14 Νοεμβρίου-Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη

Ο «ιδιαίτερος» διαβήτης των ασθενών με Κυστική Ίνωση

O Σακχαρώδης Διαβήτης της Κυστικής Ίνωσης (ΣΔΚΙ) είναι μια ιδιαίτερη μορφή σακχαρώδους διαβήτη που προκαλείται εξαιτίας της νόσου και εμφανίζεται αρκετά συχνά στους πάσχοντες από Κυστική Ίνωση. Με την έγκαιρη διάγνωση της νόσου και την κατάλληλη θεραπεία ο διαβήτης της Κυστικής Ίνωσης μπορεί να ρυθμιστεί με επιτυχία.

Υπάρχουν δύο τύποι σακχαρώδους διαβήτη στους ανθρώπους που δεν πάσχουν από Κυστική Ίνωση. Ο διαβήτης τύπου 1 και ο διαβήτης τύπου 2. Ο διαβήτης τύπου 1 είναι μια αυτοάνοση νόσος που εμφανίζεται όταν ο οργανισμός επιτίθεται και καταστρέφει τα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη, η οποία βοηθά τον οργανισμό να απορροφά και να χρησιμοποιεί την ενέργεια από τις τροφές. Στο διαβήτη τύπου 1 το πάγκρεας δεν παράγει ινσουλίνη. Ο διαβήτης τύπου 1 διαγιγνώσκεται συνήθως στην παιδική ηλικία και θα πρέπει κάποιος εφ΄όρου ζωής να παίρνει ινσουλίνη. Ο διαβήτης τύπου 2, ο οποίος εμφανίζεται περισσότερο σε ενήλικες που είναι παχύσαρκοι ή υπέρβαροι, προκαλείται από την έλλειψη σωστής ανταπόκρισης στην ινσουλίνη σε συνδυασμό με την ελλιπή παραγωγή ινσουλίνης από το πάγκρεας. Η μορφή αυτού του διαβήτη οφείλεται στο γεγονός ότι ο οργανισμός δεν παράγει επαρκή ποσότητα ινσουλίνης ή η ινσουλίνη που παράγεται δεν λειτουργεί σωστά. Ο Σακχαρώδης Διαβήτης της Κυστικής Ίνωσης (ΣΔΚΙ) είναι ένας διαφορετικός τύπος διαβήτη που φέρει χαρακτηριστικά τόσο του διαβήτη τύπου 1 (γνωστού ως νεανικού διαβήτη), όσο και του διαβήτη τύπου 2 που παρατηρείται σε μεγαλύτερες ηλικίες και σε υπέρβαρους ασθενείς.

Όπως είναι γνωστό, οι περισσότεροι  ασθενείς με Κυστική Ίνωση  παρουσιάζουν βαριά παγκρεατική ανεπάρκεια από τη γέννησή τους, διότι παχύρρευστη και κολλώδης βλέννα καταστρέφει το πάγκρεας σταδιακά με αποτέλεσμα να μην παράγονται από τον οργανισμό τα ένζυμα  που απαιτούνται για την πέψη των τροφών και να διακόπτεται ή να υπάρχει μειωμένη παραγωγή ινσουλίνης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση Σακχαρώδους Διαβήτη σε ασθενείς με Κυστική Ίνωση (ΣΔΚΙ). Επίσης, λόγω των φαρμάκων που λαμβάνουν οι ασθενείς με Κυστική Ίνωση και του νοσήματος από το οποίο πάσχουν, αναπτύσσουν ανθεκτικότητα στην ινσουλίνη, με αποτέλεσμα να μην ανταποκρίνονται με τον ίδιο τρόπο στην ινσουλίνη όπως οι υπόλοιποι διαβητικοί ασθενείς. Ο ΣΔΚΙ διακρίνεται και είναι διαφορετικός τύπος διαβήτη από τους δυο που προαναφέρθηκαν. Οι ασθενείς με Κυστική Ίνωση που πάσχουν από διαβήτη είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν επεισόδια υψηλών επιπέδων σακχάρου στο αίμα, λόγω λοίμωξης ή άλλων φαρμάκων που λαμβάνουν όπως είναι τα στεροειδή (π.χ κορτιζόνη) ή τα ανοσοκατασταλτικά που λαμβάνονται από μεταμοσχευμένους ασθενείς. Σε μερικές περιπτώσεις αυτό το πρόβλημα μπορεί να είναι παροδικό, και να λυθεί όταν η λοίμωξη αντιμετωπιστεί με επιτυχία, ή αν ο ασθενής μειώσει την ποσότητα στεροειδών που λαμβάνει ή σταματήσει την θεραπεία με στεροειδή .

Πολλοί ινοκυστικοί ασθενείς συνήθως αγνοούν ότι πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη και πιθανόν να μην έχουν κάποιο σύμπτωμα, μέχρι να εξεταστούν για διαβήτη. Συμπτώματα του σακχαρώδους διαβήτη, όπως πολυδιψία, αυξημένη ούρηση, απότομη απώλεια βάρους, έντονη καταβολή και ανεξήγητη πτώση της αναπνευστικής λειτουργίας είναι οι συνηθέστερες αιτίες για να τεθεί η διάγνωση του  ΣΔΚΙ. Οι οδηγίες για την αντιμετώπιση του ΣΔΚΙ συνιστούν όλοι οι ινοκυστικοί ασθενείς ηλικίας άνω των 10 ετών να υποβάλλονται ετησίως σε έλεγχο για διαβήτη με την από του στόματος δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη. Η δοκιμασία ανοχής στην γλυκόζη είναι ο καλύτερος τρόπος για τη διάγνωση του ΣΔΚΙ και γίνεται συνήθως πρωινές ώρες μετά από ένα οκτάωρο νηστείας. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι η δοκιμασία ανοχής στην γλυκόζη είναι διαφορετική από τη μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (ΗbA1c) στο αίμα, η οποία μετρά την ποσότητα γλυκόζης που μεταφέρθηκε με τα ερυθρά κύτταρα του αίματος το τελευταίο δίμηνο ή τρίμηνο. Αυτός ο τρόπος ανίχνευσης (screening) του σακχάρου δεν ενδείκνυται σε ασθενείς με Κυστική ίνωση γιατί η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι συνήθως χαμηλή στους ασθενείς με Κυστική Ίνωση. Αυτό εξάλλου είναι και ένα άλλο χαρακτηριστικό που διαφοροποιεί τον σακχαρώδη διαβήτη της Κυστικής Ίνωσης από τους άλλους τύπους διαβήτη.

Η επιτυχής ρύθμιση του ΣΔΚΙ  με την λήψη της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής, στόχο έχει να διατηρήσει ο ασθενής τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα του στα φυσιολογικά επίπεδα ώστε να νιώσει καλύτερα, να διατηρήσει τη μυϊκή του μάζα, να προσλάβει βάρος και να έχει περισσότερη ενέργεια και να βελτιώσει την αναπνευστική του λειτουργία.

Εξαιτίας του νοσήματος και της ανάγκης για πρόσληψη βάρους και για λήψη τροφών με υψηλή θερμιδική αξία, η δίαιτα που πρέπει να εφαρμόζουν για τον διαβήτη τα άτομα που έχουν Κυστική Ίνωση είναι τελείως διαφορετική από αυτήν των υπολοίπων ατόμων που πάσχουν από διαβήτη, εφόσον όμως ο διαβήτης διαγνωστεί εγκαίρως από τον εξειδικευμένο ιατρό που παρακολουθεί τον ινοκυστικό ασθενή και δοθούν οι κατάλληλες οδηγίες και θεραπευτική αγωγή, ο σακχαρώδης διαβήτης στους ινοκυστικούς ασθενείς μπορεί να ρυθμιστεί με επιτυχία. Οι ασθενείς με Κυστική Ίνωση λόγω της παγκρεατικής ανεπάρκειας και του συνδρόμου δυσαπορρόφησης και της μεγάλης απώλειας άλατος που χάνουν με τον ιδρώτα, συμπτώματα τα οποία παρουσιάζουν εξαιτίας του νοσήματός τους, πρέπει να τρώνε ιδιαίτερα αλμυρές τροφές, καθώς και να λαμβάνουν τροφές και διατροφικά συμπληρώματα πλούσια σε θερμίδες, λίπος και πρωτεΐνες. Επειδή οι τροφές που είναι πλούσιες σε υδατάνθρακες όταν καταναλωθούν μετατρέπονται σε γλυκόζη στο αίμα, οι ασθενείς με Κυστική Ίνωση πρέπει να υπολογίζουν τους υδατάνθρακες στις τροφές που τρώνε ώστε να χορηγήσουν στον εαυτό τους την απαιτούμενη ποσότητα ινσουλίνης. Η φυσική δραστηριότητα και η άσκηση είναι πολύ καλή για την αναπνευστική λειτουργία και μπορεί να βελτιώσει την ανταπόκριση του οργανισμού στην ινσουλίνη. Οι ασθενείς με ΣΔΚΙ ενθαρρύνονται να κάνουν τουλάχιστον 150 λεπτά κάθε εβδομάδα, μια μέτριας έντασης αερόβια άσκηση ή άλλη δραστηριότητα όπως ελαφρύ τρέξιμο, ή κάποιο σπορ. Είναι σημαντικό να ελέγχονται τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα πριν και μετά από την άσκηση, δεδομένου ότι η άσκηση μπορεί να ρίξει τα επίπεδα  του σακχάρου όταν οι μύες το χρησιμοποιούν για την  παραγωγή ενέργειας. Από τη στιγμή που θα διαγνωστεί ένας ασθενής με ΣΔΚΙ θα πρέπει να υποβάλλεται σε ετήσιο έλεγχο για τυχόν προσβολή των νεφρών, των ματιών, των ποδιών από το διαβήτη, όπως γίνεται και στους υπόλοιπους ασθενείς με διαβήτη. Σε κάθε περίπτωση, οι ασθενείς με Κυστική Ίνωση που έχουν διαγνωστεί με ΣΔΚΙ, θα πρέπει να συζητούν με το θεράποντα ιατρό τους για τους ενδεδειγμένους τρόπους θεραπείας, άσκησης, διατροφής και φαρμακευτικής αγωγής.

Εξυπακούεται ότι λόγω της φύσης της ασθένειας, και του ιδιαίτερου χαρακτήρα του διαβήτη στους ασθενείς με Κυστική Ίνωση, σημαντική και αναγκαία είναι η εξειδικευμένη συμβουλή και οι οδηγίες να παρέχονται από εξειδικευμένο ιατρό και διαιτολόγο με εμπειρία στο νόσημα, για την κατάρτιση ενός εξατομικευμένου προγράμματος διατροφής και ορθής θεραπευτικής προσέγγισης τόσο για τη ρύθμιση του σακχάρου, όσο και για την αντιμετώπιση των υπολοίπων συμπτωμάτων της νόσου.