Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση: Γιατί το κάπνισμα επιδεινώνει τα συμπτώματα;

Ύφεση των συμπτωμάτων της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης μπορούν να περιμένουν  οι καπνιστές ασθενείς όταν σταματήσουν τη βλαβερή συνήθεια. Μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί για τις επιπτώσεις της διακοπής επιβεβαιώνουν ότι οι ενοχλήσεις υποχωρούν και κατά συνέπεια η ποιότητα ζωής των πασχόντων βελτιώνεται.

«Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ) είναι η πιο συχνή νόσος του γαστρεντερικού που εμφανίζεται τόσο στις δυτικές όσο και στις ασιατικές χώρες. Αν και δεν είναι απειλητική για τη ζωή,  υποβαθμίζει σημαντικά την ποιότητά της σε σύγκριση με αυτή των ενήλικων ατόμων και των ασθενών με άλλες παθήσεις, όπως η υπέρταση. Εμφανίζεται όταν το γαστρικό οξύ μετακινείται από το στομάχι  προς στον οισοφάγο, προκαλώντας συμπτώματα. Υπό φυσιολογικές  συνθήκες, αυτό αποτρέπεται από τη λειτουργία του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα. 
Όταν όμως είναι αποδυναμωμένος,  το περιεχόμενο του στομάχου που δεν έχει χωνευθεί επαρκώς  μαζί με το μίγμα ενζύμων και ισχυρών οξέων,  παλινδρομεί στον οισοφάγο. Αποτέλεσμα είναι ο ερεθισμός και η πρόκληση φλεγμονής του εσωτερικού τοιχώματος του οισοφάγου, που μπορεί να οδηγήσει σε πολύ σοβαρότερες παθήσεις», προειδοποιεί ο διδάσκων στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο γενικός χειρουργός Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος - Διευθυντής της χειρουργικής κλινικής του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών - Ιατρικού Περιστερίου και Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής (www.axiarchos.gr). 
Στα συμπτώματα της νόσου περιλαμβάνονται καούρες, πόνος στο στήθος, δυσφαγία και αναγωγές.

Με δεδομένο ότι πάνω από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι στον πλανήτη καπνίζουν, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αλλά και ότι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση επηρεάζει έως και το 30% των ενηλίκων στις δυτικές κοινωνίες και ο επιπολασμός της αυξάνεται συνεχώς,  επιστήμονες  ερευνούν και έχουν καταφέρει να συνδέσουν τη διακοπή του καπνίσματος με τη μείωση των συμπτωμάτων της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης στους χρόνιους καπνιστές.

Μια δημοσιευμένη στο PLos ONE μελέτη, για παράδειγμα, εξέτασε τα μακροπρόθεσμα οφέλη της διακοπής του καπνίσματος τόσο στη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση όσο και στην ποιότητα ζωής που σχετίζεται με την υγεία. Βελτίωση της ΓΟΠ πέτυχε η ομάδα που κατάφερε να κόψει το κάπνισμα, η οποία ήταν σημαντικά υψηλότερη (43,9%) από αυτή της ομάδας που συνέχισε να καπνίζει (18,2%). Σύμφωνα με τα ευρήματα, η συχνότητα των συμπτωμάτων παλινδρόμησης μειώθηκε σημαντικά μόνο σε όσους διέκοψαν το κάπνισμα, όπως επίσης βελτιώθηκε και η ποιότητα ζωής τους.

Πώς επιδρά όμως το κάπνισμα στη επιδείνωση των συμπτωμάτων της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης; Έχει γενικά διαπιστωθεί ότι ο κύριος ένοχος των επεισοδίων ΓΟΠ είναι η νικοτίνη. Ένα μέσο τσιγάρο περιέχει 6-12 mg νικοτίνης, το 15% των οποίων απορροφάται από τον οργανισμό. Παρότι δεν είναι όλοι οι καπνιστές επιρρεπείς στην ανάπτυξη αυτής της νόσου, σε αρκετούς χρόνιους  καπνιστές η νικοτίνη επηρεάζει τη λειτουργία του σφιγκτήρα, προκαλώντας χαλάρωσή του, με αποτέλεσμα τα οξέα του στομάχου να επιστρέφουν στον οισοφάγο και να προκαλούν καούρα.

Επίσης, η παραμονή της αχώνευτης τροφής για μακρό χρονικό διάστημα στο στομάχι που συνεπάγεται και την παρατεταμένη παραμονή των οξέων μπορεί να προκαλέσει ζύμωση κακών βακτηρίων και συνακόλουθα παλινδρόμηση. Παράλληλα, σε μια μελέτη που διεξήχθη για τον προσδιορισμό της επίδρασης του καπνίσματος στην έκκριση οξέων του στομάχου, διαπιστώθηκε ότι το κάπνισμα μειώνει την έκκριση γαστρικού οξέος και τη ροή του αίματος στο γαστρικό βλεννογόνο. Στους καπνιστές  παρατηρείται αυξημένη συχνότητα εμφάνισης γαστρικών ελκών, η οποία μπορεί να σχετίζεται με τη μείωση της ροής αίματος στο γαστρικό βλεννογόνο. «Όταν υπάρχει επαρκής ποσότητα γαστρικού οξέως στο στομάχι, ο κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας φυσιολογικά κλείνει. Αντιθέτως, όταν δεν υπάρχει επάρκειά του βαθμιαία εξασθενεί, επιτρέποντας οποιαδήποτε μικρή ποσότητα οξέος υπάρχει στο στομάχι να περάσει από τον οισοφάγο στο στόμα», επισημαίνει ο Δρ. Ξιάρχος.

Είναι δε γνωστό ότι το κάπνισμα οδηγεί σε μείωση της παραγωγής σάλιου και γι’ αυτό όσοι καπνίζουν υπερβολικά νιώθουν ότι ξεραίνεται το στόμα τους. Το σάλιο όμως έχει χημικές ουσίες που ονομάζονται διττανθρακικά  που βοηθούν στην εξουδετέρωση των οξέων του στομάχου. Η μειωμένη λοιπόν παραγωγή σάλιου συνεπάγεται λιγότερα διττανθρακικά, οπότε μεγαλύτερη παραμονή των οξέων στο στομάχι. Το σάλιο βοηθά επίσης στην επικάλυψη του οισοφάγου και είναι γνωστό ότι μειώνει την επίδραση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.

Εκτός από το κάπνισμα, καταστάσεις που προδιαθέτουν για την εμφάνιση γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης είναι επίσης  η παχυσαρκία, η διαφραγματοκήλη, η εγκυμοσύνη και ο αλκοολισμός.

«Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση επηρεάζεται από παράγοντες του τρόπου ζωής, ιδιαίτερα από το κάπνισμα και την παχυσαρκία, που απειλούν γενικότερα την υγεία του ανθρώπου. Το δυσάρεστο είναι ότι η χρόνια και αθεράπευτη ΓΟΠ μπορεί να προκαλέσει βλάβες τόσο σοβαρές που να οδηγήσουν σε προκαρκινικές αλλοιώσεις, ακόμα και σε καρκίνο.  Γι’ αυτό πρέπει να γίνονται παρεμβάσεις για τη θεραπεία τους, αρχικά συντηρητικές και φαρμακευτικές και σε περίπτωση αποτυχίας τους, χειρουργικές», τονίζει ο Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος.