Γρίπη, κρυολόγημα: Πόσο ζουν οι ιοί έξω από το σώμα

Ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει χωρίς τροφή για τρεις εβδομάδες και χωρίς νερό για τρεις ημέρες. Χωρίς αέρα, όμως, μπορεί να ζήσει μόλις τρία λεπτά και ο αέρας που αναπνέει δεν πρέπει μόνο να είναι άφθονος, αλλά και καθαρός, απαλλαγμένος από παθογόνους μικροοργανισμούς.

Αυτό συχνά αποδεικνύεται εξαιρετικά δύσκολο τον χειμώνα, όταν μικροί και μεγάλοι συνωστίζονται σε κλειστούς χώρους και εκτίθενται ο ένας στα μικρόβια και τους ιούς που απελευθερώνονται από τον άλλο.

Οι ιοί της γρίπης και του κρυολογήματος μεταδίδονται με τρεις τρόπους:

1. Με την άμεση επαφή, π.χ. όταν ένας άνθρωπος βήχει καλύπτοντας το στόμα με την παλάμη του και ύστερα κάνει χειραψία με ένα άλλο άτομο.

2. Με την έμμεση επαφή, π.χ. όταν αγγίξουμε με το μολυσμένο χέρι μας το χερούλι μιας πόρτας, το ακουστικό ενός τηλεφώνου, το κουμπί ενός ανελκυστήρα και ύστερα το αγγίξει κάποιος άλλος.

3. Αερογενώς, δηλαδή με τα σταγονίδια που εκπέμπουμε στον αέρα με κάθε ανάσα αλλά κυρίως όταν βήχουμε ή φταρνιζόμαστε χωρίς να καλύπτουμε το στόμα και τη μύτη μας.

Πόσα μικρόβια, όμως, απελευθερώνουμε στον αέρα; Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ ανακοίνωσαν στις αρχές του 2019 ότι με το μέσο φτάρνισμα ή βήχα εκπέμπονται στον αέρα περίπου 100.000 παθογόνοι μικροοργανισμοί, που εκτοξεύονται με ταχύτητα έως και 160 χιλιόμετρα την ώρα!

Στους μικροοργανισμούς αυτούς συμπεριλαμβάνονται ιοί όπως αυτοί της γρίπης, ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (είναι συνηθισμένη αιτία σοβαρών πνευμονολογικών προβλημάτων), αδενοϊοί (προκαλούν τις ιώσεις ή κοινά κρυολογήματα) κ.λπ. Συμπεριλαμβάνονται επίσης βακτήρια όπως ο στρεπτόκοκκος της πνευμονίας, ο αιμόφιλος της ινφλουέντσας κ.λπ.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, όλοι αυτοί οι μικροοργανισμοί παραμένουν στον αέρα για διάφορα χρονικά διαστήματα (από μερικά δευτερόλεπτα έως ημέρες) και ύστερα καταλήγουν σε διάφορες επιφάνειες, τις οποίες επίσης μπορεί να μολύνουν.

Στην πραγματικότητα, oι ιοί της γρίπης αιωρούνται με τα σταγονίδια στον αέρα για αρκετές ώρες πριν καταλήξουν στις επιφάνειες, σύμφωνα με το βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS).  Μάλιστα όσο χαμηλότερη είναι η περιβαλλοντική θερμοκρασία, τόσο περισσότερο επιβιώνουν στον αέρα. Όταν, εξάλλου, μολύνουν αντικείμενα, επιζούν στις σκληρές επιφάνειες για 24 ώρες, στα χαρτομάντιλα για 15 λεπτά και στα χέρια έως 5 λεπτά.

Αντίστοιχα, οι ιοί που προκαλούν κρυολόγημα (ιώσεις) μπορεί να επιζήσουν στις εσωτερικές επιφάνειες από μία έως και περισσότερες από επτά ημέρες. Γενικά επιζούν περισσότερο στις μη πορώδεις επιφάνειες (δηλαδή αυτές που δεν απορροφούν το νερό). Τέτοιες επιφάνειες είναι π.χ. τα μεταλλικά αντικείμενα, τα πλαστικά, τα πλακάκια κ.λπ. Οι ιοί του κρυολογήματος μπορεί επίσης να επιζήσουν στα χέρια μας από λίγα λεπτά έως και μία ώρα.

Ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV) μπορεί να επιζήσει στα χερούλια και στα πληκτρολόγια έως 6 ώρες, στα ρούχα και τα χαρτομάντιλα 30-45 λεπτά και στο δέρμα έως και 20 λεπτά.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), κάθε χρόνο η γρίπη προσβάλλει 3-5 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, κοστίζοντας τη ζωή σε 290.000 έως 650.000 από αυτούς. Στη χώρα μας, τον περασμένο χειμώνα 374 άνθρωποι αρρώστησαν βαριά από γρίπη και χρειάσθηκαν νοσηλεία στην εντατική, ενώ 154 κατέληξαν.

Για να προστατευθεί κάποιος από τους ιούς και τα βακτήρια που τον απειλούν τον χειμώνα, πρέπει να λαμβάνει ορισμένα μέτρα. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ και το Virginia Tech συνιστούν να λαμβάνονται μέτρα για να απομακρύνονται οι ιοί της γρίπης και άλλοι μικροοργανισμοί τόσο από τον αέρα όσο και από τις επιφάνειες.

Όπως εξηγούν, οι παθογόνοι μικροοργανισμοί μπορούν να απομακρυνθούν από τον αέρα με δύο τρόπους. Ο ένας είναι να αυξηθεί η κυκλοφορία του αέρα στους χώρους όπου συγχρωτίζονται πολλά άτομα. Αυτό μπορεί, π.χ., να επιτευχθεί με καλό αερισμό των χώρων (αν είναι εφικτό), ανεμιστήρες οροφής ή αύξηση του ρυθμού κυκλοφορίας του συστήματος αερισμού στα μεγάλα κτίρια.

Ο δεύτερος τρόπος είναι να χρησιμοποιούνται συσκευές απολύμανσης και καθαρισμού του αέρα, ειδικά σχεδιασμένες για να εξουδετερώνουν γρήγορα τους ιούς, τους μύκητες και τα βακτήρια σε αυτόν αλλά και στις επιφάνειες. Μάλιστα υπάρχουν καινοτόμες συσκευές απολύμανσης και καθαρισμού του αέρα που εξουδετερώνουν επίσης τα αλλεργιογόνα (όπως γύρη, σκόνη, μούχλα, ακάρεα, τρίχωμα ζώων) αλλά και τις οσμές από καπνό, κουζίνα, κλεισούρα, καύση ξύλων, νέφος.

Αυτό γίνεται με φυσικό τρόπο, όταν οι συσκευές τίθενται σε λειτουργία, καθώς το υπεροξείδιο του υδρογόνου έρχεται σε επαφή με τον αέρα, όπου διασπάται και δημιουργούνται “radicals” υδροξυλίου (ΟΗ-), δηλαδή κυκλοφορούν ελεύθερα υδροξύλια στον χώρο που είναι τοποθετημένες οι συσκευές, πάνω στα οποία «κολλούν» τα αέρια παθογόνα και εξουδετερώνονται.

Οι συσκευές αυτές λειτουργούν με αναλώσιμες «κασέτες» που διαρκούν δύο μήνες και συστήνονται ιδιαίτερα για χώρους που ζουν άτομα με αλλεργίες και αναπνευστικά προβλήματα (ΧΑΠ, άσθμα κ.α.), καθώς και για σπίτια με κατοικίδια.

Με την καθημερινή, συνεχή λειτουργία των συσκευών αυτών, όλο το 24ωρο, εξασφαλίζεται η καθαρότητα της ατμόσφαιρας του χώρου από αερόβια παθογόνα, αλλεργιογόνα, μούχλα και οσμές αλλά και η υγιεινή στις επιφάνειες του χώρου.