Οστεοαρθρίτιδα: Αλγόριθμος προβλέπει την εξέλιξη της νόσου

Ένας νέος αλγόριθμος εκφύλισης του χόνδρου μπορεί να προβλέψει την εξέλιξη της οστεοαρθρίτιδας στους ασθενείς, σύμφωνα με νέα έρευνα του Πανεπιστημίου της Ανατολικής Φινλανδίας. Η χρήση του θα μπορούσε να διευκολύνει σημαντικά τη λήψη αποφάσεων για τον τρόπο αντιμετώπισης της νόσου, καθώς η επιβράδυνση της εξέλιξής της ή ακόμα και η διακοπή της έχει θετικές επιδράσεις στην ποιότητα ζωής του ασθενή.

«Η οστεοαρθρίτιδα είναι μια συχνή, εκφυλιστική νόσος των αρθρώσεων, κυρίως εκείνων που υπόκεινται σε ισχυρές καταπονήσεις και ιδιαίτερα του γόνατος, η οποία επηρεάζει τόσο τον χόνδρο όσο και τα οστά. Η φθορά του χόνδρου, που οδηγεί στην εμφάνισής της, μπορεί να οφείλεται σε αδύναμους τετρακέφαλους, σε κάποιον τραυματισμό ή σε ανατομικό πρόβλημα» αναφέρει ο  φυσιοθεραπευτής – χειροθεραπευτής κ. Γιώργος Κακαβάς του Fysiotek Sports and Spine Lab (www.fysiotek.gr ). «Συχνότερα εμφανίζεται στις γυναίκες, είτε έφηβες είτε σε όσες έχουν περάσει τα 40. Στα αρχικά στάδια της οστεοαρθρίτιδας παρατηρούνται ρωγμές, μαλάκυνση του χόνδρου, κατακερματισμός και ινιδισμός του, ενώ σε μεταγενέστερα στάδιά της οι αλλοιώσεις αυτές επιδεινώνονται και ξεκινά η απώλεια του χόνδρου».

Η παχυσαρκία είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση και ανάπτυξη της οστεοαρθρίτιδας του γόνατος, εξαιτίας κυρίως των υπερβολικών χρόνιων καταπονήσεων του. Με βάση στατιστικά δεδομένα ο δείκτης μάζας σώματος σχετίζεται άμεσα με την ανάπτυξη της νόσου. Ωστόσο, ακόμη και στα υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα δεν ήταν δυνατή, μέχρι πρότινος,  η εκτίμηση της ταχύτητας εξέλιξής της.

Εκτός από τους ανθρώπους με πλεονάζον βάρος, οι ηλικιωμένοι είναι η δεύτερη πιο ευπαθής ομάδα, καθώς η φθορά του αρθρικού χόνδρου αποτελεί μέρος της φυσιολογικής διαδικασίας της γήρανσης.

Οι απεικονιστικές μέθοδοι που έχουν στη διάθεσή τους σήμερα οι γιατροί για τη διάγνωση της νόσου, όπως η μαγνητική τομογραφία ή η ακτινογραφία, παρέχουν μόνο πληροφορίες για το πάχος ή τη σύνθεση του χόνδρου, αλλά δεν παρέχουν δεδομένα σχετικά με τον κίνδυνο ανάπτυξης οστεοαρθρίτιδας ή εργαλεία για την πρόβλεψη της εξέλιξής της. 

Δεδομένου ότι η οστεοαρθρίτιδα μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη λειτουργική ικανότητα των ασθενών, η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου της Ανατολικής Φιλανδίας επιχείρησε να αναπτύξει ένα εργαλείο, η χρήση του οποίου θα μπορούσε να βοηθήσει στον θεραπευτικό προγραμματισμό, προκειμένου να ανασταλεί ή ιδανικά να εξαλειφθεί η πρόοδος της νόσου.

Οι ερευνητές εξέτασαν την ικανότητα ενός αλγορίθμου εκφυλισμού του χόνδρου, που είχε δημιουργηθεί προγενέστερα από την ίδια ομάδα, πρόβλεψης της εξέλιξης της οστεοαρθρίτιδας σε μεμονωμένους ασθενείς και βαθμολόγησης της σοβαρότητας της νόσου, χρησιμοποιώντας την ακτινολογική ταξινόμηση Kellgren-Lawrence.

Ο αλγόριθμος βασίστηκε στις καταπονήσεις που δέχεται το γόνατο κατά τη διάρκεια της βάδισης, οι οποίες προσομοιώθηκαν σε έναν υπολογιστή. Σύμφωνα με τον αλγόριθμο οι καταπονήσεις που υπερβαίνουν ένα συγκεκριμένο όριο κατά τη συγκεκριμένη δραστηριότητα προκαλούν τοπικό εκφυλισμό στον αρθρικό χόνδρο του γόνατος.

Ο αλγόριθμος ελέγχθηκε σε 21 ασθενείς, οι οποίοι χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες: ασθενείς χωρίς τη νόσο, ασθενείς με ήπια οστεοαρθρίτιδα και ασθενείς με σοβαρή οστεοαρθρίτιδα, βάσει της ταξινόμησης Kellgren-Lawrence που καθορίστηκε πειραματικά μετά από τετραετή παρακολούθηση. Στην αρχή της παρακολούθησης, κανένας ασθενής δεν είχε οστεοαρθρίτιδα. Ο αλγόριθμος εφαρμόστηκε κατά την έναρξη της μελέτης και τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν με τα στοιχεία της τετραετούς παρακολούθησης.

Με βάση την πρόγνωση από την προσομοίωση και τους πειραματικά καθορισμένους βαθμούς Kellgren-Lawrence, τέσσερα χρόνια αργότερα οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο αλγόριθμος ήταν σε θέση να κατηγοριοποιήσει τους ασθενείς στις σωστές ομάδες.

Οι δυνατότητες που παρέχει το νέο αυτό εργαλείο στην πρόβλεψη της εξέλιξης της οστεοαρθρίτιδας στο γόνατο είναι ιδιαίτερα σημαντικές, «καθώς αυξάνει τις πιθανότητες  ελέγχου της νόσου, ώστε αφενός ο ασθενής να αποφύγει την αναπηρία και να εξακολουθήσει να έχει υψηλή ποιότητα ζωής αφετέρου να μειωθεί το κόστος της θεραπείας, το οποίο είναι υψηλό και έχει αντίκτυπο τόσο σε ατομικό και επαγγελματικό επίπεδο όσο και σε πολιτειακό», επισημαίνει ο κ. Κακαβάς. 

Όπως ισχυρίζονται οι ερευνητές, οι οποίοι δημοσίευσαν τα ευρήματά τους στο Scientific Reports, ο αλγόριθμος θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την κλινική προσομοίωση των επιδράσεων διαφόρων παρεμβάσεων, συμπεριλαμβανομένης της οστεοτομίας, της μηνισκεκτομής και της απώλειας βάρους στην πρόοδο της οστεοαρθρίτιδας.

Σύμφωνα με τον κ. Κακαβά, η πρόληψη της φθοράς του χόνδρου, αλλά και η έγκαιρη επέμβαση για την αντιμετώπιση του προβλήματος, είναι δύσκολη, διότι στους εφήβους τα πρώτα σημάδια εμφανίζονται συχνά μετά τα 20, ενώ στους ηλικιωμένους αποτελεί φυσικό επακόλουθο της γήρανσης. «Επειδή, λοιπόν,  η οστεοαρθρίτιδα επιβαρύνει σημαντικά τον ασθενή σε κάθε έκφανση της ζωής του, η πρόβλεψη της πορείας της νόσου είναι σημαντική, γιατί δίνει τη δυνατότητα αποτελεσματικής θεραπευτικής παρέμβασης για την προστασία του χόνδρου και την αύξηση της λειτουργικότητάς του. Ισχυρές τέτοιες δυνατότητες προσφέρει η φυσικοθεραπεία και ειδικά το πρωτοποριακό σύστημα αξιολόγησης- θεραπείας fysiotek. Διότι το σύστημα αυτό, κατά τη διάρκεια της θεραπείας και με τη βοήθεια μηχανημάτων, κατευθύνει τον θεραπευτή ως προς το είδος και τη διάρκεια της θεραπείας. Προσφέρει, επίσης, άμεση ανακούφιση του πόνου, επειδή δεν στοχεύει στο σύμπτωμα αλλά στην αιτία πρόκλησής του. Αποτελεί δε την ιδανική λύση για ανθρώπους που δεν θέλουν να λαμβάνουν αναλγητικά φάρμακα και προσπαθούν να αποφύγουν την αρθροπλαστική γόνατος», καταλήγει.