Νόσος Πάρκινσον: Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ασθενείς για τον κορωνοϊό και τα εμβόλια

 

Η σωστή ενημέρωση και φροντίδα των πασχόντων από χρόνια νοσήματα είναι πιο σημαντική παρά ποτέ εν μέσω της πανδημίας που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός. Όπως όλοι οι χρονίως πάσχοντες, έτσι και οι ασθενείς με νόσο Πάρκινσον έχουν πολλές απορίες για τη λοίμωξη COVID-19, αλλά και για τα εμβόλια εναντίον της.  

Ο νευρολόγος Παναγιώτης Ι. Ζήκος, υπεύθυνος του Ιατρείου Νόσου Πάρκινσον & Συναφών Διαταραχών του 251 Γενικού Νοσοκομείου Αεροπορίας και του Κέντρου Πάρκινσον & Διαταραχών Μνήμης Αθηνών, απαντά στα συχνότερα ερωτήματά τους.

Πώς επηρεάζει ο κορωνοϊός τους ασθενείς με νόσο Πάρκινσον;

Οι μελέτες που έχουν δημοσιευθεί έως τώρα για το θέμα δεν είναι πολλές. Ωστόσο δείχνουν ότι ο νέος κορωνοϊός μπορεί να επηρεάσει με αρκετούς τρόπους τους ασθενείς. Ένας πολύ σημαντικός είναι η ψυχική επιβάρυνσή τους. Ως φαίνεται, οι ασθενείς νιώθουν μεγάλο φόβο και αγωνία για το τι θα συμβεί αν μολυνθούν από τον ιό, με συνέπεια να εντείνονται τα συμπτώματά τους. Υπάρχουν επίσης μερικά επιστημονικά δεδομένα που υποδηλώνουν ότι ο κορωνοϊός ενδέχεται να προκαλεί πιο σοβαρή νόσο στους ασθενείς με προχωρημένη Πάρκινσον, καθώς και σε εκείνους που έχουν ταυτοχρόνως άλλα υποκείμενα νοσήματα (π.χ. υπέρταση). Άλλη μελέτη έδειξε πως η ταχεία επιδείνωση των συμπτωμάτων της νόσου Πάρκινσον ενδέχεται να υποδηλώνει την έναρξη της λοίμωξης COVID -19.

Υπάρχουν χαρακτηριστικά της νόσου Πάρκινσον που αυξάνουν τον κίνδυνο επιπλοκών στην COVID-19;

Πολλοί πάσχοντες από νόσο Πάρκινσον παρουσιάζουν αναπνευστική δυσλειτουργία, κατά την οποία οι πνεύμονες δεν διαστέλλονται πλήρως ώστε να γεμίσουν καλά με οξυγόνο. Η δυσλειτουργία αυτή εκδηλώνεται εξαιτίας της δυσκαμψίας των θωρακικών μυών και της βραδυκινησίας, δηλαδή της αργής κίνησης των μυών που είναι υπεύθυνοι για την διαστολή και συστολή του θωρακικού τοιχώματος.

Εκτός από αναπνευστική δυσλειτουργία, οι ασθενείς μπορεί να έχουν και κακή στάση σώματος (συχνά το κεφάλι ή και ο κορμός γέρνουν προς τα εμπρός) η οποία περιορίζει την διαστολή του θώρακα.

Τα προβλήματα κατάποσης και η δυσκολία στην αποβολή των εκκριμάτων της αναπνευστικής οδού (π.χ. με τον βήχα) επίσης είναι συχνά στους ασθενείς μας.

Όλ' αυτά τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα, που είναι πιο συχνά στις προχωρημένες μορφές της νόσου Πάρκινσον, μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένη νοσηρότητα και επιπλοκές της COVID-19.

Επηρεάζει η νόσος Πάρκινσον την ανάρρωση από τον κορωνοϊό;

Η νόσος Πάρκινσον είναι νευροεκφυλιστική, δηλαδή προκαλεί εκφύλιση στα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου. Είναι τεκμηριωμένο πως όταν πάσχοντες από νευροεκφυλιστικές ασθένειες εκδηλώσουν κάποια λοίμωξη, τα συμπτώματα της χρόνιας πάθησής τους συχνά επιδεινώνονται. Επιπλέον, είναι πολλές φορές αργή η ανάρρωσή τους και η επιστροφή της χρόνιας πάθησής τους στα επίπεδα που ήταν πριν τη λοίμωξη. Είναι, λοιπόν, πιθανό να παρατηρηθεί το ίδιο και αν ένας ασθενής με νόσο Πάρκινσον εκδηλώσει COVID-19.

Οι ασθενείς με νόσο Πάρκινσον επιτρέπεται να πάρουν αντιβηχικά φάρμακα;

Ο γενικός κανόνας είναι πως δεν πρέπει να πάρουν κανένα φάρμακο, αν δεν συμβουλευθούν πρώτα τον νευρολόγο τους. Όσον αφορά τα φάρμακα για τον βήχα, ορισμένες δραστικές ουσίες (π.χ. ψευδοεφεδρίνη, δεξτρομεθορφάνη, φαινυλεφρίνη, εφεδρίνη) δεν πρέπει να λαμβάνονται από τους ασθενείς  με Πάρκινσον που παίρνουν αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης Β (ΜΑΟ-Β), όπως η σελεγιλίνη, η ρασαγιλίνη και η σαφιναμίδη. Και αυτό, διότι υπάρχει κίνδυνος αλληλεπιδράσεων. Για κάθε ενδεχόμενο, λοιπόν, μην παίρνετε κανένα πρόσθετο φάρμακο χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του νευρολόγου σας.

Μπορεί το στρες της πανδημίας να επιδεινώσει τα συμπτώματα της νόσου Πάρκινσον;

Ασφαλώς και μπορεί. Ας μην ξεχνάμε ότι ένα από τα μη-κινητικά συμπτώματα της νόσου Πάρκινσον είναι το άγχος, το οποίο πολλοί ασθενείς αναφέρουν ότι έχει ενταθεί. Επιπλέον, πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι το στρες επιδεινώνει και άλλα συμπτώματα της νόσου Πάρκινσον, μέσω πολύπλοκων βιολογικών μηχανισμών. Εφόσον λοιπόν οι ασθενείς αναγκάζονται να ζουν μέσα στο ιδιαίτερα στρεσογόνο περιβάλλον που έχει δημιουργήσει ο νέος κορωνοϊός, είναι πιθανό να παρουσιάζουν επιδείνωση των συμπτωμάτων τους. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί αναβάλλουν τα ραντεβού τους για επανεξέταση, επειδή φοβούνται μην κολλήσουν κορωνοϊό. Ευτυχώς, τον σκόπελο αυτό αποφεύγουμε με την βοήθεια της εξ αποστάσεως αξιολόγησής τους, η οποία διευκολύνεται πολύ και από τις ειδικές συσκευές καταγραφής των συμπτωμάτων τους που διαθέτουμε. Για να ελέγχουν οι ασθενείς το στρες τους, συνιστάται να καθιερώσουν μια καθημερινή ρουτίνα που θα ακολουθούν απαρέγκλιτα, να εξακολουθήσουν να γυμνάζονται όσο περισσότερο μπορούν στο σπίτι αλλά και εκτός αυτού, και να επικοινωνούν καθημερινά (ακόμα και τηλεφωνικώς ή online) με τους φίλους και τους συγγενείς τους.

Χρειάζονται οι ασθενείς με νόσο Πάρκινσον το εμβόλιο κατά της COVID-19;

Φυσικά και το χρειάζονται. Συνήθως είναι μεγάλης ηλικίας άνθρωποι (στο 90% των περιπτώσεων η νόσος εκδηλώνεται στις ηλικίες άνω των 60 ετών), οπότε εξ ορισμού διατρέχουν υψηλό κίνδυνος βαριάς νόσου COVID-19. Όπως εξάλλου προαναφέρθηκε, αν πάσχουν από προχωρημένη νόσο Πάρκινσον, ενδέχεται να νοσήσουν πιο σοβαρά και με περισσότερες επιπλοκές από τον κορωνοϊό.

Είναι ασφαλές το εμβόλιο για τους ασθενείς;

Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι το εμβόλιο μπορεί να μην είναι ασφαλές γι' αυτούς. Το μόνο που έχει διαπιστωθεί είναι ότι μερικοί ασθενείς έχουν κάποια επιδείνωση σε ορισμένα συμπτώματα της νόσου Πάρκινσον (π.χ. τρέμουν περισσότερο) για μερικές μέρες μετά τον εμβολιασμό, αλλά αυτό υποχωρεί πολύ γρήγορα (συνήθως σε 1-2 μέρες). Επιπλέον, η όποια επιδείνωση είναι πολύ ηπιότερη από τις τυχόν επιπτώσεις που θα έχει η νόσος COVID-19 στα ανεμβολίαστα άτομα.

Όσον αφορά τις άλλες πιθανές παρενέργειες, αυτές είναι οι ίδιες με εκείνες που ισχύουν για όλους τους ανθρώπους, είτε είναι υγιείς, είτε έχουν χρόνια νοσήματα. Οι συχνές παρενέργειες συνήθως διαρκούν λίγο και είναι για 1-2 μέρες πόνος στο χέρι, κόπωση, πονοκέφαλος, ίσως πυρετός κ.λπ. Αυτές οι παρενέργειες είναι συχνότερες μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου και σε ηλικιακά νεότερα άτομα (είναι πιο σπάνιες στους ηλικιωμένους).

Υπάρχουν βέβαια και οι σπάνιες παρενέργειες, όπως οι θρομβώσεις, οι οποίες όμως δεν έχει βρεθεί να σχετίζονται με κάποιο χρόνιο νόσημα.

Υπάρχει λόγος να μην κάνει ένας ασθενής το εμβόλιο κατά της COVID-19;

Δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να εγείρουν ανησυχίες για την ασφάλεια των εμβολίων κατά του κορωνοϊού στους ασθενείς με νόσο Πάρκινσον. Ισχύει και γι' αυτούς ό,τι ισχύει για τον γενικό πληθυσμό: δεν πρέπει να κάνουν το εκάστοτε εμβόλιο μόνο αν έχουν αλλεργία σε οποιοδήποτε από τα συστατικά του ή αν έκαναν την πρώτη δόση και εκδήλωσαν αλλεργική αντίδραση.

Ωστόσο χρειάζεται προσοχή κατά την επιλογή του εμβολίου που θα κάνουν, εάν ταυτοχρόνως έχουν ιστορικό θρομβώσεων ή/και παίρνουν το αντιπηκτικό ηπαρίνη. Επειδή κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, συμβουλευθείτε τον νευρολόγο σας. 

Σε ποιο χέρι πρέπει να κάνει ένας ασθενής το εμβόλιο; Σε εκείνο που τρέμει ή στο άλλο;

Επειδή μερικοί ασθενείς παρουσιάζουν πόνο στο χέρι για 1-2 μέρες, κυρίως μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου, το λογικό είναι να εμβολιασθεί στο χέρι που είναι λιγότερο λειτουργικό, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιεί το άλλο.

Μπορεί ο ασθενής να πάρει τα φάρμακα για τη νόσο Πάρκινσον την ημέρα του εμβολιασμού;

Δεν υπάρχει λόγος να αλλάξει το πρόγραμμα της φαρμακευτικής αγωγής του την ημέρα του εμβολιασμού.

Αν ένας ασθενής παίρνει αμανταδίνη, μπορεί να κάνει το εμβόλιο κατά της COVID-19;

Έχει βρεθεί ότι η ταυτόχρονη χορήγηση της αμανταδίνης με το ρινικό αντιγριπικό εμβόλιο, μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητά του. Ωστόσο δεν έχει βρεθεί ανάλογη συσχέτιση με το εμβόλιο έναντι της λοίμωξης που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός, ούτε με άλλα εμβόλια.