Είχε μεγάλη εβραϊκή κοινότητα που αποδεκάτισαν οι γερμανοί ,αλλά και στα νεοτέρα χρόνια, είχε τη βλάχικη και λευκαδίτικη κοινότητα που σιγά σιγά ενσωματώθηκαν στο ντόπιο πληθυσμό.
Στις μέρες μας ζήσαμε και το δεύτερο κύμα της μετανάστευσης από αλβανούς και έλληνες βορειοηπειρώτες που ζουν και εργάζονται βοηθώντας την ανάπτυξη της πόλης μας και αισθάνονται πρεβεζάνοι.
Αντί αυτή την κληρονομιά να την διαφυλάττουμε και να την προβάλουμε, την καταστρέφουμε. Την ευθύνη την έχουμε όλοι στο βαθμό που μας αναλογεί αλλά κυρίως την έχουν οι κατά καιρούς "άρχοντες" της πόλης, δήμαρχοι, νομάρχες, δημοτικοί και νομαρχιακοί σύμβουλοι και πολιτιστικά σωματεία.
Τα μνημεία της πόλης μας, ο ενετικός ελαιώνας, τα κάστρα αποτελούν τμήμα του δημοσίου χώρου και της ιστορίας της γι αυτό πρέπει να τα προστατεύουμε και να τα αναδεικνύουμε Τι έμεινε από αυτά τα ωραία κτίρια της Πρέβεζας; Ελάχιστα και αυτά βρίσκονται σε κακό χάλι.
Η συναγωγή των Εβραίων γκρεμίστηκε ,στη θέση της ειναι το κακόγουστο κτίριο του ΟΤΕ. Το οθωμανικό τζαμί βομβαρδίστηκε και δεν αποκαταστάθηκε ,το εβραϊκό νεκροταφείο μπαζώθηκε και εκεί σήμερα είναι το ΙΚΑ. Το τζαμί στο γυμνάσιο μοιάζει σαν εγκαταλειμμένη αποθήκη. Την ιδία τύχη έχει και το κτίριο του αγγλικού προξενείου.
Το σπίτι που έμεινε ο Ανδρούτσος και ο Καρυωτάκης δεν αξιοποιούνται ως μουσεία. Το μουσείο των βλάχων καρκινοβατεί. Ο Ελαιώνας καταστρέφεται και δημοτικά κτήματα του ελαιώνα βρίσκονται σε μαύρη εγκατάλειψη, ενώ θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν ως δημοτικά πάρκα. Την βρύση του Αγά στο Καλαμίτσι δεν την γνωρίζει κάνεις. Μια πόλη που κρύβει την ιστορία της με οποιαδήποτε δικαιολογία δεν μπορεί να έχει και μέλλον.
Ευτυχώς που πέρασαν από την Πρέβεζα οι Άγγλοι περιηγητέ, μεταξύ των όποιων και ο λόρδος Μπάυρον με την συνοδεία του το 1809 ταξιδεύοντας από την Μάλτα στα Γιάννενα και κατέγραψαν τις εντυπώσεις τους για την πόλη.
Στο βιβλίο του ΟΥΙΛΙΑΜ ΠΛΟΜΑΡ - Το διαμάντι της Ηπείρου- εκδόσεις Δωδώνη, ένας από τους άγγλους που είχε μαζί του περιγράφει την άθλια κατάσταση της Πρέβεζας που βρίσκονταν κάτω από την διοίκηση του Αλή.
Πραγματικά μια σπάνια και ελκυστική εικόνα να βλέπεις τον Μπάιρον και τον φίλο του από το Κέιμπριτζ John Cam Hobhouse να αποβιβάζονται στην Πρέβεζα ένα βροχερό απόγευμα τον Σεπτέμβριο του 1809.
Η πόλη αποτελείται από άθλιες μικρές καλύβες που χωρίζονται από στενούς δρόμους πλημμυρισμένους με τους στρατιώτες του Πάσα οι όποιοι με την ποικιλία των στολών σχηματίζουν ποικιλόχρωμες ομάδες. Η προσωπική εμφάνιση των ανδρών είναι ωραία .Γυναίκες δεν φαίνονται και οι κάτοικοι κάθονται σταυροπόδι κοντά στις πόρτες τους και τα παράθυρα τους και ασχολούνται με την συνηθισμένη ασχολία τους, το κάπνισμα η τον καθαρισμό του πρόσωπου τους με όλη την απάθεια και αδιαφορία στους ξένους.
Και λίγο παρακάτω πάλι στο ίδιο βιβλίο μια άλλη περιγραφή το 1813 από τον αιδεσιμότατο Tomas Smart Hughes που μαζί με τον Richard Townley Parker πλούσιο Άγγλο και τον αρχιτέκτονα Cockerel βρίσκονται σε ένα μικρό πλοιάριο που κύλησε στα ρηχά του λιμανιού της Πρέβεζας.
Με την βοήθεια ενός Έλληνα ναύτη το πλοιάριο έφυγε προς τα εμπρός πάνω από τα καθάρια ήσυχα νερά μέσα από τα οποία διέκρινες με καταπληκτική λεπτομέρεια τις έγχρωμες εκτάσεις με φύκια. Το τοπίο είχε θεατρική μεγαλοπρέπεια.
Ο ήλιος έλαμπε στην Πρέβεζα πάνω από τις σκοτεινές καλύβες και τους χτυπητά βαμμένους τοίχους του σαραγιού του Αλη που μόλις είχε αποτελειώσει και πρόβαλλε σαν λαμπερό ανάγλυφο με φόντο τα μελαγχολικά Ακροκεραύνια βουνά της Πίνδου.
Αν εξαιρέσουμε το νέο σαράι η πόλη ήταν ίσως ακόμα πιο βρώμικη από την επίσκεψη του Μπάιρον. Παλιότερα η πόλη με πληθυσμό 16000 κατοίκους ευημερούσε με την αλιεία τους ελαιώνες και τους αμπελώνες, αλλά τώρα υπό τον Αλη Πασά δεν έχει πάνω από 3000 κατοίκους που κατατρύχονται από την φτώχεια την πείνα και την αρρώστια. Τα περισσότερα σπίτια και όλες οι εκκλησιές εκτός από μιας είχαν καταστραφεί και ο λαός ζούσε σε άθλια παλιόσπιτα και παραπήγματα μισάνοιχτα
Ήταν ολοφάνερο ποιοι κυριαρχούσαν γιατί οι Έλληνες ήταν ευδιάκριτοι, μελαγχολικοί και αποκαρδιωμένοι σε αντίθεση με τους αργοκίνητους επιβλητικούς Τούρκους και τους κορδωμένους και αλαζονικούς Σκιπετάριδες.
Το Σαράι του Αλη που φάνταζε θριαμβευτικά, είχε μια υπερκατασκευή από ξύλο πάνω σε μια πέτρινη βάση και ήταν χρισμένο σε μια εξεζητημένη κλίμακα με χολ 60 μ μήκος και 12 πλάτος, έχοντας δίπλα στοές με 18 μ μήκος. Το εσωτερικό ήταν επιδεικτικά διακοσμημένο. με πολλά ξυλόγλυπτα και επιχρυσώσεις και άτεχνες πρωτόγονες τοιχογραφίες τοπίου
Δεν υπήρχε τίποτε που να ευχαριστήσει τους ταξιδιώτες στη Πρέβεζα κι ετσι συνέχισαν το ταξίδι τους προς τα Γιάννενα
Διακόσια χρόνια μετά η Πρέβεζα ζει και προοδεύει. Τα στενά σοκάκια που μας κληροδότησε η τουρκοκρατία παραμένουν, αλλά και οι χωρίς πεζοδρόμιο δρόμοι της που σίγουρα για αυτό δεν φταίει ο Αλη Πασάς.
.jpg)
