Η ιστορία της Ηπείρου χάνεται στα βάθη των αιώνων,
μιας και υπάρχουν ίχνη ανθρώπινης δραστηριότητας στην Ήπειρο που χρονολογούνται
στην παλαιολιθική εποχή. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας γνώρισε μεγάλη ακμή, με
σπουδαία γεγονότα, σαν αυτά του μεγάλου πολέμου του Αλή πασά με τους Σουλιώτες,
τις αλλεπάλληλες επαναστάσεις ενάντια στον Οθωμανικό Ζυγό, το Ζάλλογο, αλλά και
μετά τους εθνικοαπευθερωτικούς αγώνες του 1912-13, το Έπος του ΄40, τις
Γυναίκες της Πίνδου, την Εθνική Αντίσταση. Και πολλά-πολλά άλλα που έχουν σχέση
με την ηπειρώτικη ευποιία, την ξενιτιά, τον αγώνα επιβίωσης των Ηπειρωτών, τα
ήθη και έθιμα τους
Όλα αυτά τα γεγονότα ήταν φυσικό να επηρεάσουν το
χαρακτήρα και την ζωή των Ηπειρωτών, πράγμα που φαίνεται σε κάθε τους κοινωνική
εκδήλωση• τους έκαναν ανθρώπους πείσμονες και αποφασιστικούς, με όρεξη για ζωή
και κίνηση. Ως αποτέλεσμα, το τραγούδι και ο χορός, αποτέλεσαν αναπόσπαστα
στοιχεία όλης σχεδόν της καθημερινότητάς τους. Για παράδειγμα, η συμμετοχή όλων
των κατοίκων του χωριού στον ανοιχτό κύκλο του χορού, ή στο «διπλοκάγκελο»,
πιασμένων χέρι – χέρι, συμβόλιζε και ταυτόχρονα ενίσχυε την συνοχή και την
ενότητά τους ως μελών της ίδιας κοινότητας.
Γενικά πάντως η μορφολογία του εδάφους του κάθε
τόπου, φαίνεται να παίζει ουσιαστικό ρόλο στην διαμόρφωση του ύφους των χορών
που χορεύονται στον τόπο αυτό. Έτσι οι νησιώτικοι χοροί είναι περισσότερο
πηδηχτοί, με πιο πολύπλοκες κινήσεις των ποδιών και φέρνουν στο νου, με τα
συχνά τους σουσταρίσματα, τον θαλασσινό κυματισμό του Αιγαίου.
Σε πολλές περιπτώσεις ο χορός αποτελούσε κριτήριο
για την επιλογή του γαμπρού και της νύφης, ενώ η συμμετοχή μιας κοπέλας σ’
αυτόν ήταν δείγμα ότι έφτασε σε ηλικία γάμου και ήταν έτοιμοι να δεχθεί
προτάσεις
Στους δημόσιους αυτούς χορούς,, ο καθένας είχε την
θέση του και η σειρά του ήταναπόλυτα προκαθορισμένη, με βάση την κοινωνική θέση
την ηλικία και το φύλο του χορευτή.6Μόνο στο Ζαγόρι επιτρεπόταν σε άνδρες και
γυναίκες να αναμιγνύονται στο χορό και αυτό ήταν ασφαλώς αποτέλεσμα του
ανώτερου μορφωτικού-οικονομικού επιπέδου του οποίου απολάμβανε το χωριό
Όλοι οι ηπειρώτικοι παραδοσιακοί χοροί χορεύονται
σε σχήμα «ανοιχτού» κύκλου, με εξαίρεση τον «καγκελάρη» του χωριού Παπαδάτες, ο
οποίος έχει σχήμα λαβύρινθου και τον «χορό των κοριτσιών» του Μέτσοβου και της
Μηλιάς ο οποίος έχει σχήμα «κλειστού» κύκλου.
Κάποιοι από τους χορούς είχαν ιδιαίτερη χρήση,
υπήρχαν για συγκεκριμένη γιορτή ή ώρα και συγκεκριμένους θεατές. Για παράδειγμα
το «Πώς το τρίβουν το πιπέρι» χορευόταν μόνο από τους άνδρες, κυρίως στους γάμους,
τις πρωινές ώρες όταν κάποιοι έρχονταν σε μεγάλο κέφι. Επίσης μπορεί να
χορευόταν και στα καφενεία, υπό τις ίδιες συνθήκες, ποτέ όμως στο χοροστάσι, σε
κοινή θέα, κατά την διάρκεια μεγάλων πανηγυρικών εκδηλώσεων.