Ο κάμπος Ξηροβάλτου «μοχλός» αγροτικής ανάπτυξης στο Πωγώνι

Αν αξιοποιηθεί με κατάλληλες καλλιέργειες

Τι προτείνει ο Πωγωνήσιος συγγραφέας Κώστας Φακατσέλης

Η Ήπειρος μπορεί να υστερεί σε ανάπτυξη, ωστόσο δεν είναι φτωχή όσον αφορά τις πλουτοπαραγωγικές πηγές. Μόνο που αυτές σχεδόν στο σύνολό τους μένουν ανεκμετάλλευτες, αφού συχνά απουσιάζουν το όραμα, η τόλμη και η αποφασιστικότητα, κυρίως από πλευράς της Πολιτείας.
Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο περίφημος κάμπος Ξηροβάλτου - Ορεινού - Ποντικατών στο ακριτικό Πωγώνι. Ενώ θα μπορούσε να αξιοποιηθεί φιλοξενώντας επενδύσεις και καλλιέργειες, ώστε να αποτελέσει «μοχλό» οικονομικής ανάπτυξης για την μειονεκτούσα αυτή περιοχή δίπλα στα Ελληνο – αλβανικά σύνορα, σήμερα έχει περιπέσει σε αχρηστία και χρησιμοποιείται μερικώς μόνο ως βοσκότοπος!
Τι θα μπορούσε να γίνει; Ενδιαφέρουσες προτάσεις καταθέτει με έγγραφό του προς τον Περιφερειάρχη Αλέκο Καχριμάνη και το Δήμο Πωγωνίου ο ερευνητής και συγγραφέας Κώστας Ζ. Φακατσέλης, ένα από τα πιο δραστήρια στελέχη των απόδημων Πωγωνησίων. Ο κ. Φακατσέλης προτείνει ο κάμπος Ξηροβάλτου να κηρυχθεί άμεσα σε αναγκαστική μίσθωση και να προχωρήσει η καλλιέργειά του, σημειώνοντας με έμφαση πως οι σημερινές οικονομικές συγκυρίες είναι οι πλέον ευνοϊκές για τη συγκεκριμένη αναπτυξιακή προσπάθεια.
Ο γνωστός Πωγωνήσιος στο έγγραφό του, που κοινοποιείται σε όλους τους βουλευτές του Νομού Ιωαννίνων, τη Διεύθυνση Γεωργίας της Περιφέρειας, σε συλλόγους και τοπικούς φορείς, υπογραμμίζει ότι αν δεν αναληφθεί σύντομα κάποια πρωτοβουλία, τότε ο κάμπος Ξηροβάλτου θα παραμείνει χέρσος και σε λίγα χρόνια θα μεταβληθεί σε δασική έκταση.

Από το Μεσαίωνα…
Στο έγγραφό του ο Κώστας Φακατσέλης παρουσιάζει καταρχήν την ιστορική πορεία του κάμπου Ξηροβάλτου – Ορεινού – Ποντικατών, σημειώνοντας πως η αξία και η αποδοτικότητα του συγκεκριμένου λεκανοπεδίου έχει επισημανθεί ήδη απ’ τον Μεσαίωνα. Δεν είναι τυχαίο, όπως λέει, ότι ο αποστραγγιστικός αγωγός (λιθόκτιστο τούνελ, 1.400 μ. περίπου μήκος) που υπάρχει σ’ αυτό, κατασκευάστηκε τον 11° αιώνα επί εποχής Ενετοκρατίας, για την απορροή των λιμναζόντων υδάτων.
Καθάρισαν τον αγωγό
Μετά το 1950, κλιμάκιο της Υπηρεσίας Αλληλοβοήθειας ξένων Εκκλησιών, εμφανίστηκε στην περιοχή του λεκανοπεδίου για τον καθαρισμό του υπόγειου αυτού αγωγού, ο οποίος βρέθηκε εντελώς τυχαία. Μέχρι τότε, για εκατοντάδες χρόνια, ένα μεγάλο μέρος της έκτασης καταλαμβάνονταν από νερά. Με την ολοκλήρωση του καθαρισμού αγωγού και φρεατίων, το 1952, τα αποτελέσματα από διάφορες καλλιέργειες, κυρίως κηπευτικά, υπήρξαν θεαματικά, τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποιότητα.
Αποστράγγιση και καλλιέργειες
Ο κ. Φακατσέλης επικαλείται ως προς αυτό το τελευταίο έκθεση του αείμνηστου γεωπόνου Γκουλιούμη από το Δελβινάκι, το 1955 που έγραφε σχετικά ότι «είναι η μοναδική έκταση στην ακριτική περιοχή της επαρχίας Πωγωνίου, η οποία μπορεί να συμβάλλει τα μέγιστα στην αύξηση της Αγροτικής και Εθνικής μας Οικονομίας».
Έκτοτε, ο κάμπος, με τη φυγή των ανθρώπων, πέρασε σταδιακά στην παρακμή και χρησιμοποιείται μόνο ως βοσκότοπος. Πάντως, πρόσφατα έγινε ένα βήμα για την αξιοποίησή του, όταν η σημερινή ηγεσία της Περιφέρειας Ηπείρου (πρώην Νομαρχία), ολοκλήρωσε το έργο του αναδασμού στον κάμπο, συνολικής έκτασης 2.200 περίπου στρεμμάτων.
Πρόχειρο κτηματολόγιο
Ωστόσο, το κτηματολόγιο που καταρτίστηκε από την ειδική επιτροπή αναδασμού, έγινε με προχειρότητα, συνεχίζει στο έγγραφό του ο κ. Φακατσέλης. Όπως λέει, αυτό στηρίχθηκε στις προφορικές υποδείξεις και μαρτυρίες ανθρώπων της περιοχής και όχι στο έγκυρο αρχικό κτηματολόγιο του 1969 (τουλάχιστον για τους οικισμούς Ορεινού - Ξηροβάλτου), με αποτέλεσμα να μην εμφανίζονται όλοι οι δικαιούχοι και να δημιουργούνται εντάσεις και παρεξηγήσεις μεταξύ των συγγενών κληρονόμων.
Ο μεγάλος αριθμός ιδιοκτητών, κληρονόμοι, εξ αδιαιρέτου, χωρίς καμία νομιμοποίηση για τους περισσότερους, ανήκει σήμερα στη δεύτερη, τρίτη και τέταρτη γενιά, ενώ τα κληρονομικά μερίδια για μια ιδιοκτησία, μικρή ή μεγάλη, αρχίζουν από 2-3 άτομα και φθάνουν σε πάνω από 20! Εξάλλου, οι περισσότερες ιδιοκτησίες δεν είναι συνεχόμενες στο χάρτη, αλλά αναφέρονται σε δύο και σε τρία διαφορετικά σημεία.
Εμπόδια σε επενδύσεις
Αυτός ο κατακερματισμός και η έλλειψη οργάνωσης στο λεκανοπέδιο Ξηροβάλτου αποτέλεσαν κατά το πρόσφατο παρελθόν εμπόδιο όταν εκδηλώθηκε ενδιαφέρον από τα Εκπαιδευτήρια «ΓΕΙΤΟΝΑ» για αγορά ή μίσθωση 500 στρεμμάτων ώστε να γίνει στην περιοχή του Πωγωνίου, ένα ιδιωτικό Γεωπονικό Πανεπιστήμιο! Κάτι ανάλογο συζητείται και στις μέρες μας για την Πωγωνιανή, προκειμένου να λειτουργήσει από την «Κιβωτό του Κόσμου», Γεωργική Σχολή, με αντικείμενο την εκπαίδευση και την καλλιέργεια στον πρωτογενή τομέα.
Τι προτείνει
Για να αξιοποιηθεί λοιπόν ο κάμπος ξανά στις μέρες μας, ο κ. Φακατσέλης προτείνει να κηρυχθεί άμεσα σε αναγκαστική μίσθωση. Έτσι, το Κράτος έστω και σταδιακά θα αποσβέσει από την εκμετάλλευση του κάμπου τα ποσά που δαπάνησε για τον αναδασμό του και κατ’ επέκταση θα προκύψει κοινωνικό και δημόσιο οικονομικό όφελος.
Σύμφωνα με το έγγραφο που απέστειλε στην Περιφέρεια και το Δήμο Πωγωνίου, σε περίπτωση αναγκαστικής μίσθωσης η Πολιτεία δεν θα επιβαρυνθεί ούτε με ένα ευρώ.
Το τίμημα της μίσθωσης θα κατατίθεται στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων ή σε Εμπορική Τράπεζα, από όπου οι δικαιούχοι θα εισπράττουν τα μερίδιά τους. Με τον τρόπο αυτό, κατοχυρώνονται και οι ιδιοκτήτες και δεν κινδυνεύουν από καταπατήσεις ή μελλοντικά να καταλήξουν σε «Σχολάζουσες Κληρονομιές».
Οι κτηνοτρόφοι
Η εκμετάλλευση του κάμπου δεν δημιουργεί, όπως σημειώνει ο γνωστός Πωγωνήσιος, προβλήματα στους δύο - τρεις κτηνοτρόφους της περιοχής, αφού η τεράστια υπόλοιπη έκταση (τριπλάσια και πλέον του αναδασμού) κρίνεται υπεραρκετή για τις ανάγκες τους.
Ο ίδιος τονίζει πως το λεκανοπέδιο διαθέτει πολλά υπόγεια και επιφανειακά ύδατα που θα διευκολύνουν ιδιαίτερα την αξιοποίησή του και αναφέρει πως ένας μεγάλος αριθμός δικαιούχων, μετά από σχετική ενημέρωση, συμφωνεί πως για να αξιοποιηθεί ο κάμπος, πρέπει να επέμβει η Περιφέρεια, ο Δήμος Πωγωνίου ή όποια άλλη Υπηρεσία του Κράτους έχει αρμοδιότητα.
Μεγάλη η ευκαιρία
«Οι σημερινές οικονομικές συγκυρίες δεν θα μπορούσαν να είναι πιο ευνοϊκές για μια τέτοια αναπτυξιακή προσπάθεια», τονίζει ο Κώστας Φακατσέλης, προειδοποιώντας πως αν συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση, ο κάμπος θα παραμείνει «χέρσος» για βοσκή και σε λίγα χρόνια τα δέντρα και οι θάμνοι θα καλύψουν μεγάλο μέρος της επιφάνειάς του.
Αυτό σημαίνει πως κάποια στιγμή θα χαρακτηριστεί ως δασική έκταση, όπως συνέβη ήδη με τον πρόσφατο αναδασμό απ’ τον οποίο εξαιρέθηκαν 1.000 περίπου στρέμματα, ως δασική έκταση, τα οποία προ του 1950 ήταν καλλιεργήσιμα.
ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΗΣ

ΠΗΓΗ: www.proinoslogos.gr