Λεπτό έντερο: Ένοχο για τα αυτοάνοσα νοσήματα;

Η θεραπεία του συνδρόμου διαρρέοντος εντέρου ενδεχομένως να αποτελεί την ενδεδειγμένη στρατηγική για την αντιμετώπιση των αυτοάνοσων παθήσεων. Αρκετές πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι απλές καθημερινές επιλογές μπορούν να μειώσουν τις επιπτώσεις, να βελτιώσουν το ανοσοποιητικό και να θωρακίσουν τον οργανισμό.

«Ο γνωστός ρόλος του εντέρου είναι η απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών που λαμβάνει ο άνθρωπος, μέσω της διατροφής. Ταυτόχρονα είναι υπεύθυνο ώστε το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει τους εισβολείς, προκειμένου να ελέγχονται μολυσματικοί παθογόνοι παράγοντες. Συχνά όμως οι άνθρωποι πάσχουν από μια διαταραχή που ονομάζεται σύνδρομο διαρρέοντος εντέρου, κατά την οποία τα εντερικά τοιχώματα γίνονται "διαπερατά", λόγω φλεγμονής. Δηλαδή, μεταξύ των κυττάρων του εντερικού τοιχώματος υπάρχουν ασυνήθιστα μεγάλα διαστήματα που επιτρέπουν την είσοδο βακτηριδίων, μυκήτων, παρασίτων, λιπών και τοξινών στην κυκλοφορία του αίματος που υπό φυσιολογικές συνθήκες θα είχαν απομακρυνθεί», μας εξηγεί ο γενικός χειρουργός Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος - Διευθυντής της χειρουργικής κλινικής του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών - Ιατρικού Περιστερίου και Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής (www.axiarchos.gr). 

«Όλα αυτά τα σωματίδια αναγνωρίζονται από το ανοσοποιητικό  σύστημα ως ξένοι εισβολείς, θέτοντάς το σε συναγερμό. Τότε αρχίζει να παράγει  αντισώματα ενάντια σ’ αυτά. Η διαρκής “άσκηση πίεσης” στο ανοσοποιητικό προκαλεί τόσο μεγάλη αναστάτωση που τελικά αρχίζει να επιτίθεται στους ιστούς του σώματος».

Ειδικότερα, oι ανθρώπινοι ιστοί έχουν πρωτεΐνες και αντιγόνα παρόμοια με εκείνα των τροφίμων, των βακτηρίων, των παρασίτων, ή των μυκήτων. Τα αντισώματα που δημιουργούνται από την αυξημένη εντερική διαπερατότητα ενάντια σε αυτά τα αντιγόνα μπορούν να εισχωρήσουν σε διάφορους ιστούς και να προκαλέσουν μια φλεγμονώδη αντίδραση σε αυτόν τον ιστό όταν καταναλώνεται η αντίστοιχη τροφή ή αντιμετωπίζεται ένα μικρόβιο. Έτσι δημιουργούνται αυτοαντισώματα και η φλεγμονή γίνεται χρόνια. Εάν αυτή η φλεγμονή εμφανιστεί σε μια άρθρωση, αναπτύσσεται ρευματοειδής αρθρίτιδα. Εάν εμφανιστεί στον εγκέφαλο, μπορεί να προκύψει μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα. Εάν τα αντισώματα καταλήξουν να επιτεθούν στο τοίχωμα του βλεννογόνου του ίδιου του εντέρου, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι η νόσος του Crohn.

Συνήθεις ύποπτοι για την εμφάνιση του συνδρόμου είναι η ύπαρξη άλλων νόσων στο έντερο, λοιμώξεων, παρασιτικών λοιμώξεων, μυκητιασικής υπερανάπτυξης, η χρήση ορισμένων φαρμάκων, αλλά και ο χρόνιος αλκοολισμός. Επίσης, ενοχοποιείται η κατανάλωση αλλεργιογόνων τροφίμων, η κακή πέψη λόγω δυσαπορρόφησης, η ανεπάρκεια ανοσφαιρίνης Α, αλλά και το άγχος, η γήρανση και η υπερβολική ή έντονη άσκηση.

Όπως μας εξηγεί ο Δρ. Ξιάρχος, από τις πιο συχνές αιτίες ανάπτυξης συνδρόμου διαρρέοντος εντέρου είναι οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, δηλαδή η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα. Και αυτό διότι προκαλούν φλεγμονή στο πεπτικό σύστημα και κυρίως στο λεπτό και στο παχύ έντερο. «Η νόσος μπορεί να προκαλέσει διάφορα συμπτώματα που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής του ασθενή, όπως χρόνια διάρροια, συχνά αιματηρή που περιέχει βλέννα ή πύον, πόνο, πυρετό, αιμορραγία από το ορθό. Ωστόσο δύναται να γίνει αιτία συστημικών ή τοπικών επιπλοκών. Στις τελευταίες περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων οι στενώσεις, τα αποστήματα, πρωκτικές ραγάδες και πρωκτικά συρίγγια», σημειώνει. Επίσης, οι πάσχοντες αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στην περιοχή της φλεγμονής.

Απόλυτη θεραπεία της νόσου δεν υπάρχει, αλλά αυτή έγκειται στη ύφεση των συμπτωμάτων που βιώνει ο ασθενής προκειμένου να διάγει μια κατά το δυνατόν φυσιολογική και ενεργό ζωή. Παρότι διατίθενται πλήθος φαρμακευτικών ουσιών προς από το σκοπό, ορισμένες φορές η επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος είναι αδύνατη, οπότε η λύση είναι η χειρουργική επέμβαση, χωρίς ωστόσο αυτή να εξασφαλίζει την ίαση. «Η επέμβαση μπορεί αφορά στο τμήμα του εντέρου που πάσχει. Με τις σύγχρονες χειρουργικές μεθόδους και τα υπερσύγχρονα εργαλεία ο ασθενής απαλλάσσεται για μεγάλα χρονικά διαστήματα από τα επώδυνα συμπτώματα. Η δε αντιμετώπιση των πρωκτικών ραγάδων και συριγγίων που προκαλούνται από τη νόσο γίνεται σε ελάχιστο χρόνο, ανώδυνα και αναίμακτα», διευκρινίζει.

Δηλαδή τόσο η ελκώδης κολίτιδα όσο και η νόσος του Crohn μπορεί να οδηγήσουν στην ανάπτυξη συνδρόμου διαρρέοντος εντέρου λόγω της φλεγμονής που προκαλούν στο έντερο, αλλά μπορεί να προκληθούν απ’ αυτό.

Ειδικοί διατείνονται ότι η αναστροφή των συμπτωμάτων των αυτοάνοσων νόσων εξαρτάται από την επούλωση των τοιχωμάτων του γαστρεντερικού σωλήνα και οποιαδήποτε άλλη θεραπεία λειτουργεί απλώς κατασταλτικά. Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν αυξημένες ενδείξεις που υποδεικνύουν ότι η δυσβίωση των μικροβίων στο έντερο, η μικροβιακή μετανάστευση και η δυσλειτουργία του εντερικού φραγμού, μπορεί να οδηγήσει όχι μόνο σε αυτοάνοσες διαταραχές, αλλά και σε νόσο του Alzheimer, σε αδρενολευκοδυστροφία και σε καρκίνο.

«Η διατροφή φαίνεται ότι είναι το μέσον αντιστροφής της βλάβης του βλεννογόνου του εντέρου και αποφυγής της ανεπάρκειας βιταμινών που μπορεί να προκαλέσει το σύνδρομο, λόγω της συνεχιζόμενης φλεγμονής. Η γλουταμίνη, παράγοντες που διεγείρουν την έκκριση βλέννας, τα προβιοτικά, τα ιχθυέλαια που βοηθούν στη θεραπεία της φλεγμονής, οι βιταμίνες A και D για τη βελτίωση του ανοσοποιητικού βοηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση», καταλήγει ο Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος.