Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ κατά ΝΙΚΟ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ: Ένα συγκλονιστικό θεατρικό έργο

Είναι δύσκολο, κάποιες φορές, να αξιολογήσει και να κρίνει κάποιος ένα έργο από τη φύση του δύσκολο. Ακόμη και χαρισματικός να είναι.

Ένα έργο στο οποίο η δυνατότητα να κατανοήσει ορθά το περιεχόμενο και πολύ περισσότερο να το αποδώσει με σαφήνεια και με ακρίβεια είναι περιορισμένη, ακόμη κι αν έχει τις καλύτερες προθέσεις .
Πιο δύσκολο όμως είναι να αξιολογήσει ένα τέτοιο έργο, που αποδίδεται με μια διαφορετική μορφή από εκείνη, στην οποία γράφτηκε χιλιάδες χρόνια πριν και με την οποία το γνώρισαν εκατομμύρια άνθρωποι, θρησκευόμενοι και μη. Χριστιανοί και αλλόθρησκοι. Γιατί όλους τους απασχόλησε κάποια στιγμή το ακατανόητο αυτό έργο, που κινείται ανάμεσα στην προφητεία, το όραμα και το παραλήρημα ενός αφιερωμένου στη πίστη του αναχωρητή. Γι’ αυτό και τις περισσότερες φορές μια τέτοια προσπάθεια προσπέλασης του έργου εγκαταλείφθηκε ή περιορίστηκε στην προσπάθεια της αποκρυπτογράφησης των συμβόλων, των δαιμονικών μορφών ή των σκηνών του θείου μεγαλείου και του τρόμου, που το όραμα αποκαλύπτει.

Όταν όμως αυτό το αποκαλυπτικό, το δυσνόητο έργο, αποδοθεί με μια πρωτότυπη ποιητική μορφή, με απόλυτο σεβασμό στο περιεχόμενο και χωρίς καμία διάθεση ερμηνείας ή αυθαιρεσίας, τότε το έργο παίρνει μια νέα διάσταση, γίνεται μια νέα δημιουργία, ικανή να αποκαλύψει όλο το μεγαλείο του έργου, που ο κοινός άνθρωπος αδυνατεί να κατανοήσει.

Σ’ αυτή τη νέα μορφή το έργο δεν είναι πια ένα θρησκοληπτικό παραλήρημα ακατανόητο, αλλά διαχρονική προφητεία και εκλεκτή ποιητική δημιουργία ικανή να συγκινήσει, να θέλξει και να διδάξει. Και αυτό ακριβώς είναι και η μεγάλη προσφορά φωτισμένων ανθρώπων , που αναλαμβάνουν μέσα σε πείσμα των καιρών που επιδιώκουν να μας καταβάλλουν και να μας ισοπεδώσουν να αντισταθούν μέσα από το έργο τους. Να δημιουργήσουν δηλαδή μέσα από τέτοια τολμηρά έργα, γιατί πράγματι είναι τολμηρό έργο η ποιητική απόδοση ενός τέτοιου μοναδικού έργου όπως είναι η Αποκάλυψη, αισθητική συγκίνηση, ενδιαφέρον και πάθος να μετουσιώσουν ένα απροσπέλαστο κείμενο, κατάλληλο μόνο για ειδήμονες , σε ευχάριστο ποιητικό έργο , στο οποίο την απόλαυση διαδέχεται η έκπληξη και η συγκίνηση.

Αυτός είναι και ο λόγος, για τον οποίο θεωρώ ότι πρέπει να είναι πολύ περήφανος για το έργο του ο Νίκος Παπακώστας. Ότι τόλμησε να αγγίξει εκείνο που οι άλλοι απέφευγαν με δέος . Να δει κατά πρόσωπο εκείνο που άγγιξε ο Ελύτης και ο Σεφέρης, χωρίς φόβο, χωρίς σύμπλεγμα κατωτερότητας, αλλά συνάμα και χωρίς θράσος , έστω κι αν στερείται τις περγαμηνές και την διεθνή αναγνώριση των κορυφαίων ποιητών μας. Γιατί και ο στόχος κάτω από τον οποίο προσέγγισε αυτό το έργο δεν ήταν ίδιος. Να κάνει δηλαδή μια ακόμη «Δοκιμή», σε ένα, κατά γενική ομολογία συγκλονιστικό έργο που του προκάλεσε το ενδιαφέρον. Ούτε και το έκανε για ένα στενό κύκλο ανθρώπων, που ενδεχομένως θα τον κατανοούσαν και ήθελαν τη δική του εκδοχή πάνω σ’ αυτό.

Το έκανε με αγάπη, με αφοσίωση και με αγωνία για να δώσει τη δυνατότητα στον απλό, τον κοινό άνθρωπο, να έχει μέθεξη σε ένα συγκλονιστικό και συνάμα ακατανόητο όραμα και δημιούργημα ταυτόχρονα.
Γιατί και ο ίδιος είναι δημιουργός! ικανός να συλλάβει απροσδιόριστους ήχους, της φύσης, του αέρα, της ψυχής του, να τους μεταπλάσσει, να τους ντύσει με ευαισθησία, με λυρισμό, με αισθητική συγκίνηση και να τους προσφέρει με τη μορφή της μελωδίας ή του Συμφωνικού έργου σε ένα κοινό που διψάει και όλοι του αρνούνται αυτή την απόλαυση.
Ναι. Μπορώ να το πω πια με βεβαιότητα, χωρίς το φόβο να παρερμηνευτεί η άποψη μου ότι το έργο αυτό αποτελεί εξαιρετική προσπάθεια. Είναι ένα μεγάλο δημιούργημα , που θα ήμασταν πολύ τυχεροί κάποιοι από εμάς και να είχαμε συλλάβει την έμπνευση του και να είχαμε την ικανότητα να την αποδώσουμε μ’ αυτόν τον εξαίσιο τρόπο.
Θα είναι επίσης πολύ τυχεροί όσοι από εδώ και πέρα θελήσουν να πλησιάσουν την «Αποκάλυψη» μέσα από το ποιητικό αυτό έργο του Νίκου Παπακώστα , το οποίο έχει πάρει τη μορφή ενός συγκλονιστικού θεατρικού, ποιητικού, μουσικού και οπτικοακουστικού έργου, το οποίο, με μεγάλη επιτυχία ανέβηκε στη σκηνή του Ιδρύματος Κακογιάννη.
Μέσα σε μια κατανυκτική ατμόσφαιρα οι θεατές, που είχαν γεμίσει ασφυκτικά το θέατρο, απόλαυσαν μία μοναδική πανδαισία απαγγελίας, χορού, χρωμάτων και μουσικής, κάτω από την ομολογουμένως συγκλονιστική καθοδήγηση του δημιουργού Νίκου Παπακώστα, καθηλώθηκαν ασάλευτοι επί δύο ώρες για να ξεσπάσουν σε ένα θερμό χειροκρότημα με το τέλος του έργου και φέρνοντας πολλές φορές τους συντελεστές επί σκηνής .
Μέσα σε ένα υποβλητικό περιβάλλον που δημιουργούσαν ο λόγος, η κίνηση ,οι εναλλασσόμενες εικόνες και οι ήχοι, προβάλλονταν, από τον εξαίσια στημένο χορό, η ανθρώπινη δράση, στιβαρή, μελετημένη και αξιοπρεπής, με πνεύμα που μόνο μια κορυφαία μορφή του κλασσικού θεάτρου όπως ο Αλέξης Μινωτής ή ο Κάρολος Κουν θα μπορούσε να αποδώσει, και μάλιστα στις μεγάλες στιγμές της .
Με τον τρόπο αυτό το θεόπνευστο κείμενο, που μόνο τρόμο δημιουργούσε για αιώνες και έγινε αφορμή για την πιο σκληρή τιμωρία που επιβλήθηκε από την Ιερή εξέταση, στο ανθρώπινο γένος, έγινε ένα προσιτό έργο, κατάλληλο όχι για ειδήμονες, αλλά για κάθε καλοπροαίρετο και απαλλαγμένο από ιδεοληψίες άνθρωπο.
Στο έργο αυτό ο δημιουργός Νίκος Παπακώστας δίνοντας μια μοναδική διάσταση στο κείμενο και με ένα εξαίσιο σκηνοθετικό εύρημα, τόνισε όχι μόνο τη διαχρονικότητα του έργου, αλλά και την ανάγκη να δει ο σύγχρονος άνθρωπος την απειλή για δεινά και καταστροφές, με τα οποία είναι γεμάτη η Αποκάλυψη, στην ίδια την εποχή μας όπου η χλιδή, ο πλούτος , η ακόρεστη απόλαυση και η απληστία, εναλλάσσονται με την ευτέλεια , την υποβάθμιση και την ταπείνωση της ανθρώπινης ύπαρξης. Θεωρώ ότι ήταν πραγματικά τυχεροί όλοι όση είχαν την πραγματικά μοναδική ευκαιρία να παρακολουθήσουν αυτή την εξαιρετική παράσταση, που έγινε σε πείσμα των καιρών και σαν μια φωνή αντίδρασης στην αριθμολαγνεία της εποχής μας.
Είναι μάλιστα άξιοι του πιο μεγάλου επαίνου οι συντελεστές της παράστασης, οι οποίοι εργάστηκαν επί μήνες χωρίς οικονομικό κίνητρο, αλλά κινούμενοι με την πίστη ότι η έμπνευση και η δημιουργία δεν είναι δυνατόν να υποταχθούν από εκείνους που με τη στάση και τις επιλογές τους επιδιώκουν την καθυποταγή του ανθρώπινου πνεύματος και την ισοπέδωση της κοινωνίας.
Τυχερή θα είναι επίσης και η θρησκεία μας αν η εκκλησία δείξει τη διάθεση και την ευαισθησία να αξιοποιήσει αυτό το φωτισμένο έργο κάνοντας κοινό σε όλο της το πλήρωμα αυτό το μοναδικό, αλλά συνάμα και δύσκολο έργο! Γιατί αυτό θα είναι πρόκριμα και για άλλους να αποκρυπτογραφήσουν και να αποδώσουν με τρόπο κατανοητό θεόπνευστα έργα. Πηγή κάθε αντίστασης η δημιουργία!
Στους συντελεστές του έργου πέρα από το Νίκο Παπακώστα, που γνώρισε μια μοναδική στιγμή στη μακρόχρονη πορεία του πρέπει να τονιστεί η συγκλονιστική απόδοση του Νικόλα Μαραγκόπουλου, στο ρόλο του Ιωάννη και της Δανάης Παπουτσή, στο ρόλο του πνεύματος της Αποκάλυψης.
Νέοι ηθοποιοί και οι δύο απέδειξαν με την ερμηνεία τους ότι αυτός ο τόπος, παρά τα προβλήματα και τις αντιφάσεις του, δε θα σταματήσει ποτέ να παράγει έξοχους ερμηνευτές, ικανούς να παρασύρουν το κοινό σε μια μοναδική αισθητική και καλλιτεχνική απόλαυση.
Εξαίρετοι επίσης οι ηθοποιοί Δημήτρης Τσολάκης , ως σκιά του Θεού και Περικλής Κασσανδρινός, στο ρόλο του Αγγέλου.
Στο χορό εντυπωσιακή η λάμψη στο πρόσωπο της ΄Αννας Βασιλείου, η εκφραστικότητα της Ράνιας Αηδώνη και η πλαστικότητα της Μάρως Αγρίτη.
Τέλος πολλά υποσχόμενη ήταν η στιβαρότητα στην κίνηση και η χροιά της φωνής του Θέμη Αμοιρίδη και του Θέμη Μητρόπουλου.

Λ. Κάπος