Ξεκινά το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης του νέου ΕΣΠΑ

Ποιους αφορά - Ποιοι μπορούν να ενταχθούν

Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) για την Ελλάδα εγκρίθηκε επίσημα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 11 Δεκεμβρίου 2015, και σε αυτό περιγράφονται οι προτεραιότητες της Ελλάδας για την αξιοποίηση της διαθέσιμης δημόσιας δαπάνης ύψους 5,9 δισεκατομμυρίων ευρώ για την περίοδο 2014-2020 (EUR 4,7 δισεκατομμύρια ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ από εθνική συγχρηματοδότηση).

Το ελληνικό ΠΑΑ επικεντρώνεται κυρίως στην ενίσχυση της βιωσιμότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και της ανταγωνιστικότητας, στη διατήρηση και την ενίσχυση των οικοσυστημάτων και στην προώθηση της τοπικής ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές. 

Θα διατεθεί ενίσχυση στους αγρότες για να καλυφθεί ποσοστό 10,3 % των γεωργικών εκτάσεων βάσει συμβάσεων για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, 12,1 % για τη βελτίωση της διαχείρισης των υδάτων και το 10,7% για τη βελτίωση της διαχείρισης του εδάφους και/ή της πρόληψης της διάβρωσης του εδάφους. Αναμένεται ότι 6 300 γεωργικές εκμεταλλεύσεις θα λάβουν επενδυτική στήριξη για αναδιάρθρωση και εκσυγχρονισμό και 23 900 νέοι γεωργοί θα λάβουν ενισχύσεις για πρώτη εγκατάσταση. Επιπλέον, πέραν των 8 300 γεωργικών εκμεταλλεύσεων θα λάβουν στήριξη για την ανάπτυξη βραχέων αλυσίδων εφοδιασμού, τοπικών αγορών και για δραστηριότητες προώθησης ενώ περίπου 600 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο αγρο-διατροφικό τομέα θα λάβουν στήριξη για επενδύσεις στον τομέα της μεταποίησης και εμπορίας γεωργικών προϊόντων. Η στήριξη της γνώσης και της καινοτομίας καταλαμβάνει ποσοστό που υπερβαίνει το 6 % της προβλεπόμενης δημόσιας δαπάνης με τη δημιουργία περίπου 86 640 θέσεων κατάρτισης, για γεωργούς και αγροτικές επιχειρήσεις. Το ΠΑΑ θα παρέχει επίσης στήριξη για την τοπική ανάπτυξη σε Ομάδες Τοπικής Δράσης, μέσω της πρωτοβουλίας Leader καλύπτοντας σχεδόν το ήμισυ του αγροτικού πληθυσμού και θα συμβάλει στη βελτίωση της πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες περίπου στο 10%του πληθυσμού της υπαίθρου, περιλαμβανομένων των υποδομών τεχνολογίας της πληροφορίας (π.χ. ευρωζωνικό διαδίκτυο).

Η στήριξη της Αγροτικής Ανάπτυξης αποτελεί το 2ο πυλώνα της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής, μέσω του οποίου παρέχεται σε κάθε κράτος μέλος συγκεκριμένο ποσό χρηματοδοτικής συμμετοχής της ΕΕ για τη εφαρμογή σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο συγχρηματοδοτούμενων πολυετών προγραμμάτων. Συνολικά για τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ, προβλέπονται 118 προγράμματα. Με το νέο Κανονισμό για την Αγροτική Ανάπτυξη για την περίοδο 2014-2020 επιδιώκεται η επίτευξη στόχων μέσα από έξι οικονομικες, περιβαλλοντικές και κοινωνικές προτεραιότητες και τα σχετικά προγράμματα περιέχουν σαφείς στόχους προς επίτευξη. Επιπλέον, για τη βελτίωση του συντονισμού των δράσεων και τη μεγιστοποίηση των συνεργιών με τα άλλα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά & Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ), συνάφθηκε Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης με κάθε κράτος μέλος, στην οποία σκιαγραφείται η γενικότερη στρατηγική του για τις διαρθρωτικές επενδύσεις, που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ.

Το παρόν έγγραφο παρέχει μια σύντομη επισκόπηση του τρόπου με τον οποίο θα εξυπηρετηθούν μέσω του ΠΑΑ οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Στο παράρτημα, ο πίνακας παρουσιάζει τις προτεραιότητες και τους τομείς εστίασης με τους ειδικούς στόχους τους και τα διαθέσιμα ποσά που τους αντιστοιχούν.

1. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΚΥΡΙΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Η Ελλάδα θα εφαρμόσει ένα ενιαίο εθνικό πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης. Η χώρα καταλαμβάνει έκταση 131 621 km², εκ των οποίων το 82,2 % είναι αγροτικές και όπου κατοικεί το 44,1 % του πληθυσμού της χώρας. Από τις 723 010 γεωργικές εκμεταλλεύσεις, περισσότερες από τις μισές κατέχουν λιγότερα από 2 εκτάρια και ο μικρός και κατακερματισμένος κλήρος αποτελεί ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά της ελληνικής γεωργίας. Η έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού είναι ένα εμπόδιο για την ανάπτυξη των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Μόνο το 12,6 % των αρχηγών γεωργικών εκμεταλλεύσεων είναι ηλικίας κάτω των 35 ετών και μόνο το 3,5 % όλων των διαχειριστών εκμεταλλεύσεων έχουν γεωργική κατάρτιση. Ο δείκτης που μετρά το βιοτικό επίπεδο των γεωργών ανέρχεται στο 64,4 % του βιοτικού επιπέδου των ατόμων, που απασχολούνται σε άλλους τομείς.

Ο γεωργικός τομέας συνεισφέρει κατά 3,7 % στην Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (2013) της χώρας. Όσον αφορά στην απασχόληση, η γεωργία αντιπροσωπεύει το 13,2 % και ο αγρο-διατροφικός τομέας το 3,3 % του συνόλου. Η οικονομική σημασία του τομέα είναι σημαντική, και ως εκ τούτου η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς του με την άμβλυνση των διαρθρωτικών, περιβαλλοντικών και κλιματικών περιορισμών, παραμένει βασική πρόκληση.

Οι Περιοχές με φυσικούς περιορισμούς αντιπροσωπεύουν το 78,1 % της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης (ΧΓΕ), το 53,9 % των οποίων είναι ορεινές περιοχές. Τα δάση καλύπτουν το 50 % της συνολικής έκτασης της χώρας και η βιολογική γεωργία καλύπτει το 3,8 % της ΧΓΕ. Οι αρδευόμενες εκτάσεις αντιπροσωπεύουν το 19,8 % της ΧΓΕ στην Ελλάδα και το 86 % του νερού καταναλώνεται από τη γεωργία, συχνά με σημαντικές απώλειες νερού. Ο δείκτης ανεργίας της Ελλάδας ανέρχεται στο 27,3 % (2013) και βρίσκεται πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ.

2. Ο ΤΡΟΠΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟ ΘΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΟΥΝ ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΑΑ

Για την αντιμετώπιση των ανωτέρω προκλήσεων, το Ελληνικό Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης θα χρηματοδοτήσει δράσεις στο πλαίσιο και των έξι προτεραιοτήτων της Αγροτικής Ανάπτυξης — με ιδιαίτερη έμφαση στην ανταγωνιστικότητα του γεωργικού τομέα και τη βιώσιμη διαχείριση των δασών, καθώς και στην αποκατάσταση, τη διατήρηση και ενίσχυση των οικοσυστημάτων, που συνδέονται με τη γεωργία και τη δασοκομία. Τα σημεία, στα οποία επικεντρώνεται η κάθε προτεραιότητα, παρουσιάζονται εν συντομία πιο κάτω.

Προώθηση της μεταφοράς γνώσεων και της καινοτομίας στη γεωργία, στη δασοκομία και στις αγροτικές περιοχές

Στο πλαίσιο της προτεραιότητας αυτής, το ελληνικό ΠΑΑ αποσκοπεί στην στήριξη 530 έργων συνεργασίας, περιλαμβανομένων των έργων στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Σύμπραξης Καινοτομίας, καθώς και στην τόνωση της ανάπτυξης εταιρικών σχέσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού του αγρο-διατροφικού τομέα. Εκτιμάται ότι θα δημιουργηθούν περίπου 86 640 θέσεις κατάρτισης, προκειμένου να ενισχυθεί η μεταφορά γνώσεων, κυρίως στους τομείς της περιβαλλοντικής συνείδησης και των καινοτόμων τεχνολογιών, προκειμένου να ενθαρρυνθεί η πρακτική εφαρμογή τους στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις.

Ανταγωνιστικότητα του γεωργικού τομέα και της βιώσιμης διαχείρισης των δασών

Περίπου 23.900 γεωργικές εκμεταλλεύσεις στην Ελλάδα θα λάβουν στήριξη για την υλοποίηση επιχειρηματικών σχεδίων για νέους γεωργούς και γύρω στις 6 300 γεωργικές εκμεταλλεύσεις θα επωφεληθούν από στήριξη για την αναδιάρθρωση και τον εκσυγχρονισμό τους. Θα πρέπει να τονιστεί επίσης ότι οι νέοι γεωργοί θα επωφελούνται επίσης από κατάρτιση και υψηλότερο ποσοστό ενίσχυσης για τις επενδύσεις τους, στο πλαίσιο των αντίστοιχων μέτρων του προγράμματος.

Την οργάνωση της αλυσίδας τροφίμων, περιλαμβανομένης της επεξεργασίας και εμπορίας γεωργικών προϊόντων, της καλής διαβίωσης των ζώων και της διαχείρισης κινδύνων στη γεωργία

Πάνω από 8 300 γεωργικές εκμεταλλεύσεις θα λάβουν στήριξη για τη δημιουργία βραχέων αλυσίδων εφοδιασμού, την ανάπτυξη των τοπικών αγορών, καθώς και οι δραστηριότητες προώθησης, και 600 επιχειρήσεις θα λάβουν στήριξη για επενδύσεις στον τομέα της μεταποίησης και εμπορίας γεωργικών προϊόντων.

Αποκατάσταση, διατήρηση και ανάδειξη των οικοσυστημάτων που σχετίζονται με τη γεωργία και τη δασοκομία

Η Ελλάδα έχει στόχο την αύξηση κατά 10,3 % της γεωργικής γης που υπάγεται σε συμβάσεις για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, 12,1 % για τη βελτίωση της διαχείρισης των υδάτων και το 10,7 % για τη βελτίωση της διαχείρισης του εδάφους. Μέτρα για τη στήριξη της δάσωσης και της δημιουργίας γεωργο-δασοκομικών συστημάτων αποσκοπούν στο να υπαχθεί ένα μικρό ποσοστό της δασικής γης σε συμβάσεις διαχείρισης.

Αποδοτικότητα πόρων και ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή

Η προτεραιότητα αυτή αποσκοπεί στη στήριξη μιας πιο αποδοτικής χρήσης των φυσικών πόρων, ιδίως του νερού, και στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ελλάδα. Σχεδόν το 5 % της αρδευόμενης γης θα συμβάλει στη βελτίωση της αποδοτικής χρήσης του νερού άρδευσης μέσα από επενδύσεις σε σχετικές δημόσιες και ιδιωτικές υποδομές. Αναμένεται ότι περίπου 51 000 εκτάρια γης θα αρδεύονται στο μέλλον με πιο αποδοτικά αρδευτικά συστήματα. Η εν λόγω στήριξη σε συνδυασμό με άλλα μέτρα, όπως επενδύσεις σε υλικά στοιχεία του ενεργητικού, δράσεις μεταφοράς γνώσης και συμβουλευτικές υπηρεσίες, αναμένεται να συμβάλει ώστε να αυξηθεί η αποδοτικότητα νερού από τη γεωργία, στη συνολική κατανάλωση νερού.

Κοινωνική ένταξη και για την τοπική ανάπτυξη στις αγροτικές περιοχές

Το ήμισυ σχεδόν του αγροτικού πληθυσμού της Ελλάδας αναμένεται να καλυφθεί από στρατηγική τοπικής ανάπτυξης, ενώ πάνω από το 10 % του αγροτικού πληθυσμού θα επωφεληθεί από βελτιωμένες υπηρεσίες και υποδομές ΤΠΕ. Οι δράσεις μέσω LEADER αποσκοπούν στη δημιουργία 2 000 νέων θέσεων εργασίας. Επιπλέον, περίπου 3 140 δικαιούχοι θα λάβουν στήριξη για επενδύσεις σε μη γεωργικές δραστηριότητες σε αγροτικές περιοχές, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στη δημιουργία 2 860 θέσεων εργασίας.

Τα πέντε σημαντικότερα μέτρα του ΠΑΑ από την άποψη του προϋπολογισμού (συνολική δημόσια συνεισφορά) είναι:

o Ποσό 1 490 εκατ. EUR διατίθεται για επενδύσεις σε υλικά στοιχεία του ενεργητικού

o Ποσό 1 101 εκατ. EUR διατίθεται σε περιοχές που αντιμετωπίζουν φυσικά ή άλλα ειδικά μειονεκτήματα

o Ποσό 801,2 εκατ. EUR διατίθεται για τη βιολογική γεωργία

o 472,2 εκατ. ευρώ διατίθεται για γεωργο-περιβαλλοντικά μέτρα και μέτρα για το κλίμα

o 438,1 εκατ. ευρώ διατίθεται για την ανάπτυξη των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και επιχειρήσεων

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Ενδεικτική δημόσια στήριξη για το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης της Ελλάδας

Περισσότερα στο:

http://www.cretalive.gr/images/uploads/main/neo_espa_agr.pdf