Η ομιλία του Προέδρου της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος Γιώργου Οικονόμου στο Συμπόσιο του Μετσόβου ''Γεώργιος Αβέρωφ. Εθνικός και Ολυμπιακός Ευεργέτης''

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΩΡΓΟΥ Δ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΠΣΕ ΣΤΙΣ 4/8/2012 ΣΤΟ ΜΕΤΣΟΒΟ

ΘΕΜΑ: ΕΥΕΡΓΕΤΙΣΜΟΣ –ΟΛΥΜΠΙΣΜΟΣ –ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ

Το θέμα που μου ανατέθηκε να αναπτύξω αναφέρεται στον Ευεργετισμό , στον Ολυμπισμό και στον Εθελοντισμό και είναι λίαν επίκαιρο λόγω της δύσκολης οικονομικής συγκυρίας που περνάει η Πατρίδα μας.

Όταν ο Θεόφραστος ρωτήθηκε-στην αρχαιότητα- «τι είναι εκείνο που συγκρατεί τον ανθρώπινο βίο», απάντησε: «τιμή και τιμωρία». Εννοούσε με την απάντηση αυτή , την τιμωρία των κακών και την επιβράβευση των αγαθών. Δεν είναι λίγοι , ήδη απ΄την αρχαιότητα , εκείνοι που έμπρακτα αναδείχτηκαν αγαθοί.  Προσηλωμένοι στις μεγάλες κοινωνικές και ηθικές αρετές , τίμησαν με το έργο τους και με την προσφορά τους , τον εαυτό τους , ολόκληρη την ανθρωπότητα. Ανάμεσα σ΄ αυτούς διακρίνονται οι ευγενικές εκείνες προσωπικότητες που ακολούθησαν στη ζωή τους το δρόμο του Ευεργετισμού, του Ολυμπισμού και του Εθελοντισμού. Τρείς μεγάλες κοινωνικές και ηθικές εκδηλώσεις της ανθρώπινης ζωής, που συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους .Εκδηλώσεις που έχουν τις ρίζες τους στη μακρινή αρχαιότητα, και, ευτυχώς, κάνουν την εμφάνισή τους, μέχρι σήμερα.

Θα νόμιζε κανείς πως στην εποχή μας, εποχή ωφελιμισμού και υλοφροσύνης , δύσκολα θα μπορούσε να εκδηλωθεί η μεγάλη αρετή του Ευεργετισμού  και να σκορπίσει το λεπτό άρωμά της σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Κι όμως δεν έλειψαν στα νεώτερα χρόνια και δε λείπουν ευτυχώς και σήμερα , όχι βέβαια στον επιθυμητό βαθμό, τα ονόματα των μεγάλων της ανθρωπότητας ευεργετών που βρίσκουν τη δυνατότητα , μέσα στην ηθική αδιαφορία των συνανθρώπων τους,  να ζήσουν ακέραιοι και λευκοί, υπομονετικοί και αθόρυβοι εργάτες του καλού, πιστοί υπηρέτες του χρέους , ένθερμοι κήρυκες της αγάπης προς το συνάνθρωπο. Εδώ ακριβώς βρίσκεται η μεγάλη αξία του Ευεργετισμού σήμερα: Φυτρώνει συχνά το δέντρο του σε άγονο έδαφος και προσφέρει άφθονους και ώριμους τους καρπούς του.

Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα στ χώρα μας. Γνώρισμα του Έλληνα η «φιλανθρωπία» με την αρχική της λέξης σημασία. Θεσμοθετημένη και πολύτιμη υπηρεσία προς την κοινωνία, ήταν στην αρχαιότητα, ο Ευεργετισμός , με τη μορφή της χορηγίας. Ως έμπρακτη εφαρμογή της αγάπης εμφανίζεται, αργότερα,  στο Χριστιανισμό. Γίνεται έτσι , με την πάροδο του χρόνου , εξαιρετική ηθική έκφραση και ωφελιμότατη κοινωνική λειτουργία. Οι μεγάλοι μας Ευεργέτες μεταξύ των οποίων και ο τιμώμενος σήμερα Γεώργιος Αβέρωφ , δεν ήταν τυχαίοι άνθρωποι. Ούτε απέκτησαν τα χρήματά τους χωρίς μόχθο και προσωπικές θυσίες. Υπήρξαν τα πιο εκλεκτά τέκνα του λαού μας . Ένιωσαν βαθιά μέσα στην ψυχή τους το χρέος προς την Πατρίδα , προς την ανθρωπότητα . Άφησαν τους καρπούς των μόχθων τους για σκοπούς κοινωφελείς. Αυτό το νιώθουμε σήμερα όλοι οι Έλληνες , καθώς απολαμβάνουμε άφθονα τα αγαθά τους . Ιδιαίτερα όμως το νιώθουμε εμείς οι Ηπειρώτες .Και τούτο γιατί, όταν μιλάμε για Εθνικούς Ευεργέτες ο νούς όλων μας πηγαίνει βασικά στους Ηπειρώτες Ευεργέτες .Με χρήματα μεγάλων Ηπειρωτών Ευεργετών δημιουργήθηκαν τα πιο αξιόλογα κοινωφελή ιδρύματα και έργα στην Αθήνα, που αποτελούν μέχρι σήμερα κοσμήματα της Πρωτεύουσας του Ελληνικού Κράτους.
Ιδρύματα και έργα που καλύπτουν όλους σχεδόν τους βασικούς τομείς της εθνικής μας ζωής: την παιδεία, την υγεία, την κοινωνική πρόνοια και τον αθλητισμό. Έτσι ο Ευάγγελος Ζάππας οραματίζεται την αναβίωση των Ολυμπιακών αγώνων και ορίζει επιστάτη της δωρεάς την επιτροπή των Ολυμπίων, ο δε εξάδελφός του Κων/νος φροντίζει για την ανέγερση του καταστήματος των Ολυμπίων , του γνωστού Ζαππείου Μεγάρου, ο δε σήμερα τιμώμενος Γεώργιος Αβέρωφ αναλαμβάνει την αναμαρμάρωση και αργότερα την αποπεράτωση του Παναθηναϊκού Σταδίου. Ο Ευεργετισμός έτσι συναδελφώνεται με τον Ολυμπισμό στην αρχαία τους κοιτίδα.
Δεν υπήρχε στην αρχαιότητα μεγαλύτερη τιμή για έναν νέο απ΄ το να αγωνιστεί μέσα στα πλαίσια της ευγενικής άμιλλας και να αναδειχθεί Ολυμπιονίκης . Η ίδια τιμή συνόδευε και τις πόλεις που γεννούσαν τέτοιους λεβέντες.
Μαζί με τους Ολυμπιακούς αγώνες καλλιεργήθηκε και το Ολυμπιακό ιδεώδες , καθώς οι πολίτες συνέρρεαν στα στάδια για να παρακολουθήσουν , όπως λέει ο ποιητής «μες τα ωραία κορμιά, θαυμαστές ψυχές αντρίκιες που πάλευαν για το αγρίλι του Ηρακλέα»
Παράλληλα οι πόλεις σταματούσαν τις μεταξύ τους εχθροπραξίες, και μέσα σε πνεύμα ειρήνης και συναδέλφωσης, διαμόρφωναν το Ολυμπιακό ιδεώδες , με το οποίο επισήμαναν τον ηθικοπλαστικό ρόλο του αθλητισμού στη ζωή των ανθρώπων.
Αυτό το Ολυμπιακό ιδεώδες αναβιώνει στα νεότερα χρόνια , με την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων με το Γάλλο αριστοκράτη Πιέρ Ντε Κουμπερτιέν και με επίκεντρο την Ελλάδα. Έτσι λοιπόν ο Ολυμπισμός δίπλα στον Ευεργετισμό γίνεται τρόπος ζωής, εκεί το πνεύμα συναντά το σώμα , ενώνεται η ψυχική θέληση με τη σωματική δύναμη. Ο Ολυμπισμός επιδεικνύει πλήρη σεβασμό προς τα ανθρώπινα δικαιώματα , χωρίς να διακρίνει ταξικές ή κοινωνικές διαφορές ανάμεσα στους λαούς. Αυτό ακριβώς πρέπει να προσέξουν ιδιαίτερα όσοι έχουν στα χέρια τους την αγωγή της νεολαίας και την πρόοδο των λαών, αυτό πρέπει να επιδιώξουμε όλοι μας : Την αποξένωση του Ολυμπισμού απ΄ τα πλοκάμια της εκμετάλλευσης , την επανένταξή του σε μια γενικότερη αγωγή , που θα καλλιεργεί παράλληλα με το άτομο και το κοινωνικό σύνολο, θα προετοιμάζει το νέο να αντιμετωπίζει αργότερα , ως ελεύθερος άνθρωπος , τον αγώνα της ζωής , θα καλλιεργεί στους ανθρώπους το πνεύμα της συνεργασίας και της ευγενικής άμιλλας.
Μέσα από το χώρο του Ολυμπισμού μπορούν και πρέπει να σταλούν σ΄ όλο τον κόσμο , μηνύματα ειρήνης και συναδέλφωσης. Δεν αρκεί η τέλεση , κατά τρόπο μεγαλοπρεπή μάλιστα , των Ολυμπιακών Αγώνων .Μαζί με τους Ολυμπιακούς Αγώνες πρέπει να ξαναζήσει και το Ολυμπιακό Ιδεώδες. Αυτό θα γκρεμίσει τα τείχη που υψώνονται πρώτα ανάμεσα στα άτομα. Αυτό θα γκρεμίσει έπειτα τα τείχη που έχουν υψωθεί ανάμεσα στους λαούς. Εκείνο που συχνά δεν πετυχαίνουν οι Κυβερνήσεις με τους διπλωμάτες μπορεί και πρέπει ο Ολυμπισμός  να το πετύχει με τους δικούς του πρεσβευτές , για να προσφέρει μια ακόμη πολύτιμη υπηρεσία προς την ανθρωπότητα, στέλνοντας προς όλα τα μήκη και τα πλάτη της γής το πανανθρώπινο μήνυμα , όπως αυτό καταφθάνει μέσα από την ένατη συμφωνία του Μπετόβεν , όπου οι ήχοι της μουσικής συνενώνονται με τους στίχους της ποίησης , για να κηρύξουν στους ανθρώπους την ανάγκη «όλοι οι άνθρωποι να γίνουν αδελφοί»
Αυτό το πανανθρώπινο κήρυγμα της συναδέλφωσης των ανθρώπων υπηρέτησαν, διαχρονικά και αποφασιστικά , ο Ευεργετισμός και ο Ολυμπισμός . Και αυτό το έκαναν χωρίς όρια, χωρίς περιορισμούς , χωρίς άνωθεν εντολές και καταναγκασμούς . Το έκαναν εντελώς αβίαστα και αυθόρμητα , γιατί τα δύο αυτά πανανθρώπινα κινήματα τα υπηρέτησαν , με τη θέλησή τους άνθρωποι και ομάδες που αγάπησαν και πόθησαν τη λευτεριά και ήταν πρόθυμοι , σε κάθε περίσταση να εκπληρώσουν , στο ακέραιο το χρέος τους , απέναντι στους συνανθρώπους. Και δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε πώς η λευτεριά σε τελευταία ανάλυση , είναι ο υπέροχος ύμνος στο ανεκτίμητο αγαθό του ανθρώπου που ονομάζεται θέληση. Λευτεριά σημαίνει θέληση, θέληση σημαίνει χρέος. Λευτεριά, θέληση και χρέος συνιστούν και εμπεριέχονται στην έννοια του Εθελοντισμού. Ο Εθελοντισμός ως γνήσια έκφραση του ανθρωπισμού , συνιστά μια εξαιρετική επιμορφωτική λειτουργία που ενδυναμώνει την κοινωνική αλληλεγγύη, ενισχύει την ενεργό συμμετοχή  και τη συνύπαρξη ατόμων και λαών , προσδίδοντας νέο περιεχόμενο στη ζωή μας.
Απαραίτητη προϋπόθεση για να κάνει κανείς τα πρώτα βήματα προς τον Εθελοντισμό είναι να μπορέσει να βλέπει σε κάθε ανθρώπινο πρόσωπο τον εαυτό του, και μέσα στον εαυτό του ολόκληρο τον κόσμο. Τότε μπορεί να οπλίζεται με θέληση ισχυρή , να προσφέρει ό,τι είναι σε θέση προς τους άλλους , να συμπεριφέρεται με αγάπη και σεβασμό προς τους συνανθρώπους του. Είναι και ο Εθελοντισμός μια μορφή- η πιο γνήσια- του Ευεργετισμού που καταπραϋνει μια βαθιά ατομική και κοινωνική ανάγκη και ενώ φαίνεται πως το καλό προσφέρεται στους άλλους , στην πραγματικότητα αποταμιεύεται σ΄ αυτόν που το προσφέρει, και τούτο γιατί η ψυχή του γεμίζει από χαρά και αγαλλίαση. Τη δική του βασικά ευτυχία δημιουργεί ο καθένας , όταν επιδιώκει και πραγματοποιεί την ευτυχία των άλλων.
Αυτή την ευτυχία ένιωσαν –και νιώθουν κάθε φορά- άτομα και κοινωνικές ομάδες που ακολούθησαν ο καθένας και η κάθε μια με το δικό τους τρόπο , το δρόμο του Ευεργετισμού , του Ολυμπισμού και του Εθελοντισμού. Τρείς αστείρευτες πηγές που σκόρπισαν, και εξακολουθούν ευτυχώς και στις μέρες μας να σκορπίζουν , την καλοσύνη και την αγάπη προς τους συνανθρώπους , κάνουν τους ανθρώπους να θεωρούν ως άρτο ζωής την ανάλωση του εαυτού τους για το κοινό αγαθό, και προσπαθούν να οικοδομήσουν απ΄ το σύνολο των ανθρώπων τον ΑΝΘΡΩΠΟ που έχει αξία , όχι ως ύπαρξη φυσική , αλλά ως ολοκληρωμένη πνευματική και ηθική προσωπικότητα.
Αξίζει λοιπόν , κάθε τιμή σε όλους εκείνους τους αγνούς ιδεολόγους της ζωής , επώνυμους και ανώνυμους που διαχρονικά και ποικιλότροπα , υπηρέτησαν με την προσφορά και το έργο τους , τις τρείς μεγάλες κοινωνικές και ηθικές εκδηλώσεις της ζωής τον Ευεργετισμό, τον Ολυμπισμό και τον Εθελοντισμό. Έμπρακτα αναδείχτηκαν και αναδεικνύονται , αγαθοί, έμπρακτα και εμείς πρέπει να επιβραβεύουμε την αρετή τους. Γιατί σύμφωνα με τη γνωστή φράση του Περικλή «Εκεί όπου η αρετή επιβραβεύεται με τον καλύτερο τρόπο, εκεί και οι πολίτες γίνονται τέλειοι». Αυτό σε τελευταία ανάλυση είναι και το βαθύτερο νόημα της σημερινής εκδήλωσης.

Γιώργος Δ. Οικονόμου

Πρόεδρος Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος