Διαχρονικό
αίτημα της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας, όπως διατυπώνεται απ’ την ΔΕΕΕΜ
ΟΜΟΝΟΙΑ, με την πτώση του κομουνιστικού καθεστώτος, παραμένει η διενέργεια μιας
αξιόπιστης διαδικασίας, με βάση την αρχή του αυτοπροσδιορισμού και σύμφωνα με
τα καλύτερα διεθνή πρότυπα, για την
αποτύπωση της δημογραφίας και γεωγραφίας των μελών της. Τούτο καθώς στην
πεντηκονταετή περίοδο του ανελεύθερου καθεστώτος και πριν αυτής έχουν ασκηθεί
πολιτικές «τεχνητής» συρρίκνωσης του πληθυσμιακού δυναμικού της ΕΕΜ – των άλλων
μειονοτήτων μη εξαιρουμένων – με ιδιαίτερη ένταση σε συγκεκριμένες περιοχές και
κοινωνικές ομάδες (συνιστώσες του γηγενούς Ελληνισμού) καθώς επίσης και
αυθαιρεσίες στα ληξιαρχικά βιβλία με στόχο την παγίωση των περιορισμένων
«μειονοτικών ζωνών» σύμφωνα με σχεδιασμούς του καθεστώτος.
Εξ
άλλου το αίτημα αυτό συμμερίζονται και επιτακτικά προβάλουν διεθνείς οργανισμοί
και κυβερνήσεις, που αφενός συνδράμουν την πολιτεία της Αλβανίας στον
εκσυγχρονισμό της και ταύτιση με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα και ισχύοντα, και
αφετέρου επιδιώκουν την εφαρμογή των καλύτερων πρακτικών στην προστασία και
προαγωγή των μειονοτήτων με βάση την αρχή της ισοπολιτείας και ισονομίας.
Στην σχετική διαδικασία Απογραφής Πληθυσμού και Κατοικιών το 2001 η ΔΕΕΕΜ ΟΜΟΝΟΙΑ δεδομένου ότι δεν υιοθετήθηκε στο σχετικό ερωτηματολόγιο η περίληψη ερωτημάτων για τη συλλογή στοιχείων που αφορούν στην εθνική ταυτότητα, μητρική γλώσσα και θρήσκευμα των πολιτών, κάλεσε τα μέλη της ΕΕΜ να απέχουν της διαδικασίας. Τούτο ακολούθησαν και άλλες μειονότητες – εθνικές, γλωσσικές ή πολιτισμικές στη χώρα – και σκοπό είχε την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και ειδικά του διεθνούς παράγοντα ως προς την αντιμετώπιση της ανάγκης και αιτήματος αυτού.