Σπήλαιο και Βραχοσκεπή Ασπροχάλικο. Ένα μνημείο παλαιολιθικής εποχής, μεγάλου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, στον Άγιο Γεώργιο Πρέβεζας

 

Το Σπήλαιο και Βραχοσκεπή Ασπροχάλικο (Asprochaliko Cave and Rock Shelter) βρίσκεται 3 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του χωριού Άγιος Γεώργιος του νομού Πρεβέζης στην Ήπειρο, στη δυτική όχθη του ποταμού Λούρου, (Yπουργείο Πολιτισμού, 1965)

Περίληψη
Το σπήλαιο ανασκάφτηκε από Άγγλους αρχαιολόγους την περίοδο 1962-1967 και το 1981, (H. Higgs, Bailey G.N., and Gable C.,1983). Ήρθαν στο φως σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα από στρώματα της παλαιολιθικής περιόδου. Ραδιοχρονολογήσεις υλικού από τα ευρήματα, χρονολογούν το παλιότερο στρώμα 40000 χρόνια πριν από σήμερα στην μέση παλαιολιθική περίοδο, και το νεότερο 24000-9000 πριν από σήμερα στην νεότερη παλαιολιθική περίοδο. Πάνω από αυτά τα στρώματα ακολουθούσε στρώμα της εποχής του χαλκού, που περιείχε λίθινα εργαλεία και όπλα. (Adam E., 1989).


Η τεκμηριωμένη κατοίκηση του σπηλαίου σε τόσο παλιά εποχή το αναδεικνύει σε μια από τις σημαντικότερες και παλαιότερες θέσεις της παλαιολιθικής Ελλάδας. Ο καθηγητής Eric S. Higgs από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, με τον καθηγητή Σωτήριο Δάκαρη, πρωτοπόροι, έκαναν ανασκαφές με σημαντικά ευρήματα τα χρόνια 1962-1965, (H.Higgs, Bailey G.N., and Gable C.,1983). Τα ευρήματα αυτά βρίσκονται στην Οξφόρδη και στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων, (Γκούβας Χαράλαμπος, 2009).

 Η Κοιλάδα του Ποταμού Λούρου από το Ασπροχάλικο

Η θέση Ασπροχάλικο, βρίσκεται παραπλεύρως της Εθνικής Οδού Πρέβεζας - Ιωαννίνων, λίγο πιο βόρεια από το χωριό Άγιος Γεώργιος Πρέβεζας, όπου υπάρχει ένας βραχώδης λόφος ύψους 20-30m παρά την μικρή κοιλάδα του ποταμού Λούρου, το οποίο σχηματίζει απόκρημνα βράχια με εσοχές, (βραχοσκεπή) και ένα σπήλαιο, (Γκούβας Χαράλαμπος,2009). Η σπουδαιότητα του Ασπροχάλικου βρίσκεται στη διαχρονική χρήση του τόσο κατά τη Μέση Παλαιολιθική όσο και κατά την Ανώτερη Παλαιολιθική περίοδο από νομάδες κυνηγούς οι οποίοι κυνηγούσαν κοπάδια αγρίων ζώων, (Yπουργείο Πολιτισμού 1965).
Παλαιολιθικά Εργαλεία και Οστά ζώων, από το Ασπροχάλικο

 Η πρώτη αρχαιολογική έρευνα στο Ασπροχάλικο έγινε το 1964-1966, από τη Βρετανική Σχολή Αθηνών'Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή υπό τον καθηγητή Αρχαιολογίας της Οξφόρδης Έρικ Σ. Χιγκς και τον Έλληνα καθηγητή Σωτήριο Δάκαρη, με μία μεγάλη κάθετη τομή εδάφους. Η έρευνα δημιούργησε μια τομή εδάφους βάθους 7 μέτρων, στην οποία τομή αποκαλύφθηκαν σε στρώμα που αντιστοιχεί στο 100.000-30.000 π.Χ., οστά ζώων, λίθινα εργαλεία από πυριτόλιθο, δόντια ζώων, και μάλιστα ένα τεράστιο δόντι ρινόκερου.

Όλα αυτά εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων, (H. Higgs, Bailey G.N., and Gable C., 1983). Οστά ανθρώπων δεν ανευρέθησαν στη Βραχοσκεπή Ασπροχάλικου. Υπολογίζεται ότι πρόκειται για ομάδα ανθρώπων της παλαιολιθικής περιόδου, οι οποίοι κυνηγούσαν θηράματα (τροφοσυλλέκτες) κοντά στο Λούρο Ποταμό, όπου τα ζώα πήγαιναν να πιούν νερό. Στη συνέχεια ανέβαιναν στο μικρό ύψωμα του Ασπροχάλικου, που πραγματικά έχει πανοραμική θέα, και υπό τη σκιά των πελώριων βράχων έψηναν και έτρωγαν τα θηράματα, (Yπουργείο Πολιτισμού, 1965). Πέραν των λίθινων εργαλείων χρησιμοποιούσαν και οστέινα εργαλεία (π.χ. οστέινο βέλος, συλλογή Ιδρύματος «Μουσείο Τεχνών και Επιστημών Χαράλαμπος Γκούβας»).

 Το παραπλεύρως της βραχοσκεπής Ασπροχάλικου Σπήλαιο πιθανότατα κατοικούνταν, όπως φαίνεται από την καπνισμένη οροφή της φωτογραφίας. Όμως η οπή του σπηλαίου είναι στενή και η είσοδος των προϊστορικών ανθρώπων πρέπει να γινόταν έρποντας, αν και αυτοί ήταν μικρόσωμοι. Δεν έχουν ανακοινωθεί έρευνες εντός του σπηλαίου αυτού. (Γκούβας Χαράλαμπος, 2009). Το Σπήλαιο Ασπροχάλικου του Νομού Πρέβεζας και τα σημαντικά ευρήματά του αναφέρονται στο βιβλίο Ιστορίας της Α Γυμνασίου και στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως επιχώσεις πάχους 5 m. Το κατώτερο τμήμα της στρωματογραφίας (στρώματα 19-16) χρονολογείται στα 100.000 χρόνια πριν από το παρόν και περιλαμβάνει μέσες παλαιολιθικές λιθοτεχνίες (Μουστέριες) με έντονη παρουσία λεπιδόμορφων τεχνέργων, (Papaconstantinou V.S., 1988). Το επόμενο στρώμα (στρώμα 14), χρονολογημένο σε περίπου 40.000 χρόνια πριν από το παρόν, χαρακτηρίζεται επίσης από μέσες παλαιολιθικές λιθοτεχνίες (Μικρομουστέριες) με μικρά εργαλεία σε φολίδες. Το ανώτερο τμήμα (στρώματα 10, 7, 4) της στρωματογραφίας περιλαμβάνει ανώτερες παλαιολιθικές λιθοτεχνίες με μικρολεπιδικά εργαλεία, οι οποίες χρονολογούνται περίπου στα 26.000 χρόνια πριν από το παρόν, (Adam E., 1989). Παρόμοια ευρήματα εκτίθενται στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και στην Οξφόρδη από την περιοχή Κοκκινοπηλός Πρέβεζας που βρίσκεται 7 Km βορειοδυτικά του Ασπροχάλικου.

Το Σπήλαιο Ασπροχάλικο
Υπάρχει επαρκής και ασφαλής χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων στην Εθνική Οδό Πρέβεζας Ιωαννίνων δεξιά. Το σπήλαιο είναι αριστερά. Χρειάζεται ανάβαση σε ανώμαλο ανηφορικό έδαφος περίπου 200m. Δεν υπάρχει πλακόστρωτο μονοπάτι και χρειάζεται προσοχή για αποφυγή ατυχημάτων από πτώση ή από ερπετά το καλοκαίρι. Ο χώρος είναι περιφραγμένος με ανοικτή πλέον την πύλη, (Γκούβας Χαράλαμπος, 2009).
Βιβλιογραφία
•H.Higgs, Bailey G.N., and Gable C.(1983): «Asprochaliko and Kastritsa: Further investigations of Paleolithic Settlement and Economy in Epirus, northwest Greece». Proceedings of the Prehistoric Society 49 (1983) 15-42.
•Papaconstantinou V.S., (1988): «Micromusterien: Les idées et les pierres. Le Micromusterien d’Asprochaliko (Grece) et le problème des industries microlithiques du Moustérien». Thèse de doctorat, Université Paris X, Paris, 1988, 240 p.
•Adam E. (1989): «Technological and typological analysis of upper Paleolithic stone industries of Epirus, northern Greece», BAR International Series 513, year 1989.
•Gowlett J., Carter P., (1997): «The Basal Mousterian of Asprochaliko Rock shelter, Louros Valley», in: Bailey G.N., Klithi: «Paleolithic Settlement and Quaternary Landscapes in Northwest Greece», 441-457, Mc Donald Institute for Archaeological Research, Cambridge, 1997.
•Papaconstantinou E., Vassilopoulou D., (1997): «The Middle Paleolithic industries of Epirus». in: Bailey G.N., Klithi: «Paleolithic Settlement and Quaternary Landscapes in Northwest Greece», 441-457, Mc Donald Institute for Archaeological Research, Cambridge, 1997.
•Υπουργείο Πολιτισμού (2007), Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας Βόρειας Ελλάδας (Ανδρέας Ντάρλας): «Έγγραφο προς Μουσείο Τεχνών Επιστημών Χαράλαμπος Γκούβας», αρ. πρωτ. 1575, 07 Αυγούστου 2007.
•Yπουργείο Πολιτισμού (1965): "Κείμενο Πινακίδας στό Ασπροχάλικο, σε Ελληνική και Αγγλική γλώσσα", 1965, Φωτογραφία Χ. Γκούβας (2008)
•Γκούβας Χαράλαμπος (2006): "Το παλαιολιθικό σπήλαιο και βραχοσκεπή Ασπροχάλικο Πρέβεζας". Εφημερίδα Τοπική Φωνή, 2006
•Γκούβας Χαράλαμπος (2009): "Η Ιστορία του Νομού Πρέβεζας", έκδοση Μουσείου Τεχνών Επιστημών Πρέβεζας, 2009
•Ιστοσελίδα ιδρύματος "Μουσείο Τεχνών και Επιστημών Πρέβεζας Χαράλαμπος Γκούβας", http://prevezamuseum.spaces.live.com

ΠΗΓΗ: www.el.wikipedia.org