Οι πέντε «χρυσοί κανόνες» πρόληψης της πέτρας στα νεφρά

Αν σας έχει τύχει ποτέ να εμφανίσετε πέτρα στα νεφρά και να την απορρίψει από μόνος του ο οργανισμός σας, γνωρίζετε πολύ καλά ότι πρόκειται για μια από τις πλέον επίπονες εμπειρίες.

 «Οι πέτρες στα νεφρά είναι πιο συχνές στους άντρες παρά στις γυναίκες και περίπου στο 50% των ανθρώπων που εμφανίζουν πέτρες αυτές ξαναεμφανίζονται μέσα σε 2-5 χρόνια αν δεν ληφθούν τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα» αναφέρει ο χειρουργός ουρολόγος Δρ. Στυλιανός Κοντός, μέλος της Πανευρωπαϊκής ενδο-Ουρολογικής Εταιρείας και Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής  (www.urologyclinic.gr).

Πως σχηματίζονται οι πέτρες στα νεφρά

Οι πέτρες σχηματίζονται στα νεφρά όταν αυξάνεται υπερβολικά εντός των νεφρών η συγκέντρωση ορισμένων ουσιών, όπως το οξαλικό ασβέστιο και το ουρικό οξύ, με αποτέλεσμα να σχηματίζονται μικροί κρύσταλλοι. Οι κρύσταλλοι μπορεί σταδιακά να μεγαλώσουν σε μέγεθος, σχηματίζοντας τις λεγόμενες πέτρες (λίθους). Ποσοστό 80-85% των λίθων αποτελούνται από οξαλικό ασβέστιο.

 Μια πέτρα που έχει σχηματιστεί μέσα στο νεφρό μπορεί να μετακινηθεί στον ουρητήρα, μπλοκάροντας τη φυσιολογική ροή των ούρων. Αποτέλεσμα αυτού είναι ο ισχυρός πόνος (συνήθως στη μία πλευρά του σώματος, ανάμεσα στο στομάχι και στη μέση), η εμφάνιση αίματος στα ούρα (αιματουρία), η ναυτία, ο έμετος κ.ά. Εάν η πέτρα συνεχίσει να μετακινείται προς την ουροδόχο κύστη, συχνά εκδηλώνονται συμπτώματα όπως συχνουρία, αίσθημα πίεσης στην κύστη ή πόνος στη βουβωνική χώρα.

Όταν ο πόνος της νεφρολιθίασης είναι υπερβολικά ισχυρός ή σε περίπτωση που η πέτρα είναι πολύ μεγάλη σε μέγεθος, τότε συνιστάται η χειρουργική επέμβαση, η λιθοτριψία ή η απομάκρυνση της πέτρας ενδοσκοπικά. Η αντιμετώπιση της λιθίασης του ουρητήρα γίνεται με πολλούς τρόπους και ο ενδο-ουρολόγος είναι αυτός που θα επιλέξει τον καταλληλότερο σε κάθε περίπτωση. O Δρ. Κοντός εξηγεί: «με τον όρο ενδο-ουρολογία, εννοούμε χειρουργικές επεμβάσεις ελάχιστα παρεμβατικές, στις οποίες δεν γίνεται τομή με νυστέρι, αλλά η πρόσβαση στα ουρολογικά όργανα γίνεται από τη φυσιολογική οδό (όπως η ουρήθρα και οι ουρητήρες). Είναι εφικτή με τη χρήση ψηφιακών μέσων απεικόνισης υψηλής ευκρίνειας, ειδικών εύκαμπτων χειρουργικών ενδοσκοπίων (λ.χ. εύκαμπτο ουρητηροσκόπιο), πολύ λεπτών, της τάξης χιλιοστών, αλλά πανίσχυρων ινών laser και ενδοσκοπικών εργαλείων (λαβίδες, basket σύλληψης, οδηγά σύρματα). Είναι επιπλέον εφικτή η πρόσβαση και θεραπευτική παρέμβαση μέσω της ουρήθρας σε κάθε σημείο του ουροποιητικού, ακόμα και στους μικρούς κάλυκες στο εσωτερικό του νεφρού.

Η τελευταία λέξη της ενδο-ουρολογίας ονομάζεται… μίνι-διαδερμική νεφρολιθοτριψία (mini-PCNL), αποτελεί την εξέλιξη της κλασικής διαδερμικής νεφρολιθοτριψίας και εγγυάται απόλυτη ασφάλεια. Πρόκειται για ελάχιστα επεμβατική χειρουργική επέμβαση  που πραγματοποιείται μέσω μικροσκοπικής τομής-εντομής στο δέρμα, μέσω της οποίας, υπό ακτινοσκοπικό έλεγχο, δημιουργείται ένα στενό κανάλι κατευθείαν στην αποχετευτική μοίρα του νεφρού και στο σημείο το οποίο βρίσκεται ο λίθος. Πρόκειται  για μια σημαντική πρόοδο που παρακάμπτει την ανοικτή χειρουργική με τις συχνές και σοβαρές επιπλοκές. Επιτρέπει στις μεγάλες ή πολύπλοκες πέτρες να υποβάλλονται σε επεξεργασία με έναν ελάχιστα επεμβατικό τρόπο, ο οποίος στο παρελθόν θα απαιτούσε μεγάλη τομή και μεγαλύτερη παραμονή στο νοσοκομείο».

Ο κ. Κοντός (www.urologyclinic.gr) συνεχίζει… «οι ασθενείς έχουν ταχύτατη ανάρρωση και  απαλλάσσονται από το πρόβλημά τους. Ένα ακόμα μεγάλο πλεονέκτημα της μεθόδου είναι ότι μπορεί να συνδυαστεί με την ανιούσα ενδοσκοπική λιθοτριψία, με τον ασθενή σε ύπτια θέση, ώστε να μην επιβαρύνεται καρδιοαναπνευστικά (όπως συνέβαινε με την παλαιά τεχνική της διαδερμικής νεφρολιθοτριψίας που ο ασθενής παρέμενε για τουλάχιστον 3 ώρες σε θέση πρηνή  -ιδιαίτερα άβολη για το ανθρώπινο σώμα- κατά τη διάρκεια του χειρουργείου). Η παραπάνω τεχνική καλείται Συνδυασμένη Ανιούσα Ενδονεφρική και Διαδερμική Λιθοτριψία και είναι ότι καλύτερο έχει να προσφέρει η ενδο-ουρολογία στην αντιμετώπιση της σύνθετης λιθίασης.

Εφαρμόζεται από εξαιρετικά εξειδικευμένους χειρουργούς  ουρολόγους και απαιτεί κατάλληλο τεχνολογικό εξοπλισμό και τεχνογνωσία».

Πως θα αποφύγετε τις πέτρες στα νεφρά

Δεν υπάρχει τρόπος να εξαλείψετε εντελώς τον κίνδυνο νεφρολιθίασης, ωστόσο οι 5 στρατηγικές που θα δείτε παρακάτω αποδεδειγμένα μειώνουν αρκετά τον κίνδυνο.

1. Επαρκής ενυδάτωση: οι άνθρωποι που παράγουν 2-2,5 λίτρα ούρων καθημερινά διατρέχουν 50% μικρότερο κίνδυνο νεφρολιθίασης σε σύγκριση με όσους παράγουν μικρότερη ποσότητα ούρων. Για να παραχθούν αυτά τα 2-2,5 λίτρα ούρων, η πρόσληψη νερού πρέπει να φτάνει περίπου τα 2 λίτρα καθημερινά.

2. Μείωση της κατανάλωσης τροφών με οξαλικές ενώσεις: Τροφές όπως το σπανάκι, το παντζάρι και τα αμύγδαλα είναι πλούσιες σε οξαλικές ενώσεις κι έτσι αυξάνουν τον κίνδυνο σχηματισμού λίθων από τις συγκεκριμένες ουσίες. Τροφές με μέτρια περιεκτικότητα σε οξαλικές ενώσεις είναι η σοκολάτα και τα μούρα. Η πρόσληψη οξαλικών ενώσεων από τη διατροφή πρέπει να γίνεται με μέτρο.

3. Λεμόνια: Το κιτρικό οξύ του λεμονιού ενώνεται με το ασβέστιο κι έτσι εμποδίζει τον σχηματισμό των λίθων. «Μελέτες δείχνουν ότι αν κάποιος πίνει καθημερινά μισό φλιτζάνι συμπυκνωμένο χυμό λεμόνι αραιωμένο σε νερό ή χυμό από δύο λεμόνια μπορεί πιθανώς να μειώσει τον κίνδυνο νεφρολιθίασης» αναφέρει ο Δρ. Κοντός.

 4. Προσοχή στο αλάτι: Μια διατροφή πλούσια σε αλάτι αυξάνει τον κίνδυνο νεφρολιθίασης επειδή ανεβάζει τα επίπεδα ασβεστίου στα ούρα. Η συνολική ημερήσια πρόσληψη αλατιού δεν πρέπει να ξεπερνά τα 2.300 mg, ενώ για όσους έχουν εμφανίσει ξανά στο παρελθόν πέτρες στα νεφρά το όριο μπαίνει στα 1.500 mg.

5. Μείωση της κατανάλωσης ζωικών πρωτεϊνών: Η υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος, αυγών και πουλερικών ανεβάζει τα επίπεδα ουρικού οξέος. Οι πέτρες ουρικού οξέος σχηματίζονται όταν το pH των ούρων είναι πολύ χαμηλό.

Καταλήγοντας λοιπόν, ο Δρ. Κοντός (www.urologyclinic.gr ) τονίζει ότι «καταρρίπτεται  ο ισχυρισμός ότι μια πέτρα νεφρού που δεν ενοχλεί πρέπει να αφήνεται στη μοίρα της. Ο ένας λόγος είναι ότι μια πέτρα αργά ή γρήγορα θα κάνει ζημιά  και ο άλλος λόγος είναι ότι με τη μέθοδο αυτή καμία πέτρα δεν είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί».