«ΚΟΙΝΟ ΤΩΝ ΗΠΕΙΡΩΤΩΝ»: Ενεργειακή πολιτική και αντιμετώπιση της αιθαλομίχλης

 

Η αιθαλομίχλη αποτελεί καθημερινό πρόβλημα στα Ιωάννινα τους χειμωνιάτικους μήνες και παρουσιάζεται για χρόνια στην ατμόσφαιρα της πόλης μας, αποτελώντας έναν μεγάλο κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Η  ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα στα Ιωάννινα ιδιαίτερα τις βραδινές ώρες είναι εξαιρετικά κακή και η χειρότερη σε όλη τη χώρα.

Η αιθαλομίχλη είναι αποτέλεσμα της εκτεταμένης καύσης ξύλου, ειδικά από χαμηλής αποδοτικότητας συστήματα θέρμανσης όπως τα τζάκια ανοιχτού θαλάμου, σε συνδυασμό με υψηλά επίπεδα σχετικής υγρασίας και χαμηλές θερμοκρασίες. Είναι επίσης αποτέλεσμα της ενεργειακής φτώχειας που γνωρίζει έξαρση λόγω της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης. Προκαλείται κυρίως από την  καύση ακατάλληλων καύσιμων υλών για θέρμανση. 

Δυστυχώς η ελληνική πολιτεία δεν έχει καταφέρει να σχεδιάσει και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήδη έχει εκδώσει εδώ και χρόνια μια σειρά από συστάσεις και οδηγίες σχετικά με μέτρα και πολιτικές που μπορούν να υιοθετήσουν οι χώρες της ΕΕ για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας και την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων.

Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται ένας στρατηγικός σχεδιασμός σε επίπεδο περιφέρειας ώστε να υπάρξει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ευρείας κλίμακας παρεμβάσεων για να αντιμετωπιστούν όχι μόνο τα βαθύτερα αίτια της ενεργειακής φτώχειας αλλά και το πρόβλημα της ρύπανσης και της επιβάρυνσης της δημόσιας υγείας.

Είναι η ώρα λοιπόν και σε τοπικό επίπεδο η Περιφερειακή Αρχή να περάσει από την αδράνεια στη δράση,  με σχέδιο πρόληψης και επενδύσεων στην ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που θα διασφαλίζουν μια δίκαιη ενεργειακή μετάβαση για την Ήπειρο με προστασία του περιβάλλοντος  και της υγείας των πολιτών.

Το σχέδιο αυτό πρέπει να στοχεύει στην καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας και τη μείωση των ενεργειακών λογαριασμών, την ενημέρωση για τα κίνητρα και τα χρηματοδοτικά εργαλεία ιδίως για τα ευάλωτα νοικοκυριά τα οποία στο μεγαλύτερο ποσοστό ζουν σε κτίρια με τη χειρότερη ενεργειακή απόδοση.

Επομένως σε πρακτικό επίπεδο είναι επιτακτική ανάγκη η Περιφερειακή Αρχή:

•        να καθορίσει τις προτεραιότητες για την περιοχή μας με την άμεση χαρτογράφηση πρώτα των περιοχών που αντιμετωπίζουν αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση, εξαιτίας της καύσης ορυκτών καυσίμων, καθώς και τη χαρτογράφηση των αναγκών θέρμανσης των ευάλωτων νοικοκυριών που ζουν στις περιοχές αυτές.

•        να παρέμβει  τόσο στο νέο Εξοικονομώ 2024 που προβλέπει αυξημένη επιδότηση για εγκατάσταση αντλιών θερμότητας από τα νοικοκυριά αλλά και να απαιτήσει από την κυβέρνηση νέα στοχευμένα προγράμματα επιδότησης για την περιοχή της Ηπείρου, ιδιαίτερα στα Ιωάννινα, για την εγκατάσταση αντλιών θερμότητας και την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, με ιδιαίτερη έμφαση στα κτίρια με κακή απόδοση.  Η Περιφερειακή Αρχή θα πρέπει να ενημερώσει επίσης πως σχεδιάζει να αξιοποιήσει και το πρόγραμμα «Απόλλων» στην Ήπειρο που αφορά την εγκατάσταση νέων σταθμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και την εφαρμογή εικονικού συμψηφισμού με τις απαιτούμενες καταναλώσεις των ωφελούμενων κυρίως των ευάλωτων νοικοκυριών. 

•        να προωθήσει και να στηρίξει άμεσα το θεσμό των ενεργειακών κοινοτήτων και παράλληλα να συμμετέχει σε αυτές. Με τις ενεργειακές κοινότητες η φθηνή ενέργεια είναι στα χέρια των πολιτών με έλεγχο της παραγωγής και μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα.

•        σε συνεργασία με τους δήμους και τοπικούς φορείς,  να  δρομολογήσει δράσεις επιμόρφωσης και διάχυσης της πληροφορίας σε όλη την Ήπειρο, σχετικά  με θέματα ενεργειακών κοινοτήτων , αειφορίας, και αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας.

Καλές πρακτικές σχετικά με τις ενεργειακές κοινότητες υπάρχουν και επιβάλλεται να τις ακολουθήσουμε. Για παράδειγμα η Περιφέρεια Κρήτης η οποία προωθεί και στηρίζει τον θεσμό των ενεργειακών κοινοτήτων, συμμετέχοντας σε αυτές και στηρίζοντας έμπρακτα τα ευπαθή νοικοκυριά μέσω της παροχής δωρεάν ηλεκτρικού ρεύματος.  Στα Ιωάννινα υπάρχει το παράδειγμα της ενεργειακής κοινότητας «Κοινέργεια»  που λειτουργεί δύο φωτοβολταϊκά πάρκα συνολικής ισχύος 200 KW σε έκταση μόνο 4 στρεμμάτων έξω από τα Γιάννενα και καλύπτει τις ανάγκες 60 οικογενειών και τοπικών επιχειρήσεων, όπου όλη η παραγόμενη ενέργεια του φωτοβολταϊκού συστήματος διοχετεύεται στο δίκτυο και συμψηφίζεται με την κατανάλωση στις εγκαταστάσεις του χρήστη.

Γιατί λοιπόν δεν ακολουθούμε αυτά τα παραδείγματα. Γιατί το φωτοβολταϊκό πάρκο ισχύος 50 μεγαβάτ στο Μαργαρίτι Θεσπρωτίας δεν πραγματοποιήθηκε μέσω μιας «ενεργειακής κοινότητας» που έτσι θα έδινε ρεύμα για 25 χρόνια σε περίπου 10.000 οικογένειες και τοπικές επιχειρήσεις μέσω του μοντέλου του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού. Μιας συν-επένδυσης δηλαδή  στην κατασκευή του πάρκου από τους πολίτες και την Περιφέρεια Ηπείρου ώστε η ενέργεια που θα παράγεται να συμψηφίζεται με την κατανάλωση τους αντί να πωλείται. Αυτό θα μηδένιζε το κόστος προμήθειας της ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζονται για τα επόμενα 25 χρόνια.

Φυσικά στηρίζουμε κάθε έργο ΑΠΕ που είναι σύμφωνο με τη νομοθεσία και είναι αποδεκτό από τις τοπικές κοινωνίες αλλά το ζητούμενο στην περίπτωσή μας είναι ένα άλλο μοντέλο το οποίο βοηθά τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις να ανταπεξέλθουν στο υψηλό ενεργειακό κόστος και ταυτόχρονα δίνει μεγιστοποίηση του περιβαλλοντικού οφέλους περιορίζοντας και τα επίπεδα μόλυνσης (αιθαλομίχλη) του ατμοσφαιρικού αέρα στην περιοχή μας. Ας αναλογιστούμε τα οφέλη από ένα τέτοιο έργο στην περιοχή των Ιωαννίνων όπου χιλιάδες νοικοκυριά θα χρησιμοποιούν για την θέρμανσή τους καθαρή ενέργεια με αντλίες θερμότητας.

Ως Κοινό των Ηπειρωτών  πιστεύουμε ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να συμμετέχει ενεργά στον εκδημοκρατισμό της παραγωγής ενέργειας και στη δημιουργία προϋποθέσεων για την παραγωγή φτηνής ενέργειας μέσω των ΑΠΕ και φυσικά δεν μπορεί να παραμένει άπραγη και να μην ζητά τα αυτονόητα όταν η ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε είναι ιδιαίτερα κακή εξαιτίας της καύσης ακατάλληλων υλικών για  θέρμανση, κάτι που το ζούμε στην περιοχή μας για πολλά χρόνια τη  περίοδο του Χειμώνα.

Καλούμε την Περιφερειακή Αρχή:

•        να οργανώσει άμεσα, σε συνεργασία με τους δήμους και τους φορείς της Ηπείρου,  το πλαίσιο διεκδικήσεων και απαίτησης υλοποίησης από την κυβέρνηση σοβαρών και στοχευμένων προγραμμάτων αντιμετώπισης του ενεργειακού κόστους και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην περιοχή μας με χρήση ΑΠΕ και ενίσχυσης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων.

•        κάνοντας χρήση των δυνατοτήτων που δίνει η νομοθεσία, να πρωτοστατήσει μέσω των ενεργειακών κοινοτήτων στη δημιουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού κάλυψης των ενεργειακών αναγκών, με ισχυρή συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών και στόχο την ενεργειακή δικαιοσύνη, δίνοντας τη δυνατότητα στους πολίτες και τις επιχειρήσεις να περάσουν από ρόλο καταναλωτή σε βασικό συν-διαμορφωτή της ενεργειακής μετάβασης.

Το Κοινό των Ηπειρωτών θα συνδράμει προς τη κατεύθυνση αυτή,  με όλες του τις δυνάμεις, τόσο στο περιφερειακό συμβούλιο όσο και στην κοινωνία, σε επίπεδο διαβούλευσης και συνεργασίας με τους τοπικούς φορείς και τους πολίτες.