ΚΟΙΛΑΔΑ ΑΝΩ ΚΑΛΑΜΑ

ΚΟΙΛΑΔΑ ΑΝΩ ΚΑΛΑΜΑ

Ταξιδεύοντας κανείς βορειοδυτικά της πόλης των Ιωαννίνων και μετά από διαδρομή 35 χλμ, θα συναντήσει την πανέμορφη κοιλάδα του Καλαμά. Εκεί, σε μια ονειρική περιοχή, που ξεκινά από τους πρόποδες του Αϊ- Λιά Δολιανών και φτάνει μέχρι το Σουλόπουλο, εκτείνεται ο Δήμος Άνω Καλαμά. Το όνομά του το χρωστά στην ομώνυμη κοιλάδα και στον ποταμό που δίνουν ζωή στον τόπο. 
Περιλαμβάνει έντεκα χωριά του κάμπου, το καθένα με τη δική του ιστορία, τα οποία αποτελούν πόλο έλξης για τους επισκέπτες εκείνους που θέλουν να συνδυάζουν την εκδρομή στη φύση με τη γνωριμία της ιστορίας του τόπου και των παραδοσιακών οικισμών.
ΔΗΜΟΣ ΑΝΩ ΚΑΛΑΜΑ
Ο Δήμος Άνω Καλαμά βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού Νομού Ιωαννίνων. Καταλαμβάνει έκταση 86,5 Km2και ο πληθυσμός ξεπερνά 3.000 κατοίκους. Έδρα του δήμου είναι ο Παρακάλαμος. Στην κοιλάδα του Καλαμά βρίσκουν καταφύγιο κάθε χρόνο χιλιάδες πελαργοί, οι οποίοι χτίζουν τις φωλιές τους στον εύφορο κάμπο, λόγω που ότι εκεί βρίσκουν άφθονο φαγητό. Η παρουσία των πελαργών στην κοιλάδα αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της περιοχής, γι’ αυτό και ο δήμος έχει σαν έμβλημά του, τον πελαργό. Μετά από την γεωργία και την κτηνοτροφία, μια από τις κύριες δραστηριότητες των κατοίκων είναι η παραγωγή του τσίπουρου. Όλη η διαδικασία γίνεται με τον παλιό πατροπαράδοτο τρόπο. Αν είστε λάτρεις των αλκοολούχων ποτών, σίγουρα θα ‘‘τιμήσετε’’ το παραδοσιακό τους ποτό, το τσίπουρο στα πολλά παραδοσιακά καφενεία που υπάρχουν στα χωριά.
Ο δήμος περιλαμβάνει τα παρακάτω δημοτικά διαμερίσματα και οικισμούς:
Δ.δ. Παρακαλάμου [ 1.000 ]
· Παρακάλαμος [ 756 ]
· Άνω Παρακάλαμος[ 78 ]
· Μοσχομάντσα [ 23 ]
· Μπολαίικα[ 63 ]
· Σταυροδρόμι [ 80 ]
Δ.δ. Αρετής
Αρετή [ 132 ]
Δ.δ. Βροντισμένης
Βροντισμένη[ 204 ]
Δ.δ. Ιερομνήμης
Ιερομνήμη[ 215 ]
Δ.δ. Καταρράκτου
Καταρράκτης [ 88 ]
Δ.δ. Κουκλιών
Κουκλιοί [ 424 ]
Δ.δ. Μαζαρακίου
Μαζαράκι[ 367 ]
Δ.δ. Μαυρονόρους
Μαυρονόρος [ 137 ]
Δ.δ. Ρεπετίστης [ 151 ]
Ρεπετίστα [ 142 ]
Παηδονιά [ 9 ]
Δ.δ. Ριαχόβου
Ριάχοβο [ 130 ]
Δ.δ. Σιταριάς
Σιταριά [ 222 ]

ΠΑΡΑΚΑΛΑΜΟΣ
Η έδρα του δήμου που βρίσκεται στον Παρακάλαμο. Είναι ένας ιστορικός οικισμός που παλαιότερα ονομαζόταν Πογδόριανη. Για πρώτη φορά μνημονεύεται το 1430, την εποχή δηλαδή που οι Τούρκοι κατέλαβαν την περιοχή. Ήταν από τα πρώτα χωριά που δήλωσαν υποταγή στους κατακτητές. Για 200 χρόνια ήταν έδρα του αντιπροσώπου της Βαλιδέ Σουλτάνας, στην οποία είχε δοθεί ως δώρο.
ΜΑΥΡΟΝΟΡΟΣ
Ένα χωριό, που διατηρεί την παραδοσιακή του αρχιτεκτονική και είναι από τα πιο παλιά της περιοχής, είναι το Μαυρονόρος. Η ονομασία του έχει άμεση σχέση με την τοποθεσία στην οποία είναι κτισμένος ο οικισμός.
ΒΡΟΝΤΙΣΜΕΝΗ
Διασχίζοντας τον καταπράσινο εύφορο κάμπο δίπλα από τον Καλαμά, συναντούμε τον όμορφο οικισμό της Βροντισμένης. Oι κάτοικοι λένε πως πήρε το όνομά του από τις συχνές πτώσεις κεραυνών που σημειώνονται στην περιοχή. Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία, κτίστηκε στη σημερινή του θέση στα τέλη της δεκαετίας του 1860.
ΚΟΥΚΛΙΟΙ
Δεύτερο σε πληθυσμό χωριό του Δήμου Άνω Καλαμά, χτισμένο στους καταπράσινους πρόποδες του Κασιδιάρη είναι η Κουκλιοί. Ξακουστό είναι το καλό φαγητό στα ταβερνάκια του χωριού κάτω από τους αιωνόβιους πλατάνους.
ΜΑΖΑΡΑΚΙ
Στο λόφο Βήκος, όπου υπάρχουν δύο φυσικά σπήλαια, βρίσκεται το όμορφο Μαζαράκι. Έχει υψόμετρο 420 μ. και περιβάλλεται από τοπία απείρου φυσικού κάλλους. Χωριό με σπουδαία κτηνοτροφία, και τα ποιοτικά τυριά.
ΡΙΑΧΟΒΟ
Το Ριάχοβο, που στα σλαβικά σημαίνει τόπος με καρυδιές. Είναι ένα μικρό γραφικό χωριό, κτισμένο κοντά στη λίμνη Ριαχόβου.
ΚΑΤΑΡΑΚΤΗΣ
Καταρράκτη, το αρχαιότερο χωριό της περιοχής. Η παλαιά του ονομασία ήταν Γλύζιανη, που σημαίνει τόπος γλιστερός. Είναι κτισμένο πάνω σε λόφο με απότομες κλίσεις. Το σημερινό του όνομα το πήρε από το μεγάλο καταρράκτη που υπήρχε στον ποταμό Καλαμά.
ΙΕΡΟΜΝΗΜΗ
Η Ιερομνήμη είναι κτισμένη στους πρόποδες του Κασιδιάρη. Πάνω από το χωριό υψώνονται τρεις λόφοι ομαλοί και προσιτοί γεμάτοι από μικρά και μεγάλα δέντρα πουρναριού.
ΣΙΤΑΡΙΑ
Σε μια πλαγιά του Κασιδιάρη μέσα από ένα πανέμορφο δάσος από βελανιδιές συναντούμε την Σιταριά (Μόσιορη). Χωριό κτηνοτροφικό, με χαρακτηριστικό του στοιχείο τα πανέμορφα τοπία και τις πηγές Λεμπούσδας, στα Χάνια. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο παλιός πέτρινος νερόμυλος, ο οποίος αποτελούσε πηγή ενέργειας για την περιοχή. Στις μέρες μας ο νερόμυλος έχει ανακαινιστεί.
ΑΡΕΤΗ
Στη μέση του κάμπου συναντούμε ένα μικρό γραφικό χωριό την Αρετή (Γκρίμπιανη). Στην Αρετή ανήκει το ξακουστό εκκλησάκι της Παναγίας της Παλιογκρίμπιανης χτισμένο σε ένα οροπέδιο του Κασιδιάρη.