Μάτια: Ποια συμπτώματα χρειάζονται άμεσο έλεγχο

Τα μάτια είναι πολύ ευαίσθητα και μπορεί να επηρεαστούν από πολλές διαταραχές που κυμαίνονται από μικροτραυματισμό από σκουπιδάκι έως σοβαρές ή ακόμα και απειλητικές για τη ζωή ασθένειες.

Μολονότι κάθε επίμονο σύμπτωμα σε αυτά πρέπει να ελέγχεται από έναν γιατρό, ιδίως όταν επιδεινώνεται ή/και δεν είναι στιγμιαίο αλλά διαρκεί για πολλή ώρα, υπάρχουν μερικά που χρειάζονται άμεση αξιολόγηση από τον οφθαλμίατρο. Και αυτό, διότι μπορεί να οφείλονται σε κάτι σοβαρό που χρειάζεται επείγουσα θεραπεία, ειδάλλως υπάρχει κίνδυνος μόνιμης βλάβης της όρασης.

Ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ. Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, καθηγητής Οφθαλμολογίας Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, NYU Medical School, εξηγεί ποια είναι αυτά τα συμπτώματα και που θα μπορούσαν να οφείλονται.

1. Λάμψεις, αστραπές και κινητά μαύρα στίγματα («μυγάκια»). Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν «δει» στιγμιαία μερικά μαύρα στίγματα να περνούν μπροστά από το οπτικό πεδίο τους, χωρίς αυτό να είναι κάτι ανησυχητικό. Ωστόσο η απότομη και μαζική εμφάνιση μαύρων κηλίδων ή σκιών στο οπτικό πεδίο, που μπορεί να συνοδεύεται από λάμψεις σύντομης διάρκειας (σαν να ανάβει ένα φλας), πρέπει να οδηγεί αμέσως στον οφθαλμίατρο.

Τα συμπτώματα αυτά ενδέχεται να οφείλονται σε μία καλοήθη κατάσταση που λέγεται αποκόλληση του υαλοειδούς ή σε μία πιο σοβαρή κατάσταση που λέγεται αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς και αποτελεί επείγον περιστατικό.

2. Σκοτεινό πέπλο (σαν κουρτίνα) στο οπτικό πεδίο. Όταν το «πέπλο» αυτό αρχίζει από το πλάι του οπτικού πεδίου και εκτείνεται προς το κέντρο του, ενδέχεται να οφείλεται σε αιμορραγία μέσα στο μάτι, σε αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς κ.λπ.

3. Θόλωμα της όρασης. Η όραση μπορεί να θολώσει από πολλές αιτίες, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται η μυωπία, η πρεσβυωπία, ο αστιγματισμός, ο καταρράκτης κ.λπ.

Ωστόσο το ξαφνικό θόλωμα μπορεί να έχει και σοβαρές αιτίες, όπως η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, η αιμορραγία ή κάποιο νευρολογικό πρόβλημα.

Αν λοιπόν παρουσιάσετε θόλωμα της όρασης και ταυτοχρόνως πόνο στο μάτι, πρέπει να απευθυνθείτε αμέσως στον οφθαλμίατρο, ιδίως αν το μάτι σας κοκκινίσει κιόλας.

4. Διπλωπία. Το να βλέπει κάποιος διπλά είδωλα (π.χ. διπλά αντικείμενα), μπορεί να οφείλεται σε καλοήθεις ή κακοήθεις καταστάσεις. Έως ότου όμως βρεθεί η αιτία της διπλωπίας, πρέπει να αντιμετωπίζεται ως επείγον περιστατικό ακόμα κι αν είναι παροδική, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας.

Η διπλωπία μπορεί να εμφανιστεί στο ένα ή και στα δύο μάτια. Αν περιορίζεται στο ένα μάτι, η πιθανή αιτία μπορεί να εντοπίζεται στον κερατοειδή χιτώνα. Το πιο συνηθισμένο, όμως, είναι να εκδηλώνεται και στα δύο μάτια. Σε τέτοια περίπτωση οι πιθανές αιτίες είναι πολλές και συμπεριλαμβάνουν από απλό στραβισμό έως θυρεοειδοπάθεια, μυασθένεια ή άλλες παθήσεις.

Αν η διπλωπία συνοδεύεται από πόνο, αδυναμία στη μία πλευρά του σώματος, μπερδεμένη ομιλία ή/και μούδιασμα, καλό είναι να πάτε αμέσως στα επείγοντα περιστατικά ενός νοσοκομείου για να σας αξιολογήσει νευρολόγος ιατρός.

5. Διαφορετικό μέγεθος στις κόρες των ματιών. Η κόρη του ματιού είναι ο μαύρος κύκλος στο κέντρο τους. Οι περισσότεροι άνθρωποι γεννιούνται με ισομεγέθεις κόρες, αλλά μερικοί έχουν ανισοκορία, δηλαδή κόρες με διαφορετική διάμετρο.

Αν ένας ενήλικας παρουσιάσει ξαφνικά αλλαγή στη διάμετρο της κόρης του ενός ματιού (δίχως να έχει χρησιμοποιήσει οφθαλμικές σταγόνες), πρέπει να τηλεφωνήσει αμέσως στον οφθαλμίατρό του. Μερικές φορές η αλλαγή αυτή έχει σοβαρές αιτίες (π.χ. ανευρύσματα, όγκοι, λοιμώξεις του εγκεφάλου, εγκεφαλικά επεισόδια), επομένως πρέπει να εντοπιστεί η αιτία της.

6. Πόνος στο μάτι. Τα μάτια δεν πρέπει ποτέ να μας πονάνε και γι’ αυτό πρέπει να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη κάθε πόνο που θα εκδηλωθεί σε αυτά.

Ο πόνος μπορεί να είναι ήπιος ή έντονος, αλλά η έντασή του δεν είναι ενδεικτική για τη σοβαρότητα του αιτίου που τον προκαλεί. Για παράδειγμα, ένα ήπιο πρόβλημα (όπως μια εκδορά στον κερατοειδή) μπορεί να προκαλεί έντονο πόνο, ενώ ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα (όπως η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς) να είναι ανώδυνο.

Τα πράγματα περιπλέκει το γεγονός ότι η αιτία του πόνου άλλοτε είναι εμφανής (π.χ. κάποιο κτύπημα) και άλλοτε όχι. Στις πιθανές μη εμφανείς αιτίες συμπεριλαμβάνονται τοπικά και συστηματικά νοσήματα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται οι εκδορές του κερατοειδούς, η οπτική νευροπάθεια, το γλαύκωμα ανοικτής γωνίας, η σκλήρυνση κατά πλάκας (πολλαπλή σκλήρυνση), η θυρεοειδοπάθεια κ.λπ.

7. Κοκκίνισμα και δάκρυσμα των ματιών. Το επίμονο κοκκίνισμα και δάκρυσμα των ματιών δεν είναι ακριβώς επείγον περιστατικό, αλλά ούτε και ένα σύμπτωμα που πρέπει να αγνοούμε.

Αν και τα μάτια κοκκινίζουν από διάφορες αθώες αιτίες (π.χ. ξενύχτι, πολύ διάβασμα, έκθεση σε ερεθιστικές ουσίες όπως ο καπνός των τσιγάρων), υπάρχουν και σοβαρότερες όπως η κερατίτιδα. Η κερατίτιδα είναι φλεγμονή στον κερατοειδή χιτώνα του ματιού και μπορεί να συνοδεύεται από πόνο.

Η φλεγμονή αυτή αντιμετωπίζεται πιο εύκολα όταν ανιχνεύεται νωρίς. Αντιθέτως, αν αφεθεί χωρίς θεραπεία μπορεί να κοστίσει ακόμα και την όραση.

«Η κερατίτιδα είναι ιδιαιτέρως συχνή στους χρήστες φακών επαφής, αλλά δυστυχώς πολλοί την αμελούν και δεν έρχονται να τους εξετάσουμε παρά μόνο όταν γίνεται ανυπόφορη», λέει ο Δρ. Κανελλόπουλος.

Άμεσος έλεγχος απαιτείται και όταν το κοκκίνισμα εξαπλωθεί γρήγορα στο μάτι και συνοδεύεται από οίδημα (πρήξιμο). Σε τέτοια περίπτωση μια πιθανή αιτία είναι η επιπεφυκίτιδα, η οποία είναι μεταδοτική λοίμωξη.

Αν, τέλος, το κοκκίνισμα συνοδεύεται από θόλωμα της όρασης και αίσθηση ότι υπάρχει κόκκος άμμου στο μάτι, μπορεί να έχει παγιδευτεί κάποιο σκουπιδάκι κάτω από το βλέφαρο ή να έχετε εκδορά (γρατζουνιά) στον κερατοειδή.