Για να τρομοκρατήσουν ακόμη περισσότερο το Ελληνικό στοιχείο και να επιδείξουν στην Ελληνική Κυβέρνηση τη θέλησή τους οι Τσάμηδες, ότι επιθυμούν την απόσπαση του Νομού Θεσπρωτίας από τον ελληνικό κορμό, δολοφονούν μπρος στο Νομαρχιακό κατάστημα τον αναπληρωτή Νομάρχη Γεώργιο Βασιλάκο.
Η δολοφονία αυτή υπήρξε το σύνθημα των ομαδικών εκτελέσεων σε ολόκληρο το Νομό, με κορύφωση την εκτέλεση των 49 προκρίτων της Παραμυθιάς (29-9-1943).
Διευθύνων νους για την συστηματοποίηση του έργου της εξολοθρεύσεως του ελληνικού στοιχείου ήταν η διαβόητη τρομοκρατική οργάνωση KSILIA δηλαδή το «Αλβανικό Σύστημα Πολιτικής Διοικήσεως» που συγκροτήθηκε προς τούτο τον Ιούλιο του 1942.
Παράλληλα ιδρύθηκε η Αλβανική Φασιστική Νεολαία «Μιλίτσια» και δημιούργησαν 14 τάγματα.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ «ΑΛΒΑΝΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ (K.S.I.L.I.A.) ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΣΤΗ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ»
1. Δολοφονηθέντες υπό Τσάμηδων μόνων ή εν συνεργασία με τα στρατεύματα κατοχής: 632
2. Εξαφανισθέντες και απαχθέντες ως όμηροι : 428
3. Βιασμοί γυναικών και κορασίδων : 209
4. Απαγωγαί : 31
5. Πυρποληθείσαι οικίαι : 2.332
6. Λεηλατηθέντα ολοσχερώς χωρία : 53
7. Διαρπαγέντα ζώα :
(α) Αιγοπρόβατα : 37556
(β) Βοοειδή : 9.285
(γ) Ιπποειδή : 4.185
(δ) Πουλερικά (ένα μέρος) : 30.000
(ε) Κυψέλαι : 742
Τα ανωτέρω είναι κατώτερα της πραγματικότητος.
Την άνοιξη του 1944, στα πλαίσια των επιχειρήσεων εναντίον των Γερμανών στην Ήπειρο, κρίθηκε αναγκαίο από την Βρετανική συμμαχική αποστολή να καταλάβει ο Ζέρβας τις Ηπειρωτικές ακτές στην περιοχή της Πάργας που ελέγχουν οι Τσάμηδες, προκειμένου να γίνεται πιο εύκολα ο εφοδιασμός του ΕΔΕΣ με πλοιάρια από την Ιταλία. Στις επιχειρήσεις αυτές στο πλευρό των Γερμανών πολέμησαν και ένοπλα σώματα Τσάμηδων, ιδιαίτερα στην περιοχή της Πάργας, της Παραμυθιάς και της Ηγουμενίτσας.
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί η μάχη της Μενίνας (17/18-8-1944), όπου μαζί με τους 92 νεκρούς και 109 αιχμαλώτους Γερμανούς, είχαν και οι συμπολεμιστές τους Τσάμηδες 86 νεκρούς και 7 αιχμαλώτους, έναντι 6 ανδρών του ΕΔΕΣ και του Άγγλου Ταγματάρχου Δαβίδ Ουάλλας.
Ακολουθεί επετειακό κείμενο για την 29η Σεπτεμβρίου 1943 από τον γιο ενός εκτελεσθέντα:
Κάπου ανάμεσα στα άπειρα τραγικά γεγονότα της κατοχικής περιόδου παραμένει λησμονημένο και αποσιωπούμενο ένα γεγονός σημαδιακό για την ιστορία της Ηπείρου στα χρόνια της κατοχής. Η σφαγή των προκρίτων της Παραμυθιάς (όπως ονομάζεται στα κατοπινά χρόνια).
Ήταν η εποχή που οι Γερμανοί ανέλαβαν πλήρως τον έλεγχο της Ελλάδος μετά την παράδοση της Ιταλίας και ανάμεσα τους τον έλεγχο της Ηπείρου.
Λίγο έξω από την Παραμυθιά ένα γερμανικό απόσπασμα (περί τα εικοσιπέντε άτομα) γύρναγε από ανιχνευτική αποστολή. Στη στροφή του φιδωτού δρόμου ένα πολυβόλο κελάηδησε. Έξι Γερμανοί έπεσαν επί τόπου. Οι αντάρτες που έστησαν την ενέδρα, λάκισαν αμέσως .
Την επομένη, μια όμορφη μέρα και ενώ η ζωή κυλούσε αργά στην μικρή Παραμυθά μια οχλοβοή σηκώθηκε ξαφνικά και αναστάτωσε την κωμόπολη. Μια γερμανική φάλαγγα έζωσε από παντού την περιοχή και απέκλεισε όλες τις διόδους από και προς την Παραμυθιά. Χαλασμός ακολούθησε. Ο κόσμος αισθανόμενος το κακό πανικοβλήθηκε. Oι Γερμανοί κάνουν μπλόκο! Μέσα στο πανικό όμως, πανάρχαιες αταβιστικές συνήθειες ξύπνησαν από μακροχρόνιο λήθαργο .Έτσι οι κάτοικοι, οι απλοί αγρότες το πρώτο που σκέφτηκαν ήταν να σώσουν τις αρχές του χωριού, τους προκρίτους, με τον αρχαίο σεβασμό προς τις κεφαλές της κοινωνίας.
"Κύριε προϊστάμενε, πρέπει να κρυφτείτε" είπαν δυο απλοί Ηπειρώτες στον νεότατο προϊστάμενο των TTT (ταχυδρομείο, τηλέφωνο, τηλέγραφος) - και πατέρα του υπογράφοντος. Τον οδήγησαν στη εκκλησία όπου κάτω από την Άγια Τράπεζα υπήρχε μια κρύπτη, απομεινάρι άλλων σκοτεινών εποχών.
Οι Γερμανοί όμως δεν άρχισαν τις συλλήψεις αμέσως. Ίσως γιατί περίμεναν να ξεθαρρέψει ο κόσμος. Ίσως γιατί κάτι άλλο περίμεναν. Και αυτό το κάτι άλλο δεν άργησε να φανεί. Ήταν ένα μπουλούκι από κουκουλοφόρους Τσάμηδες, με την στολή της πολιτοφυλακής των Τσάμηδων. Οι Τσαμηδες είναι Αλβανοί.
Ήταν αυτοί που θα υπεδείκνυαν στους Γερμανούς κατακτητές τα πρόσωπα που έπρεπε να εκτελεστούν. Και τότε το κακό άρχισε. Το προσωπικό του σταθμού TTT είχε καταφύγει σύσσωμο (τρία άτομα) σε ερημικό σπίτι για να κρυφτεί. Παρακολουθούν κρυμμένοι απέναντι το σπίτι του Γενικού Επιθεωρητή Μέσης Εκπαίδευσης Ηπείρου. Δυο Γερμανοί και δυο Τσάμηδες κτυπούν την πόρτα. Εμφανίζεται η γυναίκα του επιθεωρητή, έγκυος στον όγδοο μήνα, στην πόρτα. Ρωτούν να μάθουν που είναι ο Επιθεωρητής (διερμηνέας ένας τσάμης). Αυτή απαντά πως δεν ξέρει. Δυο υποκόπανοι σηκώνονται και κτυπούν την γυναίκα στην κοιλιά και στο πρόσωπο. Πέφτει κάτω. Ο επιθεωρητής κρυμμένος σε σοφίτα στο σπίτι, βγαίνει να σώσει την γυναίκα του. Τον πιάνουν. Μετά ζώνουν το ερημόσπιτο. Ετοιμάζονται να σπάσουν την πόρτα, όταν ένας Γερμανός έρχεται να τους πει ότι πιάσαν και τους εξήντα που ήθελαν. Οι Γερμανοί λένε ότι θα τους μεταφέρουν για ανάκριση. Ο επιθεωρητής ένας λεβέντης άντρας λέει στους συγκρατούμενους του ότι πάνε να τους χαλάσουν. Σκίζουν τα ατομικά τους έγγραφα κατά την μεταφορά τους με καμιόνια και μετά αποφασίζουν να το σκάσουν. Ρίχνονται στους φρουρούς και πηδάν από τα καμιόνια. Μερικοί τα κατάφεραν. Ο επιθεωρητής δεν μπόρεσε. Λίγα μέτρα πριν την ελευθερία μια ριπή αυτομάτου τον γάζωσε.
Την επόμενη της εκτελέσεως και ενώ ο θρήνος και ο φόβος κυριαρχούσαν μια ανακοίνωση των Γερμανών τοιχοκολλήθηκε στο χωριό. Όσοι την διάβασαν την θυμούνται ακόμα και τώρα πενήντα τόσα χρόνια μετά την σφαγή.
Λόγια χαραγμένα βαθιά στην μνήμη τους:
Επειδή, τινες εξ υμών κοιμώμενοι στα μαλακά των κρεβάτια "υπεθαλπτων" την ζωήν Γερμανών στρατιωτών μεταξύ των οποίων και τριών ηρωικών υπερασπιστών του Σταλινγκραντ" προέβημεν εις την εκτέλεση των κάτωθι.
Και ακολουθούσε ο κατάλογος του μαρτυρίου.
Το γεγονός της σφαγής δεν είναι απομονωμένο από τα γενικότερα δρώμενα της περιόδου εκείνης. Τα συμπεράσματα δεν είναι απλά καθώς υπάρχουν λεπτομέρειες που το φωτίζουν. Οι περισσότεροι των εκτελεσμένων ανήκαν στον ΕΔΕΣ και οι αντάρτες που χτύπησαν τους Γερμανούς ήταν Ελασίτες.
Πολλοί ιστορικοί υποστήριξαν ότι μια από τις πιο πετυχημένες στρατηγικές του ΕΛΑΣ στον πόλεμο που εξαπέλυσε έναντι κάθε εθνικής ομάδος ήταν και η παραπάνω, να δημιουργεί επεισόδια έξω από περιοχές μη ελεγχόμενες από αυτόν και να αφήνει την καταστροφή τους στους Γερμανούς, δρέποντας αργότερα τους καρπούς.
Όσο για τους Τσάμηδες, αυτά τα φίδια που τόσο καιρό έτρεφε η Ελλάδα στον κόρφο της και που έδειξαν το πραγματικό τους πρόσωπο στον πόλεμο, το δικαστήριο εγκληματιών πολέμου στα Γιάννενα που συστήθηκε μετά την απελευθέρωση, εξέδωσε 5500 καταδικαστικές αποφάσεις εναντίον τους (ερήμην) οι περισσότερες εις θάνατον, σε σύνολο πληθυσμού 22000 .
Οι Τσάμηδες το έσκασαν. Και αντί να τους κυνηγούμε ακόμα και σήμερα όπως κάνουν οι Εβραίοι για τους Nazi, συζητάμε για τις παρουσίες τους.
ΟΙ 49 ΠΡΟΚΡΙΤΟΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ ΠΟΥ ΕΚΤΕΛΕΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ ΚΑΤΑΚΤΗΤΕΣ ΚΑΘ' ΥΠΟΔΕΙΞΙΝ ΤΩΝ ΤΣΑΜΗΔΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ ΤΟΥΣ
ΣΤΙΣ 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1943
• Τσαμάτος Παν. Ευάγγελος, ιερέας
• Αλιγιάννης Φ. Δημήτριος, χαλκουργός
• Αλιγιάννης Δημ. Ιωάννης, παντοπώλης
• Αλιγιάννης Φ. Κωνσταντίνος, χαλκουργός
• Αλιγιάνης Κ. Σωτήριος, παντοπώλης
• Αποστολίδης π. Απόστολος, υποδηματοποιός
• Βαλασκάκης Σωτ. Ελευθέριος, ιατρός
• Γιαννάκης Ιωαν. Νικόλαος, καθηγητής
• Δρίμτζιας Δημ. Χαράλαμπος, γεωργός
• Ευαγγέλλου Ε. Ευθύμιος, καφεπώλης
• Ζιάγκος Γ. Κωνσταντίνος, δημοτικός υπάλληλος
• Κακούρης Απ. Περικλής, δημοδιδάσκαλος
• Κατσούλης Αθ Κωνσταντίνος, δημοδιδάσκαλος
• Κλήμης Θεόδ. Δημήτριος, αγωγεύς
• Κοτσαλέρης Ε. Εμμανουήλ, δ/ντής υποκαταστ. Α.Τ.Ε. Παραμυθιάς
• Κουρσουμής Θ. Κωνσταντίνος, καφεπώλης
• Κωνσταντίνου ή Κωσταγιάννης Ιω. Κων/νος, σιδηρουργός
• Κωνσταντίνου ή Κωσταγιάννης Ιω. Παναγιώτης, σιδηρουργός
• Μάνος Π. Νικόλαος, εστιάτορας
• Μαρέτης Γ. Ανδρέας. χρυσοχόος
• Μαρέτας Ν. Γεώργιος, εστιάτορας
• Μητσιώνης Αναστ. Ιωάννης, καφεπώλης
• Μουσελίμης Σπ. Γεώργιος, Ράπτης
• Μουσελίμης Π. Σταύρος, δημοτικός υπάλληλος
• Μπαζάκος Θ. Ιωάννης, δημοδιδάσκαλος
• Μπάρμπας Γ. Νικόλαος, έμπορος υφασμάτων
• Μπάρμπας Νικ. Σπυρίδων, έμπορος υφασμάτων
• Νάστος Χρ. Ευάγγελος, παντοπώλης
• Πάκος Γ. Πάκος, τυρέμπορος
• Παπαθανασίου Χρ. Βασίλειος, καφεπώλης
• Πάσχος Γ. Γεώργιος, παντοπώλης
• Πάσχος Δ. Λεωνίδας, τυρέμπορος
• Ράπτης Δ. Αθανάσιος, έμπορος
• Ρίγγας Γ. Αθανάσιος, έμπορος
• Σιαμάς Παν. Γεώργιος, ταχυδρομικός υπάλληλος
• Σιωμόπουλος Β. Κων/νος, γυμνασιάρχης
• Σπυρομήτσιος Παύλου Σπυρίδων, υποδηματοποιός
• Στρουγγάρης Απ. Ανδρέας, παντοπώλης
• Σωτηρίου Χρ. Κων/νος, αγωγεύς
• Σωτηρίου Κ Γεώργιος, αγωγεύς
• Τζώης Δημ. Κων/νος, βιβλιοπώλης
• Τσαμάτος Ευάγγ. Νικόλαος, Ράπτης
• Τσίλης Δημ. Κων/νος, αγωγεύς
• Τσορλας Δημ. Γεώργιος, δημοτικός γραμματέας
• Τσορλας Β. Θεόδωρος, υποδηματοποιός
• Τσορλας Β. Κων/νος, υποδηματοποιός
• Φάτσιος Γ. Θωμάς, μυλωθρός
• Φείδης Θ. Αριστοφάνης, λογιστής
• Χρυσοχόου Κ. Απόστολος, συνταξιούχος σχολάρχης και γραμματέας της Μητροπόλεως
.jpg)
