Ταινία
από το BBC για τον David Wallace. Ο αμφιλεγόμενος ταγματάρχης που σκοτώθηκε
στην μάχη της Μενίνας, στις 17 Αυγούστου 1944 και τάφηκε στην Παραμυθιά
Wallace,
David J., 1914-1944
Η
ιστορία του ταγματάρχη David Wallace (Δαβίδ Γουάλας), μπορεί να γεμίσει από
μονή της ένα ολόκληρο βιβλίο που θα τα έχει όλα. Ηρωισμούς, πολέμους, πολιτική,
κατασκοπείες, λαογραφία, πατριδογνωσία και πολλά άλλα.
Κάτι
τέτοιο σκέφτηκε η οικογένεια του ταγματάρχη μαζί με το BCC, αφού σύμφωνα με
πληροφορίες της paramythia-online.gr, ετοιμάζεται ταινία για την πολυτάραχη ζωή
του Wallace.
Ο David
Wallace, σκοτώθηκε στην μάχη της Μενίνας στις 17 Αυγούστου του 1944,
υπερασπιζόμενος της Παραμυθιά με τις δυνάμεις των Εθνικών Ομάδων Ελλήνων
Ανταρτών ΕΟΕΑ.
Κηδεύτηκε
στο 1ο κοιμητήριο Παραμυθιάς και από τότε έχει πέσει μια “σιγή ασυρμάτου” όσο αφορά
την αναφορά του ονόματός του. Την νεκρική σιγή, έσπασαν οι γκάιντες και οι
παραδοσιακές στολές του αγήματος των Σκωτσέζων, που βρέθηκαν στην Παραμυθιά
πριν μερικά χρόνια, αποτίοντας φόρο τιμής στον τάφο του Wallace στο νεκροταφείο
Παραμυθιάς.
Αν εξαιρέσουμε
την ονοματοδοσία μιας οδού στο όνομα του, από το δήμο Παραμυθιάς, δεν υπάρχει
καμιά αναφορά στον αμφιλεγόμενο ταγματάρχη. Και λέμε αμφιλεγόμενο, γιατί για
άλλους είναι ήρωας και για άλλους ήταν κατάσκοπος των Άγγλων. Η ταπεινή μας
γνώμη είναι πως ισως, το ένα δεν αναιρεί το άλλο. Κρατάμε τους αγώνες για την
απελευθέρωση της πατρίδας, κρατάμε το οτι σκοτώθηκε στην μάχη της Μενίνας και
ολα τα άλλα είναι αντικείμενο έρευνας.
Την
δική του έρευνα για τον Wallace, έχει κάνει και ο διευθυντής της παιδιατρικής
κλινικής του νοσοκομείου των Βρυξελλών Ιωάννης Παπαδόπουλος, στον οποίο
εκμυστηρεύτηκε η οικογένεια του ταγματάρχη, την πρόθεση της για το γύρισμα της
ταινίας.
Η
τοπική κοινωνία, μάλλον δεν είναι ακόμα ώριμη, για την δημιουργία ενός ανοιχτού
διάλογου για την ζωή και τον ρόλο του Wallace στην Ελλάδα, ωστόσο κάλο είναι να
αρχίσουμε να αναφέρουμε κάποια στοιχεία, που προκύπτουν απο τις ιδιες αναφορές
του Wallace, στην απόρρητη αναφορά του για την κατάσταση στην κατοχική Ελλάδα
(29 Αυγούστου 1943).
O David
John Wallace (1914-1944) καταγόταν από παλιά και πλούσια οικογένεια της
Σκωτίας. Πατέρας του ήταν ο David (Euan) Wallace (1892-1941), υπολοχαγός των
«Life Guards», του πλέον εκλεκτού Σώματος της βρετανικής Βασιλικής Φρουράς, και
μητέρα του η λαίδη (Mary) Idina Sackville of Petworth. Σπούδασε στα κολέγια
Heathfield και Eton, και αρχαία ελληνική και λατινική γραμματεία στο κολέγιο
Balliol της Οξφόρδης.
Το
άριστα στο πτυχίο του, τού εξασφάλισε μια υποτροφία για την εκπόνηση διδακτορικής
διατριβής, με θέμα τα φραγκικά κάστρα στην Ελλάδα, γεγονός που τον οδήγησε στη
χώρα μας, το 1939, για μια εκτεταμένη περιοδεία, μαζί με τη γυναίκα του.
Η
κήρυξη του πολέμου τον βρίσκει στην Ελλάδα, οπότε διορίζεται ακόλουθος τύπου
στη Βρετανική Πρεσβεία, στην Αθήνα. Τον Απρίλιο του 1941 εγκαταλείπει την
Ελλάδα για να καταταγεί στο Βασιλικό Σώμα Τυφεκιοφόρων (King’s Royal Rifle
Corps, KRRC), του βρετανικού στρατού. Το 1943, ο ελληνομαθής και καλός γνώστης
τών ελληνικών πολιτικών πραγμάτων Wallace, (στο εξής W), επιλέγεται από το
Foreign Office (στο εξής FO) να σταλεί και πάλι στη χώρα μας σε μιαν άκρως
εμπιστευτική αποστολή (με τον βαθμό τού ταγματάρχη αυτή τη φορά), με την εντολή
να αναφέρει σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση στην «Ελεύθερη Ελλάδα».
Το FΟ
δυσπιστούσε απέναντι στις αναφορές και στις (συμβιβαστικές κατά βάσιν)
συστάσεις τού ταξιάρχου Eddie Myers, (αρχηγού τής Βρετανικής Στρατιωτικής
Αποστολής στην Ελλάδα), και χρειαζόταν οπωσδήποτε ένα δεύτερο, φρέσκο «μάτι»
τής απολύτου εμπιστοσύνης του. Ο Wallace, (ψευδώνυμο «Eduards»), ο οποίος
τυπικά είχε την ιδιότητα του «πολιτικού συμβούλου» του Myers, έπεσε με
αλεξίπτωτο σε περιοχή τού Ζέρβα (Ηπειρος) τη νύχτα τής 14ης Ιουλίου 1943.
Τέσσερες
μέρες αργότερα έφτασε στο Κοινό Γενικό Στρατηγείο τών ανταρτών στο Περτούλι
Τρικάλων, όπου και παρέμεινε ως το τέλος τής αποστολής του. Εκεί συναντήθηκε με
όλους σχεδόν τους ανώτερους αξιωματικούς τής Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής
και ενημερώθηκε για το τι ακριβώς συνέβαινε στην περιοχή τού καθενός από αυτούς,
αλλά και με όλους σχεδόν τους Έλληνες πρωταγωνιστές τών γεγονότων της εποχής.
Ήταν «οξύνους» και «ευθύς», γράφει γι’ αυτόν ο Myers. Γράφει ακόμα ότι
προκάλεσε κατάπληξη στον W η έκταση της επιβολής τού ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ στον
πληθυσμό τών βουνών, και ο «ακροαριστερός» πολιτικός έλεγχος που ασκούσαν επί
του πληθυσμού αυτού. «Έμοιαζε έκπληκτος», συνεχίζει ο Myers, «με τον τρόπο που,
ξανά και ξανά, έκανα τα στραβά μάτια μπροστά στην αθέμιτη συμπεριφορά τού ΕΛΑΣ
-όταν αυτή δεν επηρέαζε σοβαρά τα επιχειρησιακά σχέδια- , προκειμένου να μη
χάσω την εμπιστοσύνη του και να εκμεταλλευθώ τη μαχητική του αξία». Κατά τον
Woodhouse, την εποχή εκείνη, είχε ξεσπάσει λυσσαλέα διαμάχη ανάμεσα στο FO και
στη SOE (Special Operations Executive), σχετικά με τη διαχείριση των ελληνικών
πολιτικών πραγμάτων. Η SOE Καΐρου, διακατεχόμενη από μια στενά στρατιωτική
λογική, προέκρινε την ενίσχυση όλων ανεξαιρέτως των αντιστασιακών οργανώσεων,
(ανεξαρτήτως πολιτικής ταυτότητος), ενώ το FO νοιαζόταν και για τις
μεταπολεμικές εξελίξεις στην Ελλάδα.
«Κράμα
συναισθηματισμού αλλά και πολιτικού κυνισμού, το κείμενό του είναι συνάμα
προφητικό», γράφει ο Π. Μακρής-Στάικος. Ο W δεν διστάζει να εξάρει τα ηγετικά
προσόντα τού Βελουχιώτη, επισημαίνοντας ταυτοχρόνως τον «διεστραμμένο»
χαρακτήρα του και χαρακτηρίζοντάς τον «ανελέητο» και «σαδιστή». Δεν διστάζει να
εξάρει τη δραματική προσωπικότητα του Α. Τζήμα, επισημαίνοντας ταυτοχρόνως την
καταστροφική για την Ελλάδα βαλκανική πολιτική τού ΚΚΕ. Δεν διστάζει να
αποκαλέσει τον Σαράφη «μηδενικό» και «ανδρείκελο», και να χαρακτηρίσει τους
ΕΛΑΣίτες «κακά εκπαιδευμένους», «απειθάρχητους», και ανίκανους για σοβαρές
στρατιωτικές επιχειρήσεις. Δεν διστάζει να υπογραμμίσει την οργανωτική αδυναμία
του ΕΔΕΣ, παρομοιάζοντάς τον με ανεστραμμένη πυραμίδα, αφού τα πάντα εξαρτώνται
από τον Ζέρβα.
Ωστόσο
ο W δεν κατάφερε να αποφύγει κάποιες προφανώς λαθεμένες εκτιμήσεις /
διαπιστώσεις. Π.χ. ότι στον «εθνικό αγώνα» δεν έλαβαν μέρος βασιλόφρονες.
Στο
μνημείο που με φροντίδα και δαπάνη του Ν. Ζέρβα στήθηκε αργότερα στην
Παραμυθιά, υπάρχει η ακόλουθη επιγραφή: «Εδώ, ανάμεσα στους συντρόφους του
αντάρτες, αναπαύεται Ένας Άγγλος, ο ταγματάρχης David Wallace. Σκοτώθηκε στη
μάχη τής Μενίνας στις 17 Αυγούστου του 1944. Η ελληνική γη έχει την τιμή να
φιλοξενεί αυτόν τον ήρωα».
Τον
Ιούλιο του 1944 ο Wallace επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου και, λίγο αργότερα, άφησε
την τελευταία του πνοή. Σκοτώθηκε στη μεγάλη μάχη τού ΕΔΕΣ εναντίον τών
Γερμανών στη Μενίνα (σημερινή Νεράιδα) Θεσπρωτίας, στις 17 Αυγούστου 1944. Για
τη δόξα τής Βρετανικής Αυτοκρατορίας, βεβαίως, αλλά και για την Ελλάδα. Δεν
είχε ακόμα κλείσει τα τριάντα του χρόνια.
O W
παρέμεινε στην Ελλάδα συνολικά 25 μέρες. Μια τόσο διεισδυτική (αλλά και
«ακριβής» ως επί το πολύ) «φωτογράφιση» αν όχι «ακτινογράφηση» της τόσο
περίπλοκης ελληνικής πραγματικότητος μέσα σε 25 μόνο μέρες, και μάλιστα κάτω
από πολύ δύσκολες συνθήκες, αποτελεί ένα πράγματι «αξιοθαύμαστο επίτευγμα».
Σημειωτέον ότι ο W ήταν τότε μόνο 29 ετών!
Στις 9
Αυγούστου 1943 ο W αναχώρησε αεροπορικώς για το Κάιρο, συνοδευόμενος από τον
Myers και 6 αντιπροσώπους τών ανταρτικών οργανώσεων. Εκεί και συνέταξε (σε
εντυπωσιακά σύντομο χρόνο) την περίφημη απόρρητη «αναφορά» του σχετικά με την
επίσκεψή του στην Ελλάδα, την οποία παρέδωσε στον R. Leeper, (πρέσβη τής
Αγγλίας στην εξόριστη ελληνική κυβέρνηση), την 29η Αυγούστου 1943. Την επομένη,
ο τελευταίος την απέστειλε στο FO.
Ο W
προβλέπει ολοκάθαρα την επερχόμενη σύγκρουση Άγγλων και ΕΛΑΣ. Δεν διστάζει να
αποκαλέσει «δόλια» την τότε αγγλική πολιτική στην Ελλάδα. Την πολιτική, δηλαδή,
της συνεχούς ενίσχυσης του (υπό κομμουνιστικό έλεγχο) ΕΛΑΣ, παρά την ολοφάνερη
προοπτική τής συντριβής του από τους ίδιους τους Άγγλους, όταν ο ΕΛΑΣ θα
επιχειρήσει να καταλάβει την εξουσία… Φαίνεται ότι η βαθιά απογοήτευσή του για
τον αυτοκαταστροφικό χαρακτήρα τών Ελλήνων, (την αέναη διχόνοια μεταξύ τους, το
ελληνικό «φρενοκομείο του Καΐρου» κ.τ.λ.), το έσπρωξαν σε μια διατύπωση, (σε
άλλη, μεταγενέστερη έκθεσή του), που έκαμε τον ιστορικό Φλάισερ να μιλήσει για
«μισελληνισμό» του W.
Να η
επίμαχη παράγραφος: «Παρ’ όλη τη μεγάλη καλοσύνη και τη φιλοξενία τους, δεν
βλέπω κάποιο λόγο για να αλλάξω την άποψή μου σχετικά με τους Έλληνες, όπως τη
διαμόρφωσα στο Κάιρο. Έχω πειστεί ότι πρόκειται για έναν βασικά αδιόρθωτο και
άχρηστο λαό, χωρίς μέλλον και χωρίς προοπτική να καταλαγιάσει και να ζήσει
ομαλά, με οποιονδήποτε τρόπο, σε προβλέψιμο χρόνο. Το μέγεθος -σε ανθρώπους και
χρήματα- της προσπάθειάς μας στην Ελλάδα, τελεί σε απόλυτη δυσαναλογία, όχι
μόνο με τα αποτελέσματα που πετύχαμε εναντίον τών Γερμανών, αλλά και με την
αξία τού ελληνικού λαού, που δεν είναι ικανός να σωθεί από τον ίδιο του τον
εαυτό, ούτε και είναι άξιος του εαυτού του». Λίγο παρακάτω, βέβαια, ο ίδιος
μιλάει για έναν λαό (τον ελληνικό) «αφοσιωμένο και ευγνώμονα», έναν «αδύναμο
και διαιρεμένο σύμμαχο».
Χαρακτηριστικές
/ ενδεικτικές εκφράσεις τού Wallace στην εν λόγω απόρρητη αναφορά του:
«Ολόκληρος
ο κεντρικός ορεινός όγκος που σχηματίζει τη ραχοκοκαλιά τής Ελλάδος είναι
ολοκληρωτικά και απόλυτα ανεξάρτητος από την επιρροή ή την επαφή με τις δυνάμεις
κατοχής και την κυβέρνηση των Κουίσλινγκ στην Αθήνα… Μπορείς να ταξιδέψεις από
τη Φλώρινα μέχρι τα περίχωρα των Αθηνών απλώς με ένα διαβατήριο του ΕΑΜ»
«Η
σοδειά είναι ενθαρρυντική και συγκεντρώνεται ταχύτατα, ενώ καταβάλλεται κάθε
προσπάθεια ώστε το μεγαλύτερο μέρος της να μεταφερθεί στα βουνά, πριν προλάβει
να το κατάσχει ο Άξονας. Η Βρετανική Αποστολή έχει διαθέσει σημαντικά ποσά για
την αγορά ολόκληρης της συγκομιδής» (!!)
«Ο
Ζέρβας …. Είναι αρκετά ευφυής, ώστε να αντιλαμβάνεται ότι το όνομά του δεν
είναι επαρκώς σεβαστό για να εμπνεύσει την υποστήριξη που θα του επιτρέψει να
επιβληθεί ως η πλέον σημαντική προσωπικότητα στην Ελλάδα, μετά την απελευθέρωσή
της…. Είναι απόλυτα διατεθειμένος να αποδεχθεί τον βασιλέα και οτιδήποτε του
ζητήσουμε στο μεταξύ…. Είναι φανατικός αντικομμουνιστής και ασφαλώς θα
χρησιμοποιήσει τις δυνάμεις του για να αντισταθεί σε ένα πραξικόπημα του ΕΛΑΣ….
….έχει την απόλυτη πεποίθηση πως η πολιτική κατευνασμού τού ΕΑΜ εκ μέρους της
[Βρετανικής] Αποστολής είναι εσφαλμένη…. Θεωρεί ειλικρινά πως ενισχύουμε την
ανάπτυξη του ΕΑΜ σε βαθμό που καθίσταται απειλή για τα συμφέροντά μας και για
το μέλλον τής Ελλάδος…. Ο Ζέρβας είναι πραγματικός ηγέτης και εμπνέει μεγάλο
σεβασμό και αφοσίωση στους οπαδούς του.»
[Το
ΕΑΜ, ενώ αυτοπροβάλλεται ως συνασπισμός αριστερών κομμάτων] «στην
πραγματικότητα αποτελεί κάλυψη της ηγεσίας του ΚΚΕ» «Το ΕΑΜ….θα συγκέντρωνε
λιγότερους οπαδούς αν οι αληθινοί σκοποί του ήταν γνωστοί και οι άνθρωποι
ελεύθεροι να εκφράσουν τη γνώμη τους»
[Οι
χωρικοί τής Δυτικής Θεσσαλίας] «θα έδιναν τα πάντα για να απαλλαγούν από τον
ζυγό τού ΕΑΜ. Δεν φοβούνται ότι οι Ιταλοί ή οι Γερμανοί θα παραμείνουν στην
Ελλάδα για πολύ ακόμα. Φοβούνται, ωστόσο, τρομερά ότι το ΕΑΜ θα παραμείνει»…
[Οι
αντάρτες του ΕΛΑΣ] «δεν συμμετείχαν στην τελευταία σειρά των επιχειρήσεων για
την καταστροφή τών μέσων επικοινωνίας τού εχθρού πριν ακριβώς από την απόβαση
στη Σικελία. Όλη η δουλειά έγινε από τους ίδιους τους Βρετανούς αξιωματικούς».
«Η κεντρική διοίκηση του ΕΑΜ είναι κατά 90% κομμουνιστική». «Το ΕΑΜ…εκδίδει
έναν εκπληκτικό αριθμό τοπικών εφημερίδων. Σε όλες, τα ¾ του χώρου τους είναι
αφιερωμένα στη διαφώτιση, έναντι του ¼ που καταλαμβάνουν οι ειδήσεις, από τις
οποίες πάλι τα ¾ αποτελούν νέα από τη Μόσχα». «Οι κομμουνιστές ουδέποτε λένε
αυτά που εννοούν, ούτε και εννοούν αυτά που λένε».
[Το
ΕΑΜ] «διέσυρε κάθε άλλη οργάνωση -πολύ συχνά και τη Βρετανική Αποστολή-, ενώ
πάσχισε να διαλύσει κάθε ένοπλη ανταρτική ομάδα. Μόνον ο Ζέρβας ήταν πολύ
ισχυρός για να τον διαλύσει το ΕΑΜ» «Ο δεύτερος παράγων ήταν η οξύτατη
αντίδραση του ίδιου του ελληνικού λαού εναντίον τής πολιτικής τής βίας του ΕΑΜ
απέναντι σε όλες τις άλλες ανταρτικές οργανώσεις και στις προσπάθειές του να
μονοπωλήσει τον εθνικό αγώνα» «Η σύγχρονη Ελλάδα είναι ο κληρονόμος τής αρχαίας
Ελλάδας και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας».
[Ένας
από τους πιο σημαντικούς λόγους τής μακράς αγγλόφιλης παράδοσης των Ελλήνων
είναι ότι «για δεκαετίες και αιώνες, η Ελλάδα δεν είχε ελπίδα επιβίωσης ως
έθνος ανεξάρτητο από τα σλαβικά Βαλκάνια, από τα οποία μοιραία θα είχε τελικά
απορροφηθεί χωρίς την αγγλοσαξονική υποστήριξη».
«Οι
συζητήσεις μας [στο Γενικό Στρατηγείο των ανταρτών] ουδεμία σχέση είχαν με
κοινό στρατηγικό σχεδιασμό. Έμοιαζαν με διαπραγματεύσεις μεταξύ ανεξαρτήτων
κρατών [!!], με την απειλή τής βίας να κρύβεται πίσω από κάθε λέξη που
αρθρωνόταν». «Το ΕΑΜ δοκίμασε κάθε τρόπο προκειμένου να καλοπιάσει τον Ψαρρό
και να τον παρασύρει στις τάξεις του, όπως είχε γίνει με τον Σαράφη, ο οποίος
είχε πολύ χειρότερες εμπειρίες στα χέρια τών ανθρώπων του. Ο Ψαρρός, όμως, δεν
είναι από το ίδιο μέταλλο και αρνήθηκε με αποφασιστικότητα». «Ουδεμία αμφιβολία
διατηρώ για τη μεγάλη αντιδημοτικότητα του βασιλέως στην Ελεύθερη Ελλάδα. Είναι
το θύμα δυόμισι ετών έντονης, φορτικής και ακατάσχετης προπαγάνδας, το
μεγαλύτερο μέρος τής οποίας ωστόσο, αν και άδικο, είναι αληθοφανές».
[Η
προπαγάνδα τού ΕΑΜ διαβεβαιώνει τους αμόρφωτους και δυστυχείς Έλληνες ότι «όλα
τα δεινά τού παρελθόντος οφείλονται στον βασιλέα».
[Ένα
τμήμα της κοινής γνώμης] «βλέπει τον βασιλέα ως πιθανό άξονα συσπείρωσης
εναντίον τής κομμουνιστικής απειλής, όμως στην πραγματικότητα αυτό δεν σημαίνει
πως είναι οπαδοί του». «Δεν υπάρχουν βασιλόφρονες ανταρτικές ομάδες, ούτε
ηγέτες ούτε εφημερίδες». «Οπωσδήποτε, η δικτατορία Μεταξά υπήρξε αντιπαθής».
«…σχεδόν όλοι οι αξιωματικοί οι οποίοι υπηρετούν σήμερα στα βουνά, ανήκουν σ’
εκείνους που δεν τους επέτρεψαν να πολεμήσουν στην Αλβανία».
«Ο
Ζέρβας και ο ΕΔΕΣ αποδέχθηκαν τον βασιλέα ως παραχώρηση στις βρετανικές
επιθυμίες». «Η Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή αποτελείται από περίπου 60
αξιωματικούς και 40 υπαξιωματικούς, ενώ διαθέτει περισσότερους από 30
ασυρμάτους».
«Το
θέαμα ανθρώπων [των Ελλήνων] που διατυπώνουν συνέχεια μεγαλοστομίες περί
ελευθερίας και ηρωισμού, ενώ, προφανώς, θέτουν τις εσωτερικές τους πολιτικές
διαφορές πάνω από οτιδήποτε άλλο και, στην κυριολεξία, χρειάζονται ξένους
διαιτητές για να κρατήσουν τα μαχαίρια τους μακριά ο ένας από τον λαιμό τού
άλλου» (!!)
[Το ΕΑΜ
απαιτεί] «η οικονομική βοήθεια προς τα καμένα χωριά, στις περιοχές του, να
καταβάλλεται από τις τοπικές οργανώσεις του και όχι από τους Βρετανούς
αξιωματικούς-συνδέσμους, παρότι τα χρήματα αυτά είναι από τη βρετανική
κυβέρνηση». «Το πρόσφατο συμφωνητικό των Εθνικών Ομάδων [Ελλήνων Ανταρτών]
ευνοεί περισσότερο τους εχθρούς μας παρά εμάς και τούς φίλους μας».
«Να
συνεχίσει η κυβέρνηση της Α.Μ. τον εξοπλισμό τών στοιχείων εκείνων που είναι
τελείως αντίθετα προς τα ίδια της τα συμφέροντα και προς τα αληθινά συμφέροντα
της Ελλάδος, τα στοιχεία τής αταξίας, της τυραννίας και του μπολσεβικισμού; Με
τις μέχρι τώρα ενέργειές μας έχουμε προκαλέσει μια τέτοια κατάσταση πραγμάτων,
ακόμα και στη σημερινή Ελλάδα, ώστε εάν τυχόν οι κομμουνιστές επιχειρήσουν τώρα
ένα κίνημα και επιτύχουν -ή αποτύχουν ύστερα από μεγάλη αιματοχυσία-, για την
απόπειρά τους αυτή θα έχουν εφοδιαστεί με όπλα από την κυβέρνηση της Α.Μ. Η
ευθύνη μας απέναντι στον Θεό και στον ελληνικό λαό θα είναι πολύ βαριά. Και θα
είναι ακόμα βαρύτερη διότι -αν και εμείς οι ίδιοι εξοπλίσαμε αυτούς τους ανθρώπους,
σε σημείο που να απειλούν την ασφάλεια της χώρας- γνωρίζουμε ότι, στην έσχατη
περίπτωση, δεν θα μπορέσουμε να παραμείνουμε απαθείς και να τους κοιτάζουμε να
θριαμβεύουν. Θα αισθανθούμε δεσμευμένοι να καταστείλουμε εμείς οι ίδιοι τις
ταραχές, ή να βοηθήσουμε τη νόμιμη ελληνική κυβέρνηση να το πράξει η ίδια» (!!)
«…πολλοί
από τους Βρετανούς αξιωματικούς-συνδέσμους που υπηρετούν κοντά τους [στους
ΕΛΑΣίτες] τους θεωρούν τελείως ανίκανους για σοβαρή εκπαίδευση και για σοβαρές
στρατιωτικές επιχειρήσεις». [Σε περίπτωση σοβαρής πολεμικής σύγκρουσης Βρετανών
και Γερμανών επί ελληνικού εδάφους]
«Εγώ
τουλάχιστον, δεν μπορώ να διανοηθώ ότι η επιτυχία τών σχεδίων μας ή η ζωή
πολλών Βρετανών στρατιωτών θα εξαρτηθεί από την αφοσίωση των Ελλήνων ατάκτων»…
«…ίσως έχουμε
υπερεκτιμήσει τη στρατιωτική βοήθεια που θα προσφέρουν οι αντάρτες στις
επιχειρήσεις μας».
«Η
αναδιοργάνωση του ελληνικού στρατού, μετά την απελευθέρωση, θα αντιμετωπίσει
τρομακτικά προβλήματα και το μεγαλύτερο από αυτά θα είναι, ασφαλώς, τι θα γίνει
με τους αντάρτες. Ο ΕΛΑΣ μπορεί εύκολα να αντισταθεί στη διάλυσή του. Δεν
βλέπω, όμως, πώς είναι δυνατόν να αποτελέσουν τη βάση τού νέου εθνικού στρατού
αυτοί οι μασκαράδες που διοικούνται από δασκάλους»…
Σημείωση:
Oτι αφορά τις αναφορές του Wallace, βασίζεται αποκλειστικά στο βιβλίο τού Π.
Μακρή-Στάικου, «Βρετανική πολιτική και αντιστασιακά κινήματα στην Ελλάδα», οπου
υπάρχει η αναφορά τού David J. Wallace.
Διαβάστε
ακόμη
Ο
Ουάλας για την αντίσταση
Wallace,
David J., 1914-1944
Βιογραφικό
σημείωμα:
O David
John Wallace (1914-1944) καταγόταν από παλιά και πλούσια οικογένεια της
Σκωτίας. Πατέρας του ήταν ο David (Euan) Wallace (1892-1941), υπολοχαγός των
Life Guards, του πλέον εκλεκτού Σώματος της βρετανικής Βασιλικής Φρουράς, και
μητέρα του η λαίδη (Mary) Idina Sackville of Petworth. Σπούδασε στα κολέγια
Heathfield και Eton και αρχαία ελληνική και λατινική γραμματεία στο κολέγιο
Balliol της Οξφόρδης. Το άριστα στο πτυχίο του τού εξασφάλισε μια υποτροφία για
την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής, με θέμα τα φραγκικά κάστρα στην Ελλάδα,
γεγονός που τον οδήγησε στη χώρα μας, το 1939, για μια εκτεταμένη περιοδεία,
μαζί με τη γυναίκα του. Η κήρυξη του πολέμου τον βρίσκει στην Ελλάδα, οπότε
διορίζεται Ακόλουθος Τύπου στη Βρετανική Πρεσβεία, στην Αθήνα.
Τον
Απρίλιο του 1941 εγκαταλείπει την Ελλάδα για να καταταγεί στο Βασιλικό Σώμα Τυφεκιοφόρων (Kings Royal Rifle Corps,
KRRC), του βρετανικού στρατού. Το 1943 επιλέγεται από το Foreign Office να
σταλεί και πάλι στη χώρα μας, με το βαθμό του ταγματάρχη αυτή τη φορά (λόγω της
αποστολής του), εξαιτίας της πείρας του γύρω από τα ελληνικά πολιτικά πράγματα,
σε μια εμπιστευτική αποστολή δίπλα στον ταξίαρχο Έντι Μάγιερς, επικεφαλής της
Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής στην Ελλάδα (SOE) και του Κοινού Γενικού
Στρατηγείου των ανταρτών. Ο Wallace ήταν υποχρεωμένος να στέλνει τις
παρατηρήσεις του απευθείας προς τις αρχές της χώρας του, σε σχέση με τις
δραστηριότητες της SOE. Τις εμπειρίες του από την επαφή του με τις ελληνικές
αντιστασιακές οργανώσεις, την κατάσταση στην Ελεύθερη Ελλάδα και την πολιτική
τακτική συμφιλίωσης που ασκούσε ο επικεφαλής της SOE, περιέλαβε σε απόρρητη
έκθεσή του προς τον Άγγλο πρέσβη Λίπερ, στο Κάιρο, στις 29 Αυγούστου 1943, η
οποία παραδόθηκε τελικά στον βρετανό Υπουργό των Εξωτερικών, Anthony Eden, και
άσκησε καθοριστική επίδραση στην αναδιαμόρφωση της πολιτικής των Άγγλων σε
σχέση με τα ελληνικά πολιτικά πράγματα και στην υποστήριξή τους προς τον
βασιλέα Γεώργιο Β μετά την Απελευθέρωση. Τον Ιούλιο του 1944 ο Wallace
επιστρέφει στην Ελλάδα με πλωτό μέσο από την Ιταλία, και ένα μήνα αργότερα
φονεύεται, παίρνοντας μέρος στην επίθεση του ΕΔΕΣ κατά των Γερμανών στη θέση
Μενίνα, κατά μήκος του δρόμου Ιωαννίνων-Ηγουμενίτσας, στις 17 Αυγούστου 1944,
πριν κλείσει τα τριάντα του χρόνια.
Το
απόσπασμα που ακολουθεί είναι από το βιβλίο «Βρετανική Πολιτική και
αντιστασιακά κινήματα στην Ελλάδα, Η απόρρητη έκθεση του ταγματάρχη David J.
Wallace», σε μετάφραση, επιμέλεια και σημειώσεις του Πέτρου Στ. Μακρή Στάικου.
Το εισαγωγικό σημείωμα είναι του Στάθη Ν. Καλύβα και κυκλοφορεί από τις
εκδόσεις Ωκεανίδα.
Το ΕΑΜ
και ο ΕΛΑΣ
Tο EAM
είναι μια πολιτική οργάνωση. O ΕΛΑΣ, το στρατιωτικό του σκέλος, τελεί υπό τον
απόλυτο έλεγχο των πολιτικών. Οποιοσδήποτε σοβαρός ισχυρισμός περί του
αντιθέτου έχει εγκαταλειφθεί εδώ και καιρό και μια πολιτική που θα απέβλεπε
στην προσπάθεια διαχωρισμού των δύο δεν θα είχε νόημα. Η επικεφαλής του ΕΛΑΣ
τριανδρία περιλαμβάνει τον Ανδρέα Τζήμα, μέλος και εκπρόσωπο της Κεντρικής
Επιτροπής του ΕΑΜ, ο οποίος ασκεί τη μεγαλύτερη επιρροή από τους τρεις. Είναι
ευρύτερα γνωστός με τα ψευδώνυμα Εύμαιος και Βασίλης Σαμαρινιώτης.
Επικεφαλής
του ΕΑΜ είναι η Κεντρική του Επιτροπή στην Αθήνα. Ισχυρίζεται ότι το ΕΑΜ
αποτελεί συνασπισμό αριστερών κομμάτων, ενώ στην πραγματικότητα αποτελεί κάλυψη
της ηγεσίας του ΚΚΕ (έτσι αποκαλείται το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ελλάδος). Οι
μόνοι άνθρωποι που γνωρίζω πως αποτελούν τακτικά μέλη της Κεντρικής Επιτροπής
του ΕΑΜ είναι ο Σιάντος, Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ, ο Τζήμας και ο Τσιριμώκος
– αυτός πρώην βενιζελικός βουλευτής με το δικό του ασήμαντο Ανεξάρτητο
Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό Αγροτικό Κόμμα. Από τους τέσσερις εκπροσώπους που το
ΕΑΜ έστειλε τον Αύγουστο στο Κάιρο, δύο, ο Τζήμας και ο Ρούσσος, είναι
κομμουνιστές. Προτού αυτοί οι τέσσερις φύγουν για το Κάιρο, ο ταξίαρχος Myers
κι εγώ είχαμε συναντήσεις με τον Σιάντο. Όσο ο Σιάντος ήταν παρών, ουδείς από
τους άλλους άνοιξε το στόμα του.
Το ΕΑΜ
αποτελεί πολύ μεγαλύτερη οργάνωση από τον ΕΔΕΣ, παρότι θα συγκέντρωνε
λιγότερους οπαδούς αν οι αληθινοί σκοποί του ήταν γνωστοί και οι άνθρωποι
ελεύθεροι να εκφράσουν τη γνώμη τους. Στο μεταξύ, διαθέτει, ίσως, 15.000
μόνιμους, εξοπλισμένους αντάρτες, έναντι των 5.000 του Ζέρβα, και επιπρόσθετα
έναν σημαντικό αριθμό εφέδρων, για τους οποίους υπάρχουν διαθέσιμα όπλα. Η
οργάνωσή του εκτείνεται σε ολόκληρη την Ελλάδα. Σε μερικές περιοχές, όπως λόγου
χάρη στη Θεσσαλία και στη Μακεδονία, είναι σχεδόν μόνο του στο πεδίο του αγώνα
και έχει τον απόλυτο έλεγχο. Στη Ρούμελη ασκεί τον απόλυτο έλεγχο, έχοντας δύο
φορές αφοπλίσει τον συνταγματάρχη Ψαρρό, όταν αντιλήφθηκε ότι προσπαθούσε να
δημιουργήσει εκεί ανεξάρτητες ανταρτικές ομάδες. Ο συνταγματάρχης Ψαρρός
ξαναδημιουργεί τις ομάδες του. Με βάση το ίδιο συμφωνητικό, το ΕΑΜ προσπαθεί
τώρα να διεισδύσει στην Ήπειρο, ως αντίπαλος του Ζέρβα. Αναπτύσσεται, επίσης,
γρήγορα στην Πελοπόννησο. Πάλι σε σύγκριση με τον ΕΔΕΣ, το ΕΑΜ διαθέτει μια
ιδιαίτερα ανεπτυγμένη και αποτελεσματική διοικητική οργάνωση, με την οποία
είναι ικανό να συντηρεί και να τροφοδοτεί τις ένοπλες ομάδες του στην επαρχία.
Τον πρώτο καιρό, η αποτελεσματικότητα και η ευρεία εξάπλωσή του στηρίχτηκαν στη
βία. Όλα τα αγαθά και οι υπηρεσίες επιτάσσονταν ως αναγκαία, ενώ ο Ζέρβας
ανέκαθεν πλήρωνε γι’ αυτά που χρησιμοποιούσαν οι ομάδες του. Όταν χρειαζόταν,
αυτή τη μη δημοφιλή επίταξη την επέβαλλαν με λεηλασίες, βασανιστήρια, βιασμούς
και φόνους. Η συγκεκριμένη πρακτική δεν ακολουθείται πλέον, έχει όμως αφήσει
πίσω της μια κληρονομιά έχθρας και καχυποψίας στους επιζώντες. Διαθέτω όλες τις
–από πρώτο χέρι– αποδείξεις που χρειάζομαι για να πειστώ ότι οι χωρικοί,
τουλάχιστον στη δυτική Θεσσαλία, θα έδιναν τα πάντα για να απαλλαγούν από τον
ζυγό του ΕΑΜ. Δεν φοβούνται ότι οι Ιταλοί ή οι Γερμανοί θα παραμείνουν στην
Ελλάδα για πολύ ακόμα. Φοβούνται, ωστόσο, τρομερά ότι το ΕΑΜ θα παραμείνει.
Οργανώσεις του ΕΑΜ υπάρχουν σε όλες σχεδόν τις πόλεις της Ελλάδος, κατεχόμενες
και μη. Γι’ αυτές δεν διαθέτω πληροφορίες από πρώτο χέρι κι από δεύτερο λίγες.
Πολλοί από τους οπαδούς του Ζέρβα με διαβεβαίωσαν πως μια σημαντική ποσότητα
από τα ελαφρά αυτόματα όπλα, με τα οποία εφοδιάστηκε το ΕΑΜ από τη SOE, έχουν
σταλεί στις πόλεις και ειδικά στην Αθήνα, για οδομαχίες.
Οι
αντάρτες του ΕΛΑΣ είναι κακά εκπαιδευμένοι και απειθάρχητοι. Πολλοί από τους
Βρετανούς αξιωματικούς συνδέσμους θα πρόσθεταν ότι λίγοι απ’ αυτούς προτίθενται
σοβαρά να πολεμήσουν τον Άξονα. Σίγουρα, δεν συμμετείχαν στην τελευταία σειρά
των επιχειρήσεων για την καταστροφή των μέσων επικοινωνίας του εχθρού, πριν
ακριβώς από την απόβαση στη Σικελία. Όλη η δουλειά έγινε από τους ίδιους τους
Βρετανούς αξιωματικούς. Περιφέρονται φορτωμένοι με μαχαίρια και φισεκλίκια,
προσπαθώντας να μοιάσουν στους ήρωες του 1821. Όλα τα κάνουν όποτε θέλουν
εκείνοι, δεν χαιρετούν κανέναν στρατιωτικά και αποκαλούν τους πάντες –και τους
αξιωματικούς τους– συναγωνιστές. Η δομή της διοίκησής τους, από το Γενικό
Στρατηγείο μέχρι τη διμοιρία και την ομάδα, ακολουθεί το παλιό σύστημα των
μπολσεβίκων: Ένας καπετάνιος ανάμεσα σ’ έναν στρατιωτικό σύμβουλο και σε έναν
πολιτικό σύμβουλο. Ο τελευταίος διαθέτει απόλυτη δικαιοδοσία στους άλλους δύο.
Είχα ελάχιστα έως καθόλου την ευκαιρία να γνωρίσω προσωπικά τους απλούς
ελασίτες. Κάθε τέτοια απόπειρα, στο Γενικό Στρατηγείο όπου βρισκόμουν, θα
γινόταν αμέσως αντιληπτή και θα προκαλούσε καχυποψία. Ούτε κανείς από τους
στρατιώτες θα είχε ανταποκριθεί, σ’ αυτή την ατμόσφαιρα, γνωρίζοντας ότι
βρίσκεται υπό παρακολούθηση.
Δεν
μπορώ, συνεπώς, να δώσω μια ακριβή και λεπτομερή απάντηση στο ερώτημα:
«Δεδομένου ότι η κεντρική διοίκηση του ΕΑΜ είναι κατά 90% κομμουνιστική, σε
ποια έκταση και σε ποιο βάθος έχει εισχωρήσει ο κομμουνισμός στις τάξεις του;»
Σίγουρα, οι περισσότεροι από τους πολιτικούς συμβούλους είναι κομμουνιστές, ενώ
έχει γίνει ευρύτατη προπαγάνδα, που αποκαλείται «διαφώτιση» ή πολιτική
επιμόρφωση. Το ΕΑΜ, επίσης, εκδίδει έναν εκπληκτικό αριθμό τοπικών εφημερίδων.
Σε όλες, τα 3/4 του χώρου τους είναι αφιερωμένα στη διαφώτιση, έναντι του 1/4
που καταλαμβάνουν οι ειδήσεις, από τις οποίες πάλι τα 3/4 αποτελούν νέα από τη
Μόσχα.
Ήμουν
παρών σε μία συγκέντρωση, λίγο έξω από την Καρδίτσα, οργανωμένη από το ΕΑΜ
δυτικής Θεσσαλίας. Εκεί βρίσκονταν σχεδόν 3.000 άνθρωποι, εκπρόσωποι του ΕΑΜ
από κάθε τοπική οργάνωση της δυτικής Θεσσαλίας και μερικοί από χωριά ολόκληρης
της χώρας. Σε κάποια φάση της διαδικασίας, ένα ενθουσιώδες μέλος του Κόμματος
κάλεσε το ακροατήριο σε ενός λεπτού σιγή, στη μνήμη 106 αριστερών ομήρων που
είχαν πρόσφατα εκτελεστεί από τους Γερμανούς. Τουλάχιστον το 80% του πλήθους
σήκωσε αμέσως το χέρι με τη γροθιά σφιγμένη, τραγουδώντας τον ύμνο της
Διεθνούς. Και τούτο παρ’ όλες τις φρενήρεις προσπάθειες των οργανωτών να
αποτρέψουν και τα δύο, καθώς φοβούνταν τις δυσμενείς εντυπώσεις που θα
προκαλούσαν στους εκπροσώπους της Βρετανικής Αποστολής, όπως και, τουλάχιστον
σε έναν, προκάλεσαν. Παρατήρησα, επίσης, πως η μνεία της Ρωσίας και του
Κόκκινου Στρατού προξενούσε κάθε φορά περισσότερες επευφημίες από όσες οι
αναφορές στους άλλους Συμμάχους.
Πολλή
σκέψη και πολλά επιχειρήματα έχουν αφιερωθεί στην αναζήτηση της απάντησης στο
ερώτημα ποιοι είναι οι πραγματικοί σκοποί του ΕΑΜ: Εννοεί αυτά που λέει, όταν
δηλώνει πως δεν αποτελεί κόμμα και πως όταν λήξει ο αγώνας για την απελευθέρωση
θα διαλυθεί στα εξ ων συνετέθη; Ή προτίθεται να χρησιμοποιήσει τον ΕΛΑΣ για ένα
πραξικόπημα, με στόχο την κατάληψη της εξουσίας, κατά ή αμέσως μετά την
απελευθέρωση; Και αν το επιχειρήσει, θα πετύχει; Ή θα αρκεστεί να λάβει μέρος
στον αγώνα κατά του Άξονα και μετά να συμμετάσχει ισότιμα σε απόλυτα ελεύθερες
εκλογές; Κανένα από τα ερωτήματα αυτά δεν μπορεί να απαντηθεί με βεβαιότητα.
Ωστόσο, η δική μου απάντηση θα ήταν η εξής:
Οι
κομμουνιστές ουδέποτε λένε αυτά που εννοούν, ούτε και εννοούν αυτά που λένε.
Όμως το ΕΑΜ στο ιδρυτικό του μανιφέστο διατύπωσε καθαρά τους ακόλουθους δύο
στόχους: Να διώξει τους εισβολείς του Άξονα και να εγκαθιδρύσει τη λαϊκή
κυριαρχία. Κάθε νεοσύλλεκτος του ΕΛΑΣ έπρεπε να ορκιστεί ότι θα πολεμήσει και
για τους δύο αυτούς σκοπούς και θα συνεχίσει να πολεμάει μέχρις ότου ο
διοικητής του τού πει πως έχουν εκπληρωθεί. Ορκιζόταν προκαταβολικά πως αν
επιχειρούσε να φύγει πριν από αυτή τη στιγμή, συμφωνούσε να τον εκτελέσουν.
Και, βεβαίως, ένας αριθμός ανταρτών έχει ήδη εκτελεστεί. Τούτο σημαίνει,
ασφαλώς, ότι η Κεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ ήθελε να είναι σίγουρη πως θα
χρησιμοποιήσει τον ΕΛΑΣ την κατάλληλη στιγμή, εάν θεωρούσε ότι αυτό τη
συνέφερε. Πρέπει να πω ότι μέχρι τον Μάρτιο ή τον Απρίλιο αυτού του έτους, το
ΕΑΜ αναμφισβήτητα καταγινόταν με τη μεθόδευση ενός βίαιου κομμουνιστικού
πραξικοπήματος, με τη χρήση του ΕΛΑΣ. Ήλπιζε και περίμενε ότι το Ανατολικό
Μέτωπο θα κατέρρεε ολότελα και ότι σύντομα θα έβλεπε τον Κόκκινο Στρατό στα
Βαλκάνια. Στην Ελλάδα διέσυρε κάθε άλλη οργάνωση –πολύ συχνά και τη Βρετανική
Αποστολή–, ενώ πάσχισε να διαλύσει κάθε ένοπλη ανταρτική ομάδα. Μόνον ο Ζέρβας
ήταν πολύ ισχυρός για να τον διαλύσει το ΕΑΜ.
Η αδυναμία
του να εξοντώσει τον Ζέρβα εκείνη την εποχή υπήρξε ασφαλώς ο κύριος παράγων για
την πλήρη αλλαγή της πολιτικής του που επακολούθησε. Ο δεύτερος παράγων ήταν η
οξύτατη αντίδραση του ίδιου του ελληνικού λαού εναντίον της πολιτικής της βίας
του ΕΑΜ απέναντι σε όλες τις άλλες ανταρτικές οργανώσεις και στις προσπάθειές
του να μονοπωλήσει τον εθνικό αγώνα. Αυτή η αντίδραση κορυφώθηκε τον Ιούνιο,
όταν η Κεντρική Επιτροπή είχε αναμφισβήτητα αλλάξει την πολιτική της, αλλά δεν
είχε ακόμα κατορθώσει να την επιβάλει. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει αμφιβολία
ότι ο δεύτερος αφοπλισμός του Ψαρρού προκάλεσε κύμα οργής στους δημοκρατικά
σκεπτόμενους στην Αθήνα. Τόσο, ώστε η Κεντρική Επιτροπή, προκειμένου να
αποκατασταθεί στην κοινή γνώμη, κατήγγειλε τα ίδια της τα σφάλματα και
προχώρησε σε υπερβολικά γενναιόδωρη αποκατάστασή του. Έχει συμφωνήσει τώρα να
αφήσει τον Ψαρρό να αποκτήσει τέσσερις φορές περισσότερα όπλα από ό,τι
προηγουμένως. Ο τρίτος παράγων υπήρξε το γεγονός ότι, καθώς οι Γερμανοί άντεξαν
στη ρωσική επίθεση, ενώ ταυτόχρονα οι Σύμμαχοι σημείωσαν τις λαμπρές τους
επιτυχίες στην Αφρική, έγινε φανερό πως οι δυνάμεις της Μέσης Ανατολής και όχι
ο Κόκκινος Στρατός πρόκειται να απελευθερώσουν την Ελλάδα και, συνεπώς, είναι η
Μεγάλη Βρετανία και όχι η Σοβιετική Ένωση που θα αποτελέσει την κυρίαρχη Μεγάλη
Δύναμη στη χρονική περίοδο που θα ακολουθήσει. Γι’ αυτό τον λόγο, συνεπώς,
πολιτική φανερά απαράδεκτη για τη Μεγάλη Βρετανία δεν θα είχε πιθανότητες
επιτυχίας. Ο τέταρτος παράγων για την αλλαγή της πολιτικής του ΕΑΜ ήταν η
επίδραση της Βρετανικής Αποστολής και, ειδικότερα, του ταξίαρχου Myers, ο
οποίος αγωνίστηκε σταθερά να επιβάλει μια πολιτική μετριοπάθειας και αποφυγής
ενός εμφυλίου πολέμου. Αυτή η προσπάθεια είχε αξιοσημείωτη επιτυχία και
κατέληξε στην υπογραφή του συμφωνητικού των Εθνικών Ομάδων, νωρίτερα τον
Ιούλιο. Βάση αυτής της νέας πολιτικής είναι ότι το ΕΑΜ πρέπει να εμφανιστεί, με
κάθε θυσία, ως αξιοσέβαστο στα μάτια των οπαδών του, γενικά του ελληνικού λαού,
των Βρετανών και, ίσως, του συνόλου των Ηνωμένων Εθνών.
Τυπική
αλλά και πολύ σημαντική έκφραση αυτής της πολιτικής υπήρξε ο λόγος που
εκφωνήθηκε στη συγκέντρωση κοντά στην Καρδίτσα, παρουσία μου και παρουσία του
ταξίαρχου Myers, στην οποία αναφέρθηκα παραπάνω. Ομιλητής ήταν ο Ορφέας
Βλαχόπουλος, ένας από τους ιδρυτές του ΕΑΜ, αν και σήμερα δεν συμμετέχει στην
Κεντρική του Επιτροπή. Τώρα έχει τοποθετηθεί πολιτικός καθοδηγητής και
εκπρόσωπος της Κεντρικής Επιτροπής στην Ήπειρο. Κατήγγειλε τα σφάλματα του
παρελθόντος και ιδιαίτερα την απόπειρα για τη μονοπώληση του εθνικού αγώνα και
για την εξόντωση άλλων πατριωτικών ανταρτικών ομάδων. Δήλωσε πως το ΕΑΜ
επιθυμεί την ελεύθερη συνεργασία όλων των Ελλήνων και πως, όσο ο εισβολέας
πατάει ακόμα στο ελληνικό έδαφος, δεν είναι καιρός για συζητήσεις και καβγάδες
σχετικά με τον βασιλέα. Μετά την υπογραφή του συμφωνητικού, όλοι είναι
στρατιώτες του [Γενικού Στρατηγείου] της Μέσης Ανατολής, υπερήφανοι γι’ αυτό
και δεσμευμένοι να το αποδείξουν με λόγους και με πράξεις. Όσα μέλη
εξακολουθήσουν να διατυπώνουν αμφιβολίες για την καλή πίστη των Βρετανών
συμμάχων μας, πρέπει να διώχνονται από την οργάνωση, διότι η Κεντρική Επιτροπή
έχει απόλυτη εμπιστοσύνη στους Βρετανούς. Το ΕΑΜ θέλει να προσχωρήσουν στις τάξεις
του μόνιμοι αξιωματικοί κάθε πολιτικής απόχρωσης. Οι αξιωματικοί προέρχονται
επίσης από τον λαό και ουδεμία πολιτική δέσμευση χρειάζεται να αναλάβουν
Το παραπάνω αποσπασμα της έκθεσης Ουάλας που
γράφτηκε στις 29/08/1943 είναι πολύ ενδιαφέρον και προφανώς απεδείχθη ιδιατέρως
εύστοχο όσον αφορά τις προθέσεις και τις μεθόδους του ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ.
Τα τονισμένα σημεία είναι δικά μας.
.png)
