Διαχειρίσιμα πλέον τα 2/3 των περιπτώσεων καρκίνου

Μέλη του Διοικητικού και του Επιστημονικού Συμβουλίου του
Ινστιτούτου Γ.Ν. Παπανικολάου με εισηγητές της ημερίδας

Τα 2/3 των περιπτώσεων καρκίνου είναι σήμερα διαχειρίσιμα, καθώς το 1/3 μπορεί να προληφθεί και το 1/3 να θεραπευτεί. Βασικά «εργαλεία» για την επίτευξη του στόχου αυτού αποτελούν ο υγιεινός τρόπος ζωής και ο προσυμπτωματικός έλεγχος και, στη συνέχεια, η έναρξη της κατάλληλης για τον εκάστοτε ασθενή θεραπείας.

Αυτό ήταν το κεντρικό μήνυμα της ημερίδας με τίτλο «Πρόληψη του καρκίνου, με έμφαση στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας», που διοργάνωσαν το Ινστιτούτο Γ.Ν Παπανικολάου, σε συνεργασία με την Π. Ε. Εύβοιας της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, τον Δήμο Χαλκιδέων, τον Δήμο Κύμης - Αλιβερίου, την 5η Υγειονομική Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας- Θεσσαλίας, τον Ιατρικό Σύλλογο Ευβοίας και το Γενικό Νοσοκομείο Χαλκίδας, στην Χαλκίδα.

Λίνος Τριανταφυλλίδης, μέλος ΔΣ Ινστιτούτου Γ.Ν. Παπανικολάου, αντιπρόεδρος Δ.Ε. Κύμης, αρχιτέκτων - πολεοδόμος, Ευστράτιος Πατσούρης, καθηγητής Παθολογικής – Ανατομικής, ΕΚΠΑ, πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου, Ινστιτούτου Παπανικολάου, Κωνσταντίνος Βράκας, πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Ευβοίας

Περίπου 9 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από καρκίνο κάθε χρόνο, από τους οποίους τα 4 εκατομμύρια αφορούν τις ηλικίες 30 έως 69 ετών. Εάν δεν πάρουμε μέτρα, εκτιμάται ότι ο αριθμός  θα αυξηθεί σε πάνω από 14 εκατομμύρια στα επόμενα δέκα χρόνια. Το μεγαλύτερο όπλο που διαθέτουμε είναι η πρόληψη και ο ισχυρότερος σύμμαχός μας είναι η επιστήμη.

Σύμφωνα με τον κο Ευστράτιο Πατσούρη, καθηγητή Παθολογικής – Ανατομικής, ΕΚΠΑ, πρόεδρο του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Γ.Ν Παπανικολάου, τα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί εκπληκτικές πρόοδοι διεθνώς , τις οποίες αν μας έλεγαν μερικά χρόνια πριν, θα τις θεωρούσαμε επιστημονική φαντασία. «Από τη στιγμή που η μοριακή πληροφορία, η πληροφορία δηλαδή λειτουργίας και διαταραχών σε κάθε κύτταρο, έχει μπει στην καθημερινή κλινική πράξη, έχει ανατείλει πια διεθνώς μία νέα εποχή στην Ιατρική και σε επίπεδο πρόληψης αλλά και σε επίπεδο διάγνωσης, πρόγνωσης και θεραπείας. Είναι η λεγόμενη εποχή της εξατομικευμένης Ιατρικής και της  στοχευμένης θεραπείας», επεσήμανε ο κος Πατσούρης.

Αθανάσιος Μπουραντάς, δήμαρχος Κύμης Αλιβερίου, πρόεδρος ΔΣ Ινστιτούτου  Γ.Ν. Παπανικολάου

«Η εισαγωγή και η εφαρμογή της Μοριακής Βιολογίας στη διερεύνηση των νεοπλασμάτων έχει τρεις σκοπούς: να υποβοηθήσει τη διάγνωση, να προβλέψει την ανταπόκριση στη στοχευμένη θεραπεία και να αναδείξει τις ομάδες αυτές που έχουν ανάγκη πρόληψης, ιδίως στους καρκίνους εκείνους που εξαρτώνται από τους ογκογόνους τύπους του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) και κυρίως στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας», σημείωσε ο κος Ιωάννης Παναγιωτίδης, καθηγητής Παθολογικής Ανατομικής, δ/ντης Β΄Εργαστηρίου Παθολογικής Ανατομικής της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ με έδρα το ΠΓΝ Αττικό.

Τζαφέρος Παναγιώτης, διοικητής Γ.Ν. Χαλκίδας, Εμμανουήλ Σκουλάκης, αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Γ.Ν. Παπανικολάου
 και πρώην υπουργός Υγείας, Δημήτριος Αργύρης, Εντεταλμένος Περιφερειακός Σύμβουλος Υγείας.

Πρωτογενής πρόληψη

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας μπορούμε να προλάβουμε το 50% των πιο συχνών καρκίνων με αλλαγές στον τρόπο ζωής μας.

«Ο καρκίνος είναι δυνατόν να σταματήσει πριν ακόμα ξεκινήσει, ακόμη να μην εμφανισθεί ποτέ. Και αυτό το επιτυγχάνουμε ακολουθώντας τον σωστό τρόπο ζωής, κυρίως τη σωστή διατροφή, την κίνηση και άθληση, την αποφυγή παχυσαρκίας και την αποφυγή βλαβερών συνηθειών», ανέφερε ο κος Μιλτιάδης Χατζηγιαννάκης, ιατρός και πρώην δήμαρχος Σκύρου, τονίζοντας τη σημασία της πρωτογενούς πρόληψης.

Οι πιο σημαντικοί αιτιολογικοί παράγοντες του καρκίνου είναι η διατροφή και το κάπνισμα και ακολουθούν οι υπόλοιποι.

Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία που παρουσίασε η καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, κα Νατάσσα Μπαρμπούνη, 1 στους 2 Έλληνες δεν τρώει φρούτα και λαχανικά καθημερινά, 1 στους 2 από 20 ετών και άνω είναι ανενεργός, 1-2 στους 5 καπνίζει και 1 στους 20, από 15 ετών και άνω, καταναλώνει καθημερινά αλκοόλ.

«Όσον αφορά στην κατανάλωση αλκοόλ το πρόβλημα δεν είναι τόσο έντονο όσο στην υπόλοιπη Ευρώπη, είμαστε, όμως, πρωταθλητές στην απουσία φυσικής δραστηριότητας», τόνισε η κα Μπαρμπούνη.

Η σημασία του προσυμπτωματικού ελέγχου

Αναφερόμενος στην δευτερογενή πρόληψη, η οποία συνίσταται στον προσυμπτωματικό έλεγχο που οδηγεί στην έγκαιρη διάγνωση και έναρξη της θεραπείας και στην καλύτερη πρόγνωση, ο κος Χατζηγιαννάκης, κατέθεσε την προσωπική του εμπειρία, όταν διαγνώστηκε με καρκίνο του παχέος εντέρου κάνοντας κολονοσκόπηση χωρίς να έχει κανένα σύμπτωμα.

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος μπορεί να εφαρμοστεί είτε σε ατομικό επίπεδο, είτε σε μαζικό.

Όπως τόνισε ο κος Γεώργιος Ραχιώτης, Επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας και Επαγγελματικής Υγιεινής στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας, στην Ελλάδα, παρότι έχουν σημειωθεί κάποιες σημαντικές πρόοδοι στην εφαρμογή του προσυμπτωματικού ελέγχου, η κάλυψη του ελληνικού πληθυσμού δεν είναι ακόμα ικανοποιητική και χρειάζεται εκπαίδευση τόσο του πληθυσμού, όσο και των επαγγελματιών υγείας.

«Μια σημαντική έλλειψη, η οποία είναι γνωστή στην πολιτική ηγεσία, αλλά θα πρέπει να διευθετηθεί σε συνεργασία με τις αντίστοιχες επιστημονικές εταιρείες, είναι η εκπόνηση Εθνικών Κατευθυντήριων Οδηγιών για τη δευτερογενή πρόληψη, τις οποίες θα ακολουθεί όλο το ιατρικό σώμα», τόνισε ο κος Ραχιώτης

Ειδικά όσον αφορά τον προσυμπτωματικό έλεγχο για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, όπως ανέφερε ο κος Ιωάννης Τριγώνης, MRCP, PhD, παθολόγος – ογκολόγος στο Γ.Ν. Χαλκίδας, οι εγκεκριμένες μέθοδοι είναι η ανίχνευση αιμοσφαιρίνης κοπράνων και ο ανατομικός έλεγχος, ο οποίος περιλαμβάνει κωλονοσκόπηση ή εύκαμπτη σιγμοειδοσκόπηση.  Λιγότερο επεμβατικές μέθοδοι ελέγχου του παχέος εντέρου είναι η εικονική κωλονοσκόπηση και ο βαριούχος υποκλυσμός. Ο έλεγχος του παχέος εντέρου πρέπει να ξεκινάει από την ηλικία των 50 ετών στα άτομα με μέσο κίνδυνο, όταν υπάρχει ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό θα πρέπει να ξεκινάει από τα 40, ενώ όταν υπάρχουν συγκεκριμένα σύνδρομα που αυξάνουν τον κίνδυνο, πολύ νωρίτερα.

Στον προσυμπτωματικό έλεγχο για τον καρκίνο του μαστού αναφέρθηκε μεταξύ άλλων η κα  Άννα Ηρακλέους, διευθύντρια Μαιευτικής και Γυναικολογίας στο Γ.Ν. Χαλκίδας, τονίζοντας ότι  οι γυναίκες θα πρέπει να κάνουν μία μαστογραφία αναφοράς στα 35 έτη και από την ηλικία των 40 να υποβάλλονται στην εξέταση ανά έτος ή διετία, ανάλογα με τις οδηγίες του γιατρού τους, ενώ από 50 ετών και άνω κάθε έτος. Οι γυναίκες υψηλού κινδύνου, ωστόσο, θα πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο 5-10 έτη νωρίτερα.

Η σημασία της πρόληψης για τα συστήματα Υγείας

Σε πολλές χώρες ο καρκίνος αποτελεί εμπόδιο για τη μελλοντική ανάπτυξη.

Η νοσηρότητα και θνησιμότητα του καρκίνου είναι άσκοπα υψηλές και τα ποσοστά αυτά μεταφράζονται σε ένα τεράστιο κόστος για την υγειονομική περίθαλψη και ένα καταστροφικό βάρος για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους.

Η δαπάνη μόνο 3% των προϋπολογισμών για την υγεία στην πρόληψη  σε σύγκριση με το 80% για τη θεραπεία των ασθενών απλά δεν αρκεί.

Όπως ανέφερε ο κος Χατζηγιαννάκης, «πρέπει να κατοχυρώσουμε την προαγωγή υγείας και την πρόληψη των ασθενειών σε όλους τους τομείς πολιτικής για να μπορέσουμε να πετύχουμε όχι μόνο τη βελτίωση της υγείας των πολιτών αλλά και τη μείωση της πίεσης που δέχονται τα συστήματα υγείας».

Στο θέμα της πρωτογενούς πρόληψης, σύμφωνα με οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χρειάζονται παρεμβάσεις όχι μόνο από το Υπουργείο Υγείας αλλά και από τα Υπουργεία Παιδείας και Χωροταξίας.

Πρέπει να εφαρμοστούν μεγάλες καμπάνιες ενημέρωσης και εφαρμογή πολιτικών που βοηθούν την εύκολη πρόσβαση σε χώρους άθλησης, πεζόδρομους, ποδηλατόδρομους, επιδότηση φρούτων και λαχανικών κλπ.

 «Είναι αλήθεια ότι η χώρα μας, χρόνια τώρα, δεν προώθησε την καθιέρωση της πρόληψης ως απόλυτα αναγκαίας διαδικασίας  στη ζωή των πολιτών.  Η Πολιτεία πρέπει να πρωταγωνιστήσει σε αυτό το κρίσιμο θέμα με συνέπεια και επιμονή.  Από την πλευρά μας, έχουμε συνεργαστεί με το υπουργείο Υγείας και έχουμε την πρόθεση να συνεχίσουμε αυτήν την συνεργασία. Οι ενέργειές μας πρέπει να έχουν την έγκριση και -όπου είναι εφικτό- τη συμμετοχή του υπουργείου Υγείας», τόνισε ο κος Αθανάσιος Μπουραντάς, δήμαρχος Κύμης-Αλιβερίου, πρόεδρος Δ.Σ. του Ινστιτούτου Γ.Ν Παπανικολάου.

«Το ζητούμενο είναι μέσα από όλες αυτές τις εκδηλώσεις να προωθηθεί το μήνυμα της κουλτούρας πρόληψης, ενός τομέα στον οποίο είμαστε πολύ πίσω σαν χώρα και πρέπει να σημάνουμε συναγερμό.  Τα ποσοστά εφαρμογής προσυμπτωματικού ελέγχου στη χώρα μας δεν είναι ικανοποιητικά. Έχει ήδη γίνει μία επαφή με την Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων και σύντομα θα παρουσιαστεί η δράση μας στη Βουλή. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι το Κοινοβούλιο θα στηρίξει την προσπάθειά μας», τόνισε ο αντιπρόεδρος του το Ινστιτούτου Γ.Ν Παπανικολάου και πρώην υπουργός Υγείας, κος Εμμανουήλ Σκουλάκης, ο οποίος ήταν και ο εμπνευστής ίδρυσης του Ινστιτούτου το 1998, ως υπουργός Υγείας.

Χαιρετισμοί

Μητροπολίτης Χαλκίδας, Σκύρου και Β. Σποράδων, κ. Χρυσόστομος

«Με τον αγώνα τον οποίο τόσα χρόνια κάνουμε για τον καρκίνο θα έπρεπε τα πράγματα να είναι πολύ καλύτερα απ’ ό,τι είναι σήμερα και δυστυχώς δεν είναι, γιατί πλέον ο καρκίνος έχει λάβει διαστάσεις επιδημικής νόσου. Κάτι λοιπόν δεν πάει καλά. Όχι μόνο με την πρόληψη και την αδιαφορία, για να εξεταζόμαστε και να προλαβαίνουμε, αλλά κάτι δεν πάει καλά με την καρδιά μας, το μυαλό μας και τις επιλογές μας».

Ασημίνα Παπαναστασίου, εκπρόσωπος Π.Ε. Εύβοιας –Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας

« Ως γυναίκα και ως μέλος του γνωμοδοτικού συμβουλίου γνωρίζω καλά ότι είναι απολύτως επιβεβλημένο αυτή η δράση του Ινστιτούτου Γ.Ν Παπανικολάου να συνεχιστεί, να ενισχυθεί, να εμπλουτιστεί και να αποτελεί πηγή της ιατρικής γνώσης και της διάδοσης επιστημονικών δεδομένων, αλλά και της πρόληψης σε ένα τόσο σοβαρό ζήτημα όπως είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας».

Χρήστος Παγώνης, Δήμαρχος Χαλκίδας

«Εύχομαι η σημερινή διοργάνωση να αποτελέσει το εφαλτήριο έτσι ώστε να επιτευχθεί ένας από τους πρώτους και μεγάλους στόχους του το Ινστιτούτου Γ.Ν Παπανικολάου, που είναι να έχουμε έναν χώρο όπου θα  μπορούν να γίνονται εκδηλώσεις, συζητήσεις, συνέδρια αλλά και να αναπτυχθούν εκείνες οι δράσεις που θα προλαμβάνουν τις διάφορες ασθένειες, θα αναδεικνύουν τη σημασία της πρόληψης αλλά και θα αναδεικνύουν το σημαντικό έργο του Γ.Ν. Παπανικολάου».

Χρήστος Χατζηχριστοδούλου, καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

«Η αλήθεια είναι ότι η πρόληψη στη χώρα μας είναι πολύ πίσω. Περίπου μόνο  1-3 % των συνολικών δαπανών στην υγεία αφιερώνεται στην πρόληψη, ένα ποσοστό το οποίο είναι πολύ μικρό, σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες στην Ευρώπη. Πέραν αυτού και αυτό που δαπανάται, δεν δαπανάται ορθολογικά και όπως πρέπει, σύμφωνα με τις διεθνείς οδηγίες. Άρα, οφείλουμε να προάγουμε την πρόληψη και να την προάγουμε σωστά, μεθοδολογικά και με πρόγραμμα, για να έχει αποτελέσματα».

Νέστορας Αντωνίου, διοικητής 5ης Υγειονομικής Περιφέρειας Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας

«Αυτό που χρειάζεται στον ευαίσθητο τομέα της πρόληψης, της έγκαιρης διάγνωσης και της αποτελεσματικής θεραπευτικής παρέμβασης στον καρκίνο είναι πιο στοχευμένες παρεμβάσεις. Όπως άλλωστε αναδεικνύεται από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, οι μεγάλες καθυστερήσεις στην αντιμετώπιση του καρκίνου εντοπίζονται στο στάδιο από το 1ο σύμπτωμα έως την 1η επίσκεψη στο γιατρό (27%) και από την 1η επίσκεψη έως τη διάγνωση (41%) και λιγότερο στα επόμενα στάδια χειρουργείο (9%), χημειοθεραπεία (8%), ακτινοθεραπεία (11%)». 

Παναγιώτης Τζαφέρος, διοικητής Γ.Ν. Χαλκίδας

«Στις δύσκολες μέρες που βιώνουμε σαν χώρα αλλά και σαν κοινωνία, τα δυνατά σημεία τα οποία πρέπει να αναδείξουμε είναι δύο: η πρόληψη και η αλληλεγγύη, η οποία έρχεται μέσα από συνέργειες. Η σημερινή αυτή συνάντηση μάς δείχνει το δρόμο προς τις δύο αυτές κατευθύνσεις. Η πρόληψη αποτελεί έναν μαραθώνιο, δεδομένου ότι θα πρέπει να γίνουν πάρα πολλές ενέργειες ώστε να αποκτηθεί η ανάλογη κουλτούρα, η οποία δεν αποκτάται εύκολα στις μεγάλες ηλικίες, άρα θα πρέπει να ξεκινήσουμε από τα σχολεία, όπου ο χρόνος που θα δαπανήσουμε θα είναι πιο ανταποδοτικός».

Αναστάσιος Πρατσόλης, Βουλευτής Σύριζα N. Ευβοίας

«Δυστυχώς, στη χώρα μας, οι δύο σημαντικοί τομείς της Υγείας και της Παιδείας ήταν και τα μεγάλα θύματα στα χρόνια της κρίσης. Δεν μπορούσε να παρασχεθεί ούτε καν η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας  άρα το ζήτημα της πρόληψης είχε μπει εντελώς στο περιθώριο. Σήμερα καταβάλλονται προσπάθειες. Τα στοιχεία που ακούστηκαν για την εξάπλωση του καρκίνου είναι χαρακτηριστικά αυτού που έρχεται και χαρακτηριστικά της εγρήγορσης που πρέπει όλοι να έχουμε στον τομέα της πρόληψης».

Κωνσταντίνος Βράκας, πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Ευβοίας

«Παρακολουθώντας τις διάφορες ιστοσελίδες του τόπου μας, πριν λίγες ημέρες, διαπίστωσα ότι φορείς της Κύμης ζήτησαν οι εκδηλώσεις προς τιμήν του Γ.Ν. Παπανικολάου να γίνονται μόνο στην Κύμη.  Ο Παπανικολάου είναι αναμφισβήτητα παγκόσμιας εμβέλειας. Ναι μεν έχει Κουμιώτικη καταγωγή, αλλά πρέπει και δύναται να τιμάται για την ανεκτίμητη προσφορά του σε όλο τον κόσμο».

Λίνος Τριανταφυλλίδης, μέλος ΔΣ το Ινστιτούτου Γ.Ν Παπανικολάου, αντιπρόεδρος Δ.Ε. Κύμης, αρχιτέκτων - πολεοδόμος

«Οι ανακοινώσεις αυτές είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Θα ήταν πολύ χρήσιμο να ήταν και νεαρότερες ηλικίες εδώ, όπως παιδιά από σχολεία, γιατί σε αυτά κυρίως απευθυνόμαστε. Η επιλογή μας να πραγματοποιήσουμε αυτές τις δράσεις σε όλη την Ελλάδα, αν είναι δυνατόν, δικαιώνεται ακριβώς από το γεγονός ότι υπάρχει απήχηση. Θα πρέπει λοιπόν να εντείνουμε τις προσπάθειές μας, έτσι ώστε να υπάρξει ακόμα μεγαλύτερη απήχηση».