Ρήξη Αχίλλειου τένοντα: Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;

Επιρρεπείς στη ρήξη Αχίλλειου τένοντα είναι κυρίως οι επαγγελματίες και οι ερασιτέχνες αθλητές, ιδιαίτερα όταν έχουν περάσει τα 40 και απέχουν από την άσκηση για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυξημένο κίνδυνο διατρέχουν επίσης ορισμένοι ηλικιωμένοι και κυρίως αυτοί που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, εξαιτίας της φθοράς που υφίσταται ο εν λόγω τένοντας στα πλαίσια της ασθένειας και με την πάροδο του χρόνου. Υπάρχουν ωστόσο και ομάδες αντιβιοτικών, όπως οι κινολόνες, που χορηγούνται συχνά σε χρόνιες ουρολοιμώξεις και μπορεί να αδυνατίσουν τον τένοντα, οδηγώντας σε ρήξη ακόμα και χωρίς μεγάλο τραυματισμό.

Ανεξάρτητα από τις αιτίες, η ρήξη του Αχιλλείου είναι μια βαριά κάκωση. Ποια είναι η σημασία αυτού του τένοντα;

 «Ο Αχίλλειος είναι ο μεγαλύτερος και ισχυρότερος τένοντας του σώματος. Ξεκινώντας από τους μύες της γαστροκνημίας,  ακολουθεί μια διαδρομή περίπου 15 εκατοστών όπου οι ίνες του περιελίσσονται στο χώρο σαν μια περιστρεφόμενη σκάλα και καταλήγουν στην πτέρνα. Είναι ένας τένοντας με πραγματικά θαυμαστές ιδιότητες, όπως τη δυνατότητα να αποθηκεύει ενέργεια καθώς βραχύνεται, την οποία και απελευθερώνει κατά τη βάδιση ή το τρέξιμο, εξοικονομώντας ενέργεια για το σώμα. Μπορεί επίσης να αντέξει φορτία πολλαπλάσια του σωματικού βάρους κατά τις καθημερινές δραστηριότητες, όπως ένα άλμα ή το ανέβασμα μιας ανηφόρας. Χαρακτηριστικά, σε δρομέα 70 κιλών που τρέχει με μέση ένταση, ο Αχίλλειος σηκώνει φορτία έως και 500 κιλά», μας εξηγεί ο Δρ. Παναγιώτης Συμεωνίδης, υπεύθυνος του Τμήματος Ποδοκνημικής και Άκρου Ποδός στην Osteon, και ένας από τους ελάχιστους ορθοπαιδικούς με ειδίκευση στις παθήσεις του ποδιού στην Ελλάδα.

Ταυτόχρονα, ο τένοντας αυτός είναι πολλές φορές και ο “αδύναμος κρίκος” των ασκούμενων. Ειδικότερα, μια ποικιλία παθήσεων που περιγράφονται με τον γενικό όρο «τενοντίτιδα» ή «τενοντοπάθεια» εμφανίζονται συχνά σε ανθρώπους που ασχολούνται με αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ και το τένις. Πρωταγωνιστές, όμως, στις τενοντίτιδες του Αχιλλείου είναι οι δρομείς μεσαίων και μεγάλων αποστάσεων, όπου ο τένοντας  καλείται να ανταπεξέλθει σε χιλιάδες κύκλους  φόρτισης σε εβδομαδιαία βάση.  Η απότομη αύξηση του επιπέδου ή του είδους της προπόνησης, το τρέξιμο  σε ανώμαλο έδαφος  ή και απλά ένα μεμονωμένο επεισόδιο με ιδιαίτερα έντονο τρέξιμο είναι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση της πάθησης.

Όπως εξηγεί περαιτέρω ο Δρ. Συμεωνίδης, το βιολογικό υπόβαθρο για την ευαισθησία του Αχιλλείου φαίνεται πως «είναι οι αναπόφευκτες φθορές της ηλικίας  καθώς και μια ζώνη στη μεσότητα του τένοντα που έχει φτωχότερη  αγγείωση, άρα και μικρότερη  δυνατότητα επούλωσης.  Στους πιο άτυχους, ο Αχίλλειος μπορεί μετά από απότομη σύσπαση του γαστροκνημίου να κοπεί, να υποστεί δηλαδή ρήξη. Χαρακτηριστικά οι ασθενείς αισθάνονται ένα απότομο χτύπημα σαν κλωτσιά  στον τένοντα  που παθαίνει ρήξη, ο οποίος, τις περισσότερες φορές, είναι ήδη εκφυλισμένος. Αντίθετα από ότι θα περίμενε κανείς, ο ασθενής παρόλα αυτά συχνά μπορεί να περπατήσει μετά από την ρήξη, χάρη στους άλλους μύες του ποδιού. Έτσι δεν είναι σπάνιο η διάγνωση της ρήξης του Αχιλλείου να καθυστερήσει σημαντικά, καθώς αρχικά θεωρείται απλό διάστρεμμα».

Η ηλικία και η άσκηση δεν είναι, όμως, οι μοναδικοί παράγοντες κινδύνου για ρήξη του Αχίλλειου τένοντα. Ευάλωτοι καθίστανται και όσοι κάνουν ενέσεις στεροειδών στην περιοχή, προκειμένου να εξαλειφθεί μια τοπική φλεγμονή και να μειωθεί ο πόνος που έχει προκληθεί από κάποιον άλλον τραυματισμό. Όπως έχει διαπιστωθεί, ιδιαίτερα οι επαναλαμβανόμενες ενέσεις αποδυναμώνουν τους τένοντες, κάνοντας πιθανότερη τη ρήξη του Αχίλλειου τένοντα.

Το φύλο διαδραματίζει επίσης ρόλο στην πιθανότητα κάποιου να υποστεί ρήξη του Αχίλλειου τένοντα. Ευρήματα μελετών δείχνουν ότι ο τραυματισμός αυτός είναι πιθανότερο να συμβεί σε άνδρες. Ο Δρ. Συμεωνίδης διευκρινίζει: «Πραγματικά, οι μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναικείες ορμόνες, όπως τα οιστρογόνα, μειώνουν τον κίνδυνο ρήξης του τένοντα στις γυναίκες, αλλά ο ακριβής ρόλος των ορμονών παραμένει ασαφής. Είναι πιθανό πως οι τυπικά παχύτεροι και ισχυρότεροι μύες της γάμπας των ανδρών ασκούν μεγαλύτερες δυνάμεις στον τένοντα και αυξάνουν τον κίνδυνο ρήξης. Από την άλλη μεριά, μπορεί ο μόνος λόγος εμφάνισης περισσότερων ρήξεων στους άνδρες είναι πως αυτοί αθλούνται περισσότερο μετά τα 40. Καθώς όλο και περισσότερες γυναίκες ασχολούνται με δραστηριότητες όπως το τρέξιμο σε αντίστοιχη ηλικία, βλέπουμε και σε αυτές συχνότερα τενοντίτιδες και ρήξεις του Αχίλλειου. Θα ήταν λοιπόν λανθασμένο το μήνυμα ότι οι γυναίκες είναι βιολογικά πλήρως προστατευμένες».

Εξάλλου, ένας παράγοντας που αποδεδειγμένα επιβαρύνει τους Αχίλλειους των γυναικών είναι οι ψηλοτάκουνες γόβες. «Με τη μακροχρόνια χρήση τους προκαλείται τόσο βράχυνση των μυϊκών ινών της γάμπας, όσο και εκφυλιστική πάχυνση του Αχίλλειου τένοντα. Χαρακτηριστικό αποτέλεσμα αυτών των αλλοιώσεων είναι η δυσκολία ορισμένων γυναικών να φορέσουν επίπεδα παπούτσια, οι κράμπες στις γαστροκνημίες (που κατά κανόνα δεν οφείλονται σε έλλειψη μαγνησίου) και οι διάχυτοι πόνοι και κάλοι στα μετατάρσια.

Είναι, λοιπόν, σημαντικό ο κάθε ασκούμενος να δίνει προσοχή στις ενοχλήσεις του Αχίλλειου τένοντα και να τις αντιμετωπίζει έγκαιρα, καθώς τόσο οι τενοντίτιδες όσο και η ρήξη του, ανεξάρτητα από τη μορφή της θεραπείας, έχουν ιδιαίτερα μακρό χρόνο αποκατάστασης», καταλήγει ο Δρ. Παναγιώτης Συμεωνίδης.