Ανίατη τύφλωση: Ελπίδα δίνει θεραπεία με ειδικό φως

 

Ελπίδες για καλύτερη αντιμετώπιση σοβαρών οφθαλμολογικών προβλημάτων δίνει μία ελάχιστα παρεμβατική μέθοδος, η οποία χρησιμοποιείται σε άλλους ιατρικούς τομείς, όπως για μυοσκελετικούς πόνους (π.χ. από  τραυματισμούς, αρθροπάθειες). Η τεχνική αυτή εφαρμόζεται με παγκόσμια πρωτοπορία στην Οφθαλμολογία στην Ελλάδα!

Η τεχνική είναι η φωτοβιοανάπλαση (PBM) και χρησιμοποιεί παλμικό φως, το οποίο εισδύει στους ιστούς και τους επιδιορθώνει, μειώνοντας ταυτοχρόνως τη φλεγμονή, το οίδημα (πρήξιμο) και τον πόνο.

Η φωτοβιοανάπλαση δεν βασίζεται στη θερμότητα. Θυμίζει περισσότερο την φωτοσύνθεση στα φυτά: το παλμικό φως διεγείρει τα κύτταρα, ενεργοποιώντας μία σειρά από φωτοχημικές αντιδράσεις. Αυτό επιτυγχάνεται επειδή απορροφάται τοπικά από ένα ένζυμο (λέγεται οξειδάση του κυτοχρώματος c), το οποίο κινητοποιεί το κύτταρο που το περιέχει. Το κύτταρο με τη σειρά του παράγει ενέργεια, η οποία μέσω πολύπλοκων βιολογικών μηχανισμών μειώνει το οξειδωτικό στρες και διεγείρει την κυκλοφορία του αίματος.

«Αρκετές μελέτες την τελευταία δεκαετία έχουν δείξει ότι με αυτό τον τρόπο μπορεί να αντιμετωπιστούν σοβαρές οφθαλμοπάθειες, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται η συχνότερη αιτία τύφλωσης των ηλικιωμένων: η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας», εξηγεί ο Xειρουργός-Oφθαλμίατρος δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision και καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (NYU Medical School).

Η φωτοβιοανάπλαση έχει εφαρμοστεί επί χρόνια με επιτυχία για τη θεραπεία τραυματισμών, τη βελτίωση της επούλωσης των πληγών και των μαλακών ιστών, αλλά και τη μείωση της φλεγμονής και την ανακούφιση του οξέος ή χρόνιου πόνου σε παθολογικές καταστάσεις όπως οι νευρομυοσκελετικές παθήσεις και τα μετατραυματικά άλγη.

«Στα μάτια, το παλμικό φως που χρησιμοποιείται στη φωτοβιοανάπλαση (επιλεγμένα μήκη κύματος ερυθρού/σχεδόν υπέρυθρου φωτός) εισέρχεται ακόμα και στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, που βρίσκεται βαθιά στο εσωτερικό τους», λέει ο κ. Κανελλόπουλος. «Ο αμφιβληστροειδής είναι ένας από τους πιο απαιτητικούς σε ενέργεια ιστούς στο σώμα, στο κέντρο του οποίου βρίσκεται η ωχρά κηλίδα. Την τελευταία δεκαετία, αρκετές μελέτες έδειξαν ότι η φωτοβιοανάπλαση μπορεί να βελτιώσει  την όραση των πασχόντων από ξηρού τύπου ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, χάρη στην ενέργεια που παράγουν τα κύτταρα-στόχοι της. Μάλιστα όσο νωρίτερα στην πορεία της νόσου εφαρμοστεί η θεραπεία, τόσο πιο αποτελεσματική είναι. Η θεραπεία που εφαρμόζουμε τα τελευταία 5 έτη με πρωτοπορία στην Αθήνα διαρκεί μόλις 45 δευτερόλεπτα, με τον ασθενή να έχει τα μάτια του κλειστά».

Η φωτοβιοανάπλαση αποτελεί πολλά υποσχόμενη θεραπευτική αντιμετώπιση και για άλλες παθήσεις του αμφιβληστροειδούς. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται η αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας (παρατηρείται στα πρόωρα βρέφη), η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, η οπτική νευροπάθεια Leber’s, η αμβλυωπία και η μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια. Την τελευταία διετία, μάλιστα, η φωτοβιοανάπλαση μελετάται και ως θεραπεία για τη σοβαρή μυωπία, καθώς υπάρχουν ελπίδες ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί και αυτή.

«Η φωτοβιοανάπλαση πραγματοποιεί μικρές ανατομικές αλλαγές στον αμφιβληστροειδή, που έχει ξηρού τύπου εκφύλιση της ωχράς ή άλλες εκφυλιστικές νόσους», λέει ο κ. Κανελλόπουλος. «Αυτό επιτυγχάνεται μέσω των αλλαγών που επιφέρει η θεραπεία στην μεταβολική δραστηριότητα των πασχόντων οφθαλμών. Μελέτες έχουν δείξει πως όταν ένας ασθενής έχει ξηρού τύπου ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς, υπερλειτουργεί ο υγιής ιστός που γειτνιάζει με τον κατεστραμμένο, καθώς τα μάτια προσπαθούν να διατηρήσουν την όραση. Αυτό όμως έχει ως συνέπεια να καθίσταται ελλιπής η συνολική λειτουργία του αμφιβληστροειδή».

Με την φωτοβιοανάπλαση, οι δυσλειτουργίες αυτές δείχνουν να αμβλύνονται σημαντικά. Ωστόσο «η εμπειρία μας μέχρι τώρα δείχνει σημαντικά οφέλη στο 50% έως 60% των ασθενών, κάτι το οποίο σίγουρα χρήζει περαιτέρω διερεύνησης», προσθέτει ο καθηγητής. «Το εύρημα αυτό υποδηλώνει ότι η θεραπεία αυτή έχει ιδιοσυγκρασική ανταπόκριση σε κάθε ασθενή, γι’ αυτό την εφαρμόζουμε αρχικά διερευνητικά. Σε αυτούς που δείχνει άμεσα θετικά αποτελέσματα, συνεχίζουμε με πιο συστηματικές θεραπείες, με πολύ υποσχόμενα αποτελέσματα μέχρι τώρα».

Ο κ. Κανελλόπουλος επισημαίνει ότι «είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικό και κολακευτικό για την ελληνική Οφθαλμολογία ότι η τεχνική αυτή έχει αρχίσει να διερευνάται και από πολλές έγκριτες επιστημονικές ομάδες στην υπόλοιπη Ευρώπη, όπως στη Γερμανία. Η εμπειρία μας δείχνει με στιβαρά κλινικά αποτελέσματα ότι οι επίμαχες περιοχές λειτουργούν πιο ήπια και φυσιολογικά μετά τη θεραπεία, οδηγώντας σε σημαντική κλινική βελτίωση στη λειτουργικότητα των ασθενών που ανταποκρίνονται, δηλαδή σε σημαντική βελτίωση στην όρασή τους και πιθανή αύξηση της οπτικής οξύτητας».

Η θεραπεία συνήθως αρχίζει με μία συνεδρία κάθε εβδομάδα, για τέσσερις έως έξι εβδομάδες και μπορεί να επαναληφθεί έπειτα από έξι μήνες. Βεβαίως, «δεν αποτελεί πανάκεια, ούτε θέλουμε να την παρουσιάζουμε ως τέτοια. Ωστόσο η εμπειρία μας τα 5 τελευταία έτη είναι πολύ ενθαρρυντική! Ειδικά λαμβάνοντας υπόψη ότι εφαρμόζεται σε περιστατικά για τα οποία δεν υπάρχει καμία άλλη εναλλακτική λύση», υπογραμμίζει ο ειδικός. «Οι ασθενείς, όμως, πρέπει να γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι κλινικό όφελος θα έχουν περίπου ο ένας στους δύο. Γι' αυτό τον λόγο συνιστάται δοκιμή της θεραπείας και, εάν βοηθήσει κλινικά, τότε προτείνουμε τη συνέχιση με περαιτέρω συνεδρίες».

Η πηγή του φωτός που χρησιμοποιείται στην φωτοβιοανάπλαση είναι μία ειδική συσκευή LED, η οποία έχει έγκριση για χρήση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συσκευή εκπέμπει παλμικό φως χαμηλής έντασης (FR/NIR 630-1000 nm).