω από το λιπόθυμο συγκεντρώθηκε πλήθος κόσμου, όπως και όλοι οι υπάλληλοι. Ήταν όλοι τους αγανακτισμένοι, αναστατωμένοι και στο στόμα τους προφέρονταν συνεχώς η λέξη απεργία με απόφαση και οργή. Το ίδιο εκείνο βράδυ, αφού γίνανε και οι σχετικές συνεννοήσεις με την επαρχία αποφασίστηκε να κατεβούμε σε Παντριατατική απεργία.

Οι καιροί ήταν ώριμοι. Γι' αυτό και από την πρώτη μέρα η απεργία μας σημείωσε καταπληκτική επιτυχία, παρά το γεγονός ότι οι τριατατικοί ήμασταν επιστρατευμένοι από τους Γερμανούς και κάθε απεργιακή κίνηση πρόβλεπε την ποινή του θανάτου. Όμως η απεργία μας παρουσιάστηκε τόσο καθολική, που οι κατακτητές δεν τολμήσανε να προβούνε σε εκτελέσεις, αλλά μονάχα στη σύλληψη καμιά τριανταριά συναδέλφων τριατατικών, που τους κλείσανε στο Σταθμό Λαρίσης.

Στο μεταξύ οργανωθήκανε ομάδες επαγρύπνησης και συμπαράστασης και η απεργία τράβηξε τον δρόμο της μπροστά. Την πρώτη προκήρυξη, θυμάμαι, και μέχρι να οργανωθεί ο παράνομος μηχανισμός των τριατατικών, τη δακτυλογραφήσαμε στο σπίτι ενός γιατρού μικροβιολόγου στην οδό Βερανζέρου, που διέθετε κάποια γραφομηχανή...».