Γράφει
ο Κίτσος ο Αθαμάνας
Τα
μάτια σου τα όμορφα τα φρύδια σ’ τα
γραμμένα
και
τα σγουρά σου τα μαλλιά τα καλοχτενισμένα,
τα
είδα και τα ζήλεψα και θέλω να τα πάρω
Μέσα
στο κύλισμα του χρόνου οι γενιές των ανθρώπων περνούν σαν διαβατάρικα πουλιά
και γράφουν με το φανέρωμά τους τη δοξασμένη ή άδοξη ιστορία τους, που μένει
πάντα ριζωμένη στον τόπο τους. Την
αποθέτουν ως παρακαταθήκη στο τοπικό τους θησαυροφυλάκιο, όπου παραμένει
ως υλικό πολύτιμων εμπειριών, σκέψεων και γνώσεων, για όσους περπατάνε πίσω
τους. Η ελληνική φυλή έζησε πάνω σε
τούτο το ακρωτήρι της γης που ονομάζεται Ελλάδα και μεγαλούργησε στο μακροχρόνιο περπάτημά της.
Το
τραγούδι συνόδευσε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του Έλληνα.
Τραγούδησε
ο Έλληνας την αγάπη για το χώμα που
πατούσε.
Τραγουδώντας
έδειχνε τις λαβωματιές του και ακόμη, όταν ήταν πεινασμένος ή λυπημένος ή
διψασμένος, με το τραγούδι ξεθύμαινε και απάλυνε τους πόνους του και χάιδευε τους καημούς του.
Αυτό
έγινε και με τη γυναικεία ομορφιά. Η γυναικεία ομορφιά κατέχει ιδιάζουσα θέση
στην ιστορία του ελληνικού
πολιτισμού. Η γυναίκα στο
δημοτικό τραγούδι ως κόρη, νύφη, σύζυγος, αδελφή θαυμάστηκε και η ομορφιά της
θεωρήθηκε κύρια αρετή . Αντικείμενα
θαυμασμού στα δημοτικά τραγούδια, εκτός από τη συνολική εικόνα ομορφιάς που
δίνει η κόρη είναι μεμονωμένα μέρη και σημεία του σώματος: κορμί, κεφάλι,
μαλλιά, πρόσωπο, μάτια, χέρια κλπ. Η
ομορφιά λειτουργεί συνεκδοχικά –το μέρος αντί του όλου- αλλά πρόκειται, βέβαια,
για ένα μέρος άξιο να εκπροσωπήσει το όλο. Γενικά στη λογοτεχνία τα μάτια
υμνήθηκαν και στην ουσία το μάτι είναι
το αισθητήριο όργανο της όρασης με το οποίο, πολλές φορές, εκδηλώνεται ο παράφορος έρωτας.
Χαρακτηριστικό
είναι το ποίημα, Μιλώ του Γιώργου
Σαραντάρη. Μιλώ - Γιώργος Σαραντάρης Μιλῶ γιατὶ ὑπάρχει ἕνας οὐρανὸς ποὺ μὲ ἀκούει Μιλῶ γιατὶ μιλοῦν τὰ μάτια σου Καὶ δὲν ὑπάρχει θάλασσα δὲν ὑπάρχει χώρα Ὅπου τὰ μάτια σου δὲ μιλοῦνΤὰ μάτια σου μιλοῦν ἐγὼ χορεύω Λίγη δροσιὰ μιλοῦν κι ἐγὼ χορεύω Λίγη χλόη πατοῦν τὰ πόδια μου Ὁ ἄνεμος φυσᾶ πού μᾶς ἀκούει
Και
ο Νικηφόρος Βρεττάκος. Γι’ αυτόν τα μάτια της γυναίκας είναι ο κόσμος όλος. Βρήκα
μέσα στα μάτια σου τα βιβλία που δεν έγραψα. Θάλασσες. Κόσμους. Πολιτείες.
Ορίζοντες. Κανάλια. Βρήκα τ’ αυτοκρατορικά όρη της γης κι απάνω τους τις δύσες
με τα κόκκινα σύννεφα. Τα μεγάλα ταξίδια που δεν έκαμα βρήκα μέσα στα μάτια
σου…