Κορωνοϊός: Μία άγνωστη απειλή από τις θεραπείες στην εντατική

Προειδοποίηση για τον κίνδυνο διαταραχής της όρασης από τη θεραπεία στην εντατική των ασθενών με σοβαρή λοίμωξη από τον νέο κορωνοϊό, εξέδωσε η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας (AAO).

Όπως εξηγεί σε ανακοίνωσή της, καθώς οι γιατροί συνδέουν τους πιο βαριά από τους ασθενείς με τις συσκευές μηχανικής υποστήριξης της αναπνοής, αναγκάζονται να βάζουν κάποιους από αυτούς σε πρηνή θέση (μπρούμυτα). Αυτό γίνεται για να διεγερθεί η ποσότητα του οξυγόνου που μπαίνει στο αίμα τους και να βελτιωθεί η οξυγόνωση του οργανισμού τους. Ωστόσο με τη στάση αυτή υπάρχει κίνδυνος απώλειας της όρασης, η οποία μάλιστα είναι μη αναστρέψιμη!

«Ο κίνδυνος αυτός είναι χαμηλός αλλά υπαρκτός», σχολιάζει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ. Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, καθηγητής Οφθαλμολογίας Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, NYU Medical School. «Αν και προς το παρόν δεν έχουν υπάρξει σχετικές δημοσιεύσεις για ασθενείς με COVID-19, γνωρίζουμε πως είναι κάτι που υφίσταται σε ασθενείς οι οποίοι κατ' ανάγκην νοσηλεύονται σε πρηνή θέση για πολλές ώρες. 
Αυτό συμβαίνει, π.χ., σε ασθενείς που υποβάλλονται σε πολύωρες εγχειρήσεις στη σπονδυλική στήλη για να αντιμετωπιστούν οι παραμορφώσεις της. Μερικές από αυτές τις επεμβάσεις εκτελούνται από την πλάτη, με τον ασθενή σε πρηνή θέση. 
Όσο περισσότερη ώρα παραμείνει ο ασθενής σε τέτοια θέση στη διάρκεια της εγχείρησης, τόσο περισσότερο κινδυνεύει να πληγεί η όρασή του».

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, 2 σε κάθε 1.000 ασθενείς που χειρουργούνται στη σπονδυλική στήλη παρουσιάζουν όταν ξυπνούν μόνιμη διαταραχή της όρασής τους, που κυμαίνεται από θόλωμα ή/και μείωση της οπτικής οξύτητας στο ένα μάτι έως απώλεια όρασης στο ένα ή και στα δύο μάτια.

Τις πιθανές αιτίες αυτής της επιπλοκής παρέθεσαν αμερικανοί επιστήμονες το 2015 σε άρθρο τους που δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό World Journal of Orthopedics (WJO). Όπως είχαν αναφέρει, το πρόβλημα μπορεί να οφείλεται στις αλλαγές στην πίεση μέσα στο μάτι (ενδοφθάλμια πίεση) που συμβαίνουν όταν ο ασθενής βρίσκεται σε πρηνή θέση.

«Όταν ένας ασθενής βρίσκεται διασωληνωμένος μπρούμυτα, το κεφάλι του μπορεί να βρίσκεται χαμηλότερα από το επίπεδο της καρδιάς», εξηγεί ο Δρ. Κανελλόπουλος. «Αυτό έχει ως συνέπεια να συσσωρεύεται πίεση στα μάτια και να διακόπτεται η παροχή οξυγόνου στο οπτικό νεύρο. Με άλλα λόγια, παρατηρείται ισχαιμία στο οπτικό νεύρο, η οποία μπορεί να διαρκέσει αρκετά ώστε να προκαλέσει μη αναστρέψιμη τύφλωση από το ένα ή και τα δύο μάτια. Η κατάσταση αυτή λέγεται ισχαιμική οπτική νευροπάθεια».

Η περιεγχειρητική απώλεια όρασης (POVL) μπορεί να οφείλεται και σε άλλες αιτίες, όπως σε ισχαιμία στον αμφιβληστροειδή ή στον εγκεφαλικό φλοιό, όπου βρίσκεται το κέντρο της όρασης, είχαν γράψει οι επιστήμονες στο WJO. Στην πρώτη περίπτωση το πρόβλημα προκαλείται από απόφραξη της βασικής αρτηρίας που τροφοδοτεί με αίμα τον αμφιβληστροειδή (η διαταραχή λέγεται οξεία αμφιβληστροειδική ισχαιμία). Στη δεύτερη περίπτωση η αιτία είναι παρεμπόδιση της παροχής αίματος στον φλοιό του εγκεφάλου (φλοιώδης τύφλωση).

Σύμφωνα με τους ειδικούς, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν τις πιθανότητες να εκδηλωθεί η POVL. Τα περιστατικά της POVL είναι συχνότερα σε ασθενείς που πάσχουν από ορισμένα υποκείμενα νοσήματα, όπως ο επιπλεγμένος σακχαρώδης διαβήτης (π.χ. ο ασθενής έχει βλάβες σε ζωτικά όργανα εξαιτίας του διαβήτη), η υπέρταση, οι διαταραχές στην πηκτικότητα του αίματος, οι νευρολογικές παθήσεις και η παράλυση.

Ο κίνδυνος φαίνεται επίσης πως είναι μεγαλύτερος στους άνδρες, καθώς και στους ασθενείς που παρουσιάζουν μεγάλη απώλεια αίματος ή επιπλοκές όπως η υπόταση στη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης.

Παραμένει άγνωστο, όμως, αν οι ίδιοι παράγοντες κινδύνου ισχύουν για τους ασθενείς που νοσούν βαριά από το νέο κορωνοϊό.

«Το ανησυχητικό είναι ότι μερικοί ασθενείς με COVID-19 τοποθετούνται σε πρηνή θέση για ημέρες ή εβδομάδες, για όσο καιρό διαρκέσει η σύνδεσή τους με τις συσκευές μηχανικής υποστήριξης της αναπνοής», τονίζει ο Δρ. Κανελλόπουλος. «Επειδή η PVOL είναι σπάνια, ίσως δεν έχουν υπάρξει ακόμα τέτοιου είδους περιστατικά στη συγκεκριμένη ομάδα πασχόντων ή δεν έχουν προλάβει να τα δημοσιοποιήσουν οι θεράποντες ιατροί. Είναι όμως πιθανό να υπάρξουν στο μέλλον και γι' αυτό τον λόγο προέβη στη συγκεκριμένη προειδοποίηση η ΑΑΟ».

Πάντως οι γιατροί μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο βλάβης της όρασης διατηρώντας το κεφάλι των ασθενών τους λίγο ψηλότερα ή στο ίδιο επίπεδο με την καρδιά, όσο καιρό είναι συνδεδεμένοι με τα μηχανήματα υποστήριξης της αναπνοής, προσθέτει ο Δρ. Κανελλόπουλος.

Όσον αφορά τους ασθενείς οι οποίοι θα παρουσιάσουν τυχόν αλλαγές στην όρασή τους έπειτα από την παρατεταμένη σύνδεσή τους στον αναπνευστήρα, «πρέπει να ενημερώνουν αμέσως τον θεράποντα ιατρό τους, εάν παρατηρήσουν αλλαγή στην οπτική οξύτητα ή το οπτικό πεδίο τους», συνιστά.

Σημειώνεται πως σε ακόμα σπανιότερες περιπτώσεις, η περιεγχειρητική απώλεια όρασης παρατηρείται σε ασθενείς που υποβάλλονται σε άλλου είδους επεμβάσεις, όπως οι καρδιοχειρουργικές ή οι εγχειρήσεις κεφαλής & τραχήλου. Ωστόσο αυτές δεν εκτελούνται με τον ασθενή σε πρηνή θέση και η πιθανή αιτιολογία διαφέρει, καταλήγει ο Δρ. Κανελλόπουλος.