Τένοντες: Ποιες ουσίες μπορεί να προκαλέσουν ρήξη;

Αυξημένο κίνδυνο ρήξης τενόντων διατρέχουν τα άτομα που λαμβάνουν αναβολικές ουσίες ή συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν τις εν λόγω ουσίες χωρίς να αναγράφονται στις ετικέτες τους. 
Παρότι είναι απαγορευμένες και στο παρελθόν η χρήση τους περιοριζόταν, ως γνωστόν, μόνο στους ελίτ αθλητές για να βελτιώσουν την αθλητική τους απόδοση, τις τελευταίες δεκαετίες έχουν γίνει δημοφιλείς και στον γενικό πληθυσμό. 
Έφηβοι και οι νέοι ενήλικες χρησιμοποιούν αυτά τα φάρμακα για να ενισχύσουν τη φυσική τους εμφάνιση. Σύμφωνα με μελέτη 2,9 - 4 εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν χρησιμοποιήσει αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή κάποια στιγμή στη ζωή τους και ίσως 1 εκατομμύριο από αυτούς τους άντρες να έχουν αναπτύξει εξάρτηση απ’ αυτά.

 «Η χρήση αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών από αθλητές που λαμβάνουν μέρος σε αγώνες, από bodybuilders, αλλά και από άτομα που απλά θέλουν να αποκτήσουν ένα μυώδες σώμα σε σύντομο χρονικό διάστημα έχει εξελιχθεί σε σημαντικό πρόβλημα κατάχρησης ουσιών στις περισσότερες δυτικές χώρες. 
Ο λόγος είναι ότι ενώ ανάγκη για εντατική προπόνηση μυϊκής ενδυνάμωσης είχαν στο παρελθόν μόνο οι αθλητές που συμμετείχαν σε αγώνες, το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την υγεία και τη καλή φυσική κατάσταση από τον απλό κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της τρέχουσας εμμονής με την εικόνα του σώματος, έχει διευρύνει το πρόβλημα και έχει φέρει τις ουσίες αυτές κοντά σε ανθρώπους όλων των ηλικιών και των δύο φύλων. Αποτέλεσμα είναι οι τραυματισμοί να γίνονται ολοένα και συχνότεροι», επισημαίνει ο ορθοπαιδικός χειρουργός άνω άκρου Δρ. Παναγιώτης Γιαννακόπουλος.

Οι συνηθισμένοι τύποι στεροειδών, που χρησιμοποιούνται για διαφορετικούς λόγους ο καθένας και με διαφορετικές παρενέργειες, είναι η τεστοστερόνη, τα αναβολικά στεροειδή, η ανθρώπινη αυξητική ορμόνη και η ινσουλίνη. Γι’ αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η λήψη τους χωρίς την έγκριση και παρακολούθηση γιατρού είναι επικίνδυνη.

Τα στεροειδή, τα οποία διακινούνται παράνομα αλλά δυστυχώς είναι πολύ εύκολο να τα προμηθευτεί κάποιος και στη χώρα μας, επιτρέπουν στους χρήστες να αναπτύξουν τους μυς τους σε μέγεθος, να καίνε λίπος, και να επιτυγχάνουν την επιθυμητή εμφάνιση του σώματος είτε για κάποιο αθλητικό σκοπό είτε για προσωπικούς λόγους. Οι συγκεκριμένες ουσίες όμως δεν πρέπει να συγχέονται με τα συμπληρώματα διατροφής χωρίς αναβολικά που παίρνουν συχνά όσοι γυμνάζονται, τα οποία, σύμφωνα με τους ειδικούς, συμβάλουν στην ενίσχυση των μυών αλλά σε μικρό ποσοστό. Το πρόβλημα είναι ότι ορισμένες φορές το περιεχόμενο των συμπληρωμάτων αυτών είναι άγνωστο ακόμα και στους χρήστες.

«Έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές μελέτες που έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η χρήση αναβολικών στεροειδών προκαλεί πολλά προβλήματα στην υγεία, μεταξύ αυτών και ρήξη τενόντων κυρίως στα άνω άκρα σε αυτούς που κάνουν παρατεταμένη χρήση. Ο λόγος είναι ότι οι συγκεκριμένες ουσίες βοηθούν στη γρήγορη ανάπτυξη των μυών αλλά δεν κάνουν το ίδιο με τους τένοντες οι οποίοι καλούνται να τους υποστηρίξουν, δεδομένου ότι αυτοί χρειάζονται πολύ μεγαλύτερο χρόνο εξάσκησης», διευκρινίζει ο Δρ. Γιαννακόπουλος.

Μεταξύ των μελετών υπάρχει και μια που δημοσιεύτηκε στο American Journal of Sports Medicine η οποία πραγματοποιήθηκε σε 142 bodybuilders. Απ’ αυτούς οι 88 αθλητές έκαναν χρήση στεροειδών για τουλάχιστον δύο χρόνια και οι 54 αθλητές δεν είχαν ιστορικό χρήσης οποιουδήποτε στεροειδούς. Αυτό που ανακάλυψαν οι ερευνητές ήταν αρκετά ενδιαφέρον. Διαπίστωσαν ότι οι χρήστες αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών είχαν 22% πιθανότητα ρήξης τένοντα σε σύγκριση με μόνο 6% εκείνων που δεν χρησιμοποιούσαν αναβολικά. Οι ρήξεις τενόντων σε αθλητές μη χρήστες στεροειδών ήταν στα κάτω άκρα και ειδικότερα στο γόνατο ή στον αστράγαλο. Οι μόνοι αθλητές που έπαθαν ρήξεις των άνω άκρων ήταν όσοι έκαναν χρήση αναβολικών στεροειδών. Το 17% από το 22% των ρήξεων τενόντων ήταν στο άνω άκρο για τους bodybuilders που έκαναν χρήση, ενώ δεν υπήρξε καμία ρήξη στα άνω άκρα εκείνων που δεν ήταν χρήστες.

«Οι δυνάμεις που εφαρμόζονται σε έναν τένοντα μπορεί να είναι πάνω από 5 φορές το σωματικό βάρος. Η ρήξη του μπορεί να προκαλέσει έντονο πόνο και μόνιμη ανικανότητα εάν παραμείνει αθεράπευτη. Κατά τη στιγμή της ρήξης ακούγεται ένας ήχος, που αποτελεί και ένδειξη του συμβάντος, ο οποίος συνοδεύεται από ταχεία εμφάνιση μώλωπα και αδυναμία στην κίνηση. Αναλόγως της σοβαρότητάς της αντιμετωπίζεται συντηρητικά ή χειρουργικά, αν και τις περισσότερες φορές απαιτεί εγχείρηση και θεραπεία αποκατάστασης», μας εξηγεί ο Δρ. Γιαννακόπουλος. «Εάν προκύψει ρήξη υπερακανθίου και είναι μικρότερη από το 50% του πάχους του ή μικρότερη από 1 cm σε μέγεθος, ο νεκρός ιστός απομακρύνεται αρθροσκοπικά. Η χειρουργική θεραπεία συνήθως προορίζεται για τα νεαρά ή ηλικιωμένα άτομα που δεν μπορούν να κινήσουν πλήρως το χέρι τους και αυτή η δυσλειτουργία εμποδίζει την καθημερινότητά τους», συνεχίζει και προσθέτει: «Η επέμβαση αποκατάστασης της ρήξης του δικεφάλου είναι σχετικά εύκολη, είναι δυνατόν να γίνει με περιοχική αναισθησία και δεν απαιτεί παραμονή στο νοσοκομείο (day clinic). Ο στόχος της θεραπείας είναι η καθήλωση του τένοντα στη θέση από όπου αποσπάστηκε στο κερκιδικό όγκωμα, δηλαδή η ανατομική του αποκατάσταση. Η εξέλιξη της χειρουργικής με τη χρήση μεγέθυνσης κατά τη χειρουργική πράξη, έχει μηδενίσει το ποσοστό τραυματικής βλάβης υγιών ιστών, που ήταν ο φόβος των παλαιότερων χειρουργών. Η ανακάλυψη ειδικών εξελιγμένων υλικών, όπως είναι οι ενδοοστικές άγκυρες καθήλωσης, καθιστά τη χειρουργική αυτή σαφώς πιο απλή και αποτελεσματική. Έτσι, η έγκαιρη θεραπεία της ρήξης του δικεφάλου, έως 2 - 3 εβδομάδες από τον τραυματισμό, εξασφαλίζει ένα άριστο κλινικό αποτέλεσμα. Μετεγχειρητικά, ακολουθείται πρόγραμμα ακινητοποιήσεως του αγκώνα για χρονικό διάστημα έξι εβδομάδων και στη συνέχεια σταδιακή κινητοποίηση. Η ελεύθερη δραστηριότητα επιτρέπεται σε 3 μήνες, ενώ η επάνοδος στις αθλητικές δραστηριότητες στους 5 μήνες». Σε παραμελημένες περιπτώσεις η αποκατάσταση γίνεται περίπλοκη με τη χρήση τενόντιων ή άλλων μοσχευμάτων. Πρέπει όμως να γίνεται, καθώς σχεδόν πάντα το αποτέλεσμα είναι καλύτερο από τη μη διόρθωση της ρήξης.

Η χρήση στεροειδών, λοιπόν, επηρεάζει όχι μόνο την εξωτερική εμφάνιση και δύναμη αλλά έχει αρνητικές επιδράσεις στην υγεία. «Ενώ οι αθλητές παίρνουν στεροειδή για να αποκτήσουν μυς, αυτά τα φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν σοβαρούς τραυματισμούς. Γι’ αυτό είναι απαραίτητη τόσο η καθοδήγηση των νέων από γυμναστές/προπονητές για το ιδεώδες του αθλητισμού και για την αποφυγή του ανταγωνισμού όσο και ο έλεγχός τους ώστε να αποφεύγεται η λήψη ουσιών για γρήγορη και εύκολη απόκτηση του επιθυμητού αποτελέσματος με κάθε κόστος», καταλήγει ο Δρ. Γιαννακόπουλος.