Στρες την εποχή της πανδημίας: Πως ωφελεί η «γυμναστική» του μυαλού

Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η πρακτική διαλογισμού mindfulness, μπορεί να βοηθήσει στην άμβλυνση ψυχοπιεστικών καταστάσεων όπως το άγχος, η κατάθλιψη και ο πόνος. 
Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν ερευνητές του πανεπιστημίου Johns Hopkins στη Βαλτιμόρη από 47 μελέτες με αντικείμενο τον διαλογισμό οι οποίες πληρούσαν τα κριτήρια τους για καλά σχεδιασμένες μελέτες από ένα σύνολο σχεδόν 19.000 μελετών. 
Τα ευρήματά τους είναι δημοσιευμένα στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό JAMA Internal Medicine.

Οι εξελίξεις στη κοινωνία, την εργασία, την οικονομία και γενικά στη ζωής μας, λόγω της εισβολής σε αυτήν του νέου κορωνοϊού, είναι γεγονός που έχει προκαλέσει σε όλους μας πρωτόγνωρη αναστάτωση. Μέσα σε λίγες εβδομάδες ό,τι είχαμε συνηθίσει, ό,τι είχαμε κατακτήσει με κόπο και αγώνα φαίνεται να χάνεται, να αποδομείται, επηρεάζοντας μέσα σ’ όλα τα άλλα και τον ψυχισμό μας. 
Και όχι άδικα, αφού πρόκειται για μια αναμφισβήτητα αγχωτική κατάσταση που μας έχει ρίξει σε εντελώς άγνωστους δρόμους.

Το κλείσιμο των σχολείων και των καταστημάτων, η απαγόρευση της πρόσβασης στους δημόσιους χώρους και ο κατ’ οίκον περιορισμός, οικειοθελής ή επιβεβλημένος, ο συνεχής βομβαρδισμός του εγκεφάλου μας με νέα δεδομένα για τον ιό και συμβουλές για την προστασία μας, η διαφοροποίηση των τρόπων συναλλαγής και επικοινωνίας, η ανησυχία για το οικονομικό μας μέλλον, μα κυρίως ο περιορισμός της ατομικής ελευθερίας μας έχει ήδη αποπροσανατολίσει πολλούς από μας, δυσκολεύοντάς μας να ελέγξουμε τον φόβο και το άγχος μας.

Τα συναισθήματα είναι, βεβαίως, ως ένα βαθμό φυσιολογικά και απαραίτητα για τη λήψη των κατάλληλων μέτρων, ώστε να μείνουμε ασφαλείς εμείς και οι συνάνθρωποί μας. Όταν, όμως, κλιμακώνονται γρήγορα και ξεπερνούν το υγιές όριο, μπορούν να μας επηρεάσουν με αρνητικούς τρόπους. Τότε αδυνατούμε να σκεφτούμε καθαρά ή να λαμβάνουμε τις σωστές αποφάσεις. Κι αυτό διότι ο εγκέφαλός μας σε συνθήκες κινδύνου, φόβου αλλά και απότομων αλλαγών μπαίνει στην αυτόματη λειτουργία επιβίωσης Fight or Flight (πάλη ή φυγή) για να αντιμετωπίσει την απειλή και τον κίνδυνο.

Όσο πιο “αόρατος” είναι ο κίνδυνος τόσο πιο έντονη μπορεί να είναι αυτή η αντίδραση του οργανισμού μας. Έτσι συγκεκριμένες λειτουργίες ενεργοποιούνται ενώ άλλες “κλείνουν” τελείως. Ο οργανισμός μας όταν βρίσκεται σε κατάσταση κινδύνου ή φόβου, απελευθερώνει ορμόνες όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη, οι κτύποι της καρδιάς μας αυξάνουν, η αναπνοή μας γίνεται ρηχή και κλείνουν λειτουργίες όπως το αναπαραγωγικό σύστημα, η διαδικασία της πέψης και ο προμετωπιαίος φλοιός του εγκεφάλου, που είναι υπεύθυνος για την κριτική σκέψη και τις αποφάσεις. 

Στόχος μας, λοιπόν, σε τέτοιες συγκυρίες είναι να παραμείνουμε ψύχραιμοι και σταθεροί και να αποτρέψουμε την κατακόρυφη αύξηση του πανικού και της απελπισίας. Και ευτυχώς υπάρχουν μέθοδοι που έχουν τη δυνατότητα, αποδεδειγμένα, να μας βοηθήσουν να εκπαιδεύσουμε το μυαλό μας στη συγκέντρωση και την ηρεμία, τα δυο πράγματα που χρειαζόμαστε σήμερα περισσότερο για να πάρουμε σωστές αποφάσεις σε αυτές τις δύσκολες περιόδους. Οι μέθοδοι αυτές δεν απαιτούν τη φυσική μας παρουσία, αλλά μπορούμε να τις διδαχθούμε και να τις ασκήσουμε από την άνεση του σπιτιού μας.

Μια τέτοια μέθοδος που προσφέρει σημαντική βοήθεια είναι το mindfulness, που στη χώρα μας δεν έχει ακόμα την ευρεία διάδοση που έχει στο εξωτερικό. Η μέθοδος σε άλλες χώρες εφαρμόζεται στις επιχειρήσεις, τα σχολεία και τα νοσοκομεία (στην Αγγλία μπήκε ως μάθημα στα δημόσια σχολεία). Πρόσφατα, όμως, δημιουργήθηκε η πρώτη εφαρμογή στα ελληνικά πάνω  στη μέθοδο του Mindfulness, το Mindfulness Greece, που μπορεί να μας καθοδηγήσει εύκολα και βήμα-βήμα να χτίσουμε ένα πιο ήρεμο, θετικό και συγκεντρωμένο μυαλό.

Το Mindfulness Greece έχοντας συστήσει μια διεθνή ομάδα ειδικών, σχεδίασε έναν πρακτικό οδηγό για την εκγύμναση του σπουδαιότερου τμήματος του νευρικού μας συστήματος, του εγκεφάλου, του εκπληκτικού αυτού οργάνου που μπορεί να μας οδηγήσει στην επιτυχία και την ευτυχία. Περιλαμβάνει μια σειρά καθημερινών ασκήσεων, διδαχών αλλά και ένα Δωρεάν Πρόγραμμα “Μένουμε Σπίτι”, το οποίο έχει πραγματικά πολύ ενδιαφέρον.

Έρευνες δείχνουν ότι ακόμη και με 10 λεπτά άσκηση την ημέρα για 8 συνεχόμενες εβδομάδες στο mindfulness μπορούμε να «γυμνάσουμε» το μυαλό μας ώστε να διαχειρίζεται καλύτερα το στρες και το άγχος.

Η ενσυνειδητότητα, όπως ονομάζεται στα ελληνικά το mindfulness, μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε τα πράγματα με μεγαλύτερη σαφήνεια, να επιτύχουμε τη υιοθέτηση θετικών σκέψεων,  να μειώσουμε το στρες και τελικά τη λήψη καλύτερων αποφάσεων.

Για την αποτελεσματικότητα της πρακτικής mindfulness έχουν διεξαχθεί μελέτες, όπου νευροεπιστήμονες έχουν παρατηρήσει μέσω μαγνητικών τομογραφιών τις αλλαγές που επιφέρει στον εγκέφαλο το mindfulness και τις ευεργετικές επιδράσεις του.

Επισημαίνεται ότι εταιρείες όπως η Google, Apple, Facebook, Deutsche Bank, κ.ά αλλά και σχολεία και Πανεπιστήμια χρησιμοποιούν το mindfulness για την αύξηση της απόδοσης φοιτητών, υπαλλήλων και στελεχών.

Το μόνο που χρειάζεται είναι να αφιερώσουμε λίγα λεπτά από τη ζωή μας καθημερινά, να κάνουμε μια παύση από την τρέλα της καθημερινότητας και να γυμνάσουμε το μυαλό μας, όπως άλλωστε κάνουμε και για το σώμα μας.

Ο Σενέκας, στωικός φιλόσοφος έλεγε: Ευτυχισμένος είναι ο άνθρωπος που μπορεί να υποφέρει με ηρεμία και την ανώτατη και την κατώτατη μοίρα.