ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ- Γ΄ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ - Α΄ΟΜΙΛΟΣ
ΚΥΡΙΑΚΗ 9 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
ΔΑΒΑΚΗΣ - ΠΩΓΩΝΑΤΟΣ 0 - 4
Κυριακή 9 Ιανουαρίου 2011
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ- Γ΄ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ - Α΄ΟΜΙΛΟΣ
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ- Γ΄ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ - Α΄ΟΜΙΛΟΣ
ΚΥΡΙΑΚΗ 9 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
ΔΑΒΑΚΗΣ - ΠΩΓΩΝΑΤΟΣ 0 - 4
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ- Β΄ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ - Α΄ΟΜΙΛΟΣ
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ- Β΄ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ - Α΄ΟΜΙΛΟΣ
ΣΑΒΒΑΤΟ 8 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΟ - ΝΗΣΙ 0 - 4
ΠΕΡΙΒΛΕΠΤΟ - ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΑΣΤΕΡΑΣ ΠΑΡΑΚΑΛΑΜΟΥ 2 - 1
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ:"Κάτω κόσμος"-Μιά προσοδοφόρα επιχείρηση του δωδεκαθειστικού ιερατείου.
Mιλάει ο αρχαιολόγος και προϊστάμενος τής ΛΓ΄ ΕΠΚΑ Πρέβεζας-Άρτας, κ. Γιώργος Ρήγινος.
Οι ιερείς προσέφεραν γεύματα και ποτά με παραισθησιογόνα στούς προσκυνητές, τούς έβαζαν μέσα σε τάφους για μέρες και κατόπιν διοργάνωναν με διάφορα τεχνάσματα «παραστάσεις», ώστε να νομίζουν οι επισκέπτες, ότι μιλούσαν με τους νεκρούς.
Το δωδεκαθεϊστικό ιερατείο είχε στήσει στα νεκρομαντεία προσοδοφόρες επιχειρήσεις εξαπάτησης των αφελών πιστών τού δωδεκάθεου, που πίστευαν, ότι από εκεί κι ειδικότερα από το Νεκρομαντείο τού Αχέροντα, από τον πιο κοντινό στις πύλες τού Αδη χώρο, θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τούς χαμένους για πάντα αγαπημένους τους. Κατέβαιναν στην ανηχοϊκή κρύπτη, την κατάλληλα διακοσμημένη και εξοπλισμένη με μηχανισμούς ανεβάσματος και κατεβάσματος ειδώλων, ενώ οι ιερείς κυκλοφορούσαν ανάμεσα σε διπλούς τοίχους κάνοντας διάφορα κόλπα, σαν να ήταν πρόγονοι τού «μάγου» Ντέιβιντ Κόπερφιλντ.
Στον αντίποδα τού ορθολογισμού των άθεων φιλοσόφων κι επιστημόνων τής αρχαιότητας ζούσε ένας κόσμος, που πίστευε στις μετά θάνατον ζωές, στις κατάρες, στις επικλήσεις των ψυχών των νεκρών, κ.λπ., ανάλογες δοξασίες με αυτές, που δέχτηκε -κι όχι εφηύρε- ο χριστιανισμός αργότερα.
Για όλα αυτά και για διάφορα άλλα σχετικά θέματα, όπως το φόβο των ζωντανών προς τους νεκρούς, τούς καταδέσμους με τις κατάρες, που έβαζαν στούς τάφους κ.ά. μιλάει στην «Ελεύθερη Έρευνα» ο αρχαιολόγος και προϊστάμενος τής ΛΓ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Πρέβεζας - Άρτας, κ. Γιώργος Ρήγινος.
<Τι συνέβαινε στα Νεκρομαντεία τής Αρχαιότητας;
Ο κ. Γιώργος Ρήγινος σπούδασε στο Τμήμα Αρχαιολογίας και Ιστορίας τής Τέχνης τής Φιλοσοφικής Σχολής τού Α.Π.Θ., καθώς και -μεταπτυχιακά στο Ινστιτούτο Κλασικής Αρχαιολογίας τού πανεπιστημίου τού Μονάχου. Από το 1984 εργάζεται ως Αρχαιολόγος τού Υπουργείου Πολιτισμού, αρχικά στην ΙΘ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (ΕΠΚΑ) Θράκης και στη συνέχεια στην Η΄ ΕΠΚΑ Κέρκυρας - Θεσπρωτίας, ενώ από το 2006 προΐσταται τής νεοσύστατης ΛΓ΄ ΕΠΚΑ Πρέβεζας - Άρτας.
Έχει συμμετάσχει σε ανασκαφές στη Μακεδονία και Θράκη, ενώ έχει διευθύνει ερευνητικές και σωστικές ανασκαφές στην Κέρκυρα, Θεσπρωτία, Πρέβεζα και Άρτα και εργασίες ανάδειξης σε αρχαιολογικούς χώρους τής Θεσπρωτίας. Παράλληλα είχε την ευθύνη - συντονισμό για τη σύνταξη των μελετών ανάδειξης για πλειάδα μνημείων και αρχαιολογικών χώρων τής Ηπείρου και για τη σύνταξη των μουσειολογικών - μουσειογραφικών μελετών για τα μουσεία Ηγουμενίτσας, Νικόπολης και Άρτας, καθώς και για την έκθεση των αρχαιοτήτων στα μουσεία Άρτας και Νικόπολης, ενώ έχει δημοσιεύσει πολυάριθμα άρθρα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.
«Ε.Ε.»: Ποια ήταν η αντιμετώπιση των νεκρών στην αρχαία Ελλάδα; Οι Έλληνες διακατέχονταν από φόβο για τους νεκρούς;
« Με τον όρο "αρχαία Ελλάδα" αναφέρεστε, προφανώς, στους ιστορικούς χρόνους τού ηπειρωτικού και νησιωτικού ελλαδικού χώρου. Πρόκειται για την περίοδο από τον 11ο π.Χ. έως τον 4ο μ.Χ. αιώνα, η οποία διακρίνεται σε επιμέρους εποχές. Λαμβάνοντας υπ΄ όψη το εύρος τής εν λόγω περιοχής και περιόδου, αλλά και το γεγονός, ότι οι πρακτικές, που σχετίζονται με τους νεκρούς αποτελούν βασικές παραμέτρους των εκάστοτε ιστορικών και κοινωνικών συνθηκών, δεν είναι δυνατόν να γίνει μία μονοδιάστατη προσέγγιση στο θέμα.
» Από την πρωτογεωμετρική ήδη περίοδο (11ος - 10ος π.Χ. αιώνας) εφαρμόζονται παράλληλα οι δύο ταφικές πρακτικές, ο ενταφιασμός και η καύση, ενώ δημιουργούνται διαφορετικοί τύποι τάφων για να τις εξυπηρετήσουν. Για τον ενταφιασμό συνήθως χρησιμοποιούνται απλοί λάκκοι και κιβωτιόσχημοι τάφοι, κατασκευασμένοι από λίθινες πλάκες διευθετημένες σε μορφή κιβωτίου. Από τα αρχαϊκά (7ος - 6ος αι. π.Χ.) και κλασικά (5ος - 4ος αι. π.Χ.) χρόνια εμφανίζονται και κιβωτιόσχημοι με κεραμίδες στέγης, που ονομάζονται "κεραμοσκεπείς", ενώ, όταν οι μακρές πλευρές τους συγκλίνουν, καλύπτοντας με τον τρόπο αυτό την ταφή, ονομάζονται "καλυβίτες". Στις προαναφερθείσες περιόδους συχνή είναι η χρήση πίθων για ενταφιασμούς ενηλίκων και μικρότερων αγγείων για ενταφιασμούς βρεφών, τους λεγόμενους εγχυτρισμούς.
» Τον 4ο αιώνα π.Χ., παράλληλα με τους προαναφερθέντες τάφους, δημιουργούνται σε αλλές περιοχές τού ελλαδικού χώρου εντυπωσιακά υπόγεια ταφικά οικοδομήματα, οι γνωστοί μακεδονικοί τάφοι, τους οποίους στη ρωμαϊκή εποχή (1ος αι. π.Χ. - 4ος αι. μ.Χ.) διαδέχονται τα μαυσωλεία, υπέργεια οικογενειακά ταφικά οικοδομήματα. Μακεδονικοί τάφοι και μαυσωλεία χρησιμοποιούνται τόσο για ενταφιασμούς, όσο και για την απόθεση τεφροδόχων αγγείων, αγγείων δηλαδή με την τέφρα και τα οστά τού νεκρού έπειτα από την καύση τους. Τεφροδόχα αγγεία χρησιμοποιούνται ήδη από την πρωτογεωμετρική εποχή, καθώς ενταφιασμός και καύση χρησιμοποιούνται παράλληλα με αυξομειώσεις ανά περιόδους, ανάλογα με τις κατά καιρούς επικρατούσες συνθήκες.
" Οι τάφοι διαχρονικά αναπτύσσονται σε λιγότερο ή περισσότερο οργανωμένους χώρους, τα νεκροταφεία. Ο διαχωρισμός τού κόσμου των ζωντανών από τον κόσμο των νεκρών, που παρατηρείται καθ' όλη τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων με ορισμένες σημαίνουσες εξαιρέσεις, δεν είναι στοιχείο δηλωτικό τού φόβου προς το νεκρό, όσο παράγοντας, που πρωτίστως επιβάλλεται για λόγους υγιεινής."
Σ΄ ορκίζω τώρα να χαρείς εκείνους που σου λείπουν,
στο σπίτι σου, το ταίρι σου, τον γέρο σου πατέρα,
που μωρουδάκι σ΄ έτρεφε και τον Τηλέμαχό σου,
που στο ψηλό παλάτι σου μοναχογυιό τον έχεις.
Γιατί το ξέρω, απ΄ τον βαθύ τον Αδή όταν γυρίσεις,
στής Κίρκης πάλι το νησί θ΄ αράξεις το καράβι.
Σ΄ ορκίζω, εκεί να θυμηθείς κι εμένα βασιλιά μου,
κι άθαυτο πίσω κι άκλαυτο μη φύγεις και μ΄ αφήσεις
μήπως με κάμουν οι θεοί κακό στοιχειό για σένα.
Μόν΄ κάψε το κουφάρι μου με την αρματωσιά μου
και μνήμα χτίσε μου κοντά στ΄ αφροντυμένο κύμα,
για να θυμούνται κι οι στερνοί, το δόλιο παλληκάρι. (Οδύσ. λ΄ 66-78).
"Το τελετουργικό τής καύσης των νεκρών στην αρχαία Ελλάδα γεννήθηκε στην Τροία. Η καύση, σα νεκρική τελετουργία, θεωρήθηκε πιο αποτελεσματική από την ταφή κι αυτό για λόγους καθαρά επιδημιολογικούς. Στα πεδία τής μάχης οι πολεμιστές σκοτώνονταν κατά χιλιάδες. Ένας άλλος λόγος ήταν, ότι δεν ήθελαν να αφήνουν τους σκοτωμένους συντρόφους τους έκθετους στον εχθρό. Τέλος, μπορούσαν με τη λήξη τού πολέμου να επιστρέψουν τη στάχτη μέσα στη νεκρική λήκυθο στους οικείους τού πεσόντα. Ένα άλλο κίνητρο ήταν ο φόβος τής επιστροφής των νεκρών..." (Dr. Philippe Charlier, παλαιοντοανατόμος, από την ταινία γαλλικής παραγωγής A survey in the Land of the Dead, σκηνοθεσίας Dominique Adt. Η παλαοντοανατομία είναι μια καινούργια επιστήμη, που δανείζεται μεθόδους από την ιατροδικαστική, την παθολογοανατομία, την ανθρωπολογία και τη βιολογία).
Στον παραπάνω πίνακα αναπαρίσταται η ομηρική περιγραφή τής καύσης τού Πάτροκλου (David Jacques-Louis, 1778, Μουσείο Λούβρου.)
«Ε.Ε.»: Τα ταφικά έθιμα τηρούνταν όχι μόνον προς τιμήν του νεκρού, αλλά και από φόβο μήπως ο νεκρός τούς τιμωρήσει;
« Το τελετουργικό, που σχετίζεται με το θάνατο - ταφή, περιλαμβάνει τέσσερα, κυρίως, στάδια: την πρόθεση, την εκφορά, τον ενταφιασμό ή την καύση τής σορού και τις τιμές, που αποδίδονται στο νεκρό. Η πρόθεση περιλαμβάνει την εναπόθεση τού νεκρού στη νεκρική κλίνη και τη θρηνωδία των οικείων του. Κατά την εκφορά η σορός μεταφέρεται στο νεκροταφείο, όπου θα λάβει χώρα ο ενταφιασμός ή η καύση, ενώ σε τακτά ή έκτακτα διαστήματα αποδίδονται τιμές στο νεκρό. Η λαμπρότητα τής τελετής σχετίζεται με το κατά πόσο ο νεκρός ήταν αγαπητός, ενώ αν ήταν μισητός τού στερούν την απόδοση τιμών και, επιπλέον, παραλείπουν κάποια από τα στάδια που προαναφέρθηκαν, όπως την πρόθεση και την εκφορά, ώστε ο νεκρός να είναι "άτιμος" (χωρίς τιμές) στον Κάτω Κόσμο. Επομένως, η τήρηση των ταφικών εθίμων φαίνεται να προσδιορίζεται περισσότερο από τη σχέση που είχε ο αποθανών με τους οικείους του εν ζωή και λιγότερο από το φόβο των τελευταίων.»
Ο φόβος των νεκρών στην Ελλάδα είναι ένας τομέας, που έχει μελετήσει ενδελεχώς η βιοαρχαιολόγος - παλαιοπαθολόγος δρ. Αναστασία Τσαλίκη. Στις πρωτοποριακές θέσεις, που αναπτύσσει στο διδακτορικό της, παρουσιάζει περιπτώσεις "ασυνήθιστων ταφών", που έχουν λάβει τόπο, τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε άλλες χώρες. Στη φωτογραφία εικονίζεται η δρ. Τσαλίκη με θραύσματα ανθρώπινων οστών, από δύο σκελετούς, που βρέθηκαν μέσα σε ασβεστοκάμινο στην περιοχή Μερέντα τού Μαρκόπουλου κατά τη διάρκεια τής εκτέλεσης των έργων τού καινούριου ιππικού κέντρου το 2002. Η κάμινος δεν λειτουργούσε, όταν έγινε ο ενταφιασμός. Ο ένας είναι σκελετός γυναίκας κομμένος στα δύο κι ο άλλος πιθανώς άνδρα. Είναι προφανές, ότι παρέμειναν εγλκωβισμένοι με τη βοήθεια μιας μεγάλης πέτρας, σαν να ήθελαν να κρατήσει το δέσιμο τού τάφου... (Πηγή: A survey in the Land of the Dead).
Η κ. Τσαλίκη εξηγεί, ότι η μυστηριώδης ανακάλυψη των οστών τού Μαρκόπουλου μάς αποκαλύπτει, ότι ο μεταθανάτιος ακρωτηριασμός και ο διαμελισμός των πτωμάτων ήταν συνηθισμένη πρακτική στην αρχαιότητα: "Ήταν μιά μορφή τιμωρίας, πέρα από το θάνατο και αφορούσε τούς εγκληματίες. Αλλά, ειδικά, μάς αποκαλύπτει αυτόν τον παράξενο τρόπο, τού να μπλοκάρουν το σώμα με χοντρούς βράχους. Και ήταν ο φόβος, μην τυχόν ο καταδικασμένος επιστρέψει για να εκδικηθεί για τα βασανιστήρια, που τον είχαν υποβάλλει, που ωθούσε στη χρήση αυτής τής πρακτικής. Επί πλέον διαμέλιζαν τα σώματα και βλέπουμε, ότι λείπει ένα μέρος τού ανδρικού σκελετού. Διασκορπίζοντας μέρη από το ανθρώπινο σώμα ήταν για αυτούς μια πρόσθετη ασφάλεια, έτσι ώστε οι τιμωρημένοι νεκροί να μην επιστρέφουν και να ενοχλούν τον κόσμο των ζωντανών."
«Ε.Ε.»: Πίστευαν στη μετά θάνατον ζωή; Γιατί έθαβαν τους νεκρούς με τα καλύτερά τους ρούχα; Γιατί τοποθετούσαν μέσα στους τάφους τα όπλα των πολεμιστών, έβαζαν χρήματα, ακόμη και φαγητό;
« Η ομηρική αντίληψη για την πορεία τού νεκρού προς τον Κάτω Κόσμο κυριαρχεί στην Κλασική Εποχή, οπότε και θεωρείται ότι η διαδικασία αυτή λαμβάνει χώρα σταδιακά, με την καθοδήγηση τού Χάρου ή τού Ερμή Ψυχοπομπού. Ο Κάτω Κόσμος είναι το βασίλειο τού Άδη, γιου τού Κρόνου και αδελφού τού Δία και τού Ποσειδώνα. (Έπειτα από κλήρο ο Δίας ανέλαβε τον ουρανό και έγινε κυρίαρχος των πάντων, ο Ποσειδώνας τις θάλασσες και το υγρό, εν γένει, στοιχείο και ο Άδης τον Κάτω Κόσμο, όπου πηγαίνουν οι νεκροί και ο οποίος έφτασε να ταυτίζεται με το όνομα τού θεού.)
» Οι νεκροί εισέρχονταν στον Άδη από τον Αχέροντα, τον οποίο διέσχιζαν με τη βάρκα τού Χάροντα καταβάλλοντας έναν οβολό, ενώ όσοι δεν τον κατέβαλαν παρέμεναν για πάντα στην αντίπερα όχθη, εξ ου και η τοποθέτηση νομισμάτων (τα "χαρόνεια") στο χέρι ή και το στόμα τού νεκρού. Στο ίδιο πλαίσιο τοποθετείται και η εναπόθεση στους τάφους αντικειμένων, που χρησιμοποιούσε ο νεκρός εν ζωή, που ποικίλουν από απλά πήλινα σκεύη για την κατανάλωση τροφής και ποτού έως εξαρτήματα σχετικά με την επαγγελματική του δραστηριότητα και σπανιότερα κοσμήματα και σύμβολα κύρους, ανάλογα με τις πρακτικές κάθε εποχής και την οικονομική επιφάνεια τού νεκρού και τού περίγυρού του.
"Διαφωτιστική των αντιλήψεων για τα κτερίσματα των νεκρών είναι η ιστορία τού τυράννου τής Κορίνθου, Περιάνδρου (6ος αι. π.Χ.), όπως τη διασώζει ο Ηρόδοτος. Ο Περίανδρος έστειλε απεσταλμένο του στο μαντείο τού Αχέροντα, για να μάθει από την ψυχή τής νεκρής γυναίκα του, Μέλισσας, πού είχε κρύψει το θησαυρό ενός ξένου. Εκείνη αρνήθηκε να αποκαλύψει το σημείο, γιατί ήταν γυμνή και κρύωνε, αφού τα ρούχα, που είχε θάψει μαζί της ο Περίανδρος, σε τίποτε δεν ωφελούσαν μιας και η φλόγα δεν τα είχε κάψει ως το τέλος. Τότε, ο Περίανδρος για να ικανοποιήσει την επιθυμία της, ξεγύμνωσε τις Κορίνθιες, έριξε τα ρούχα τους σε ένα λάκκο και τους έβαλε φωτιά. Ύστερα από αυτό, όταν για δεύτερη φορά ο Περίανδρος έστειλε ανθρώπους του στο μαντείο, το "φάντασμα" τής Μέλισσας φανέρωσε σε ποιο χώρο είχε κρύψει το θησαυρό τού ξένου.»
Οι κατάδεσμοι ήταν μικρά ορθογώνια αντικείμενα σκαλισμένα με απλοϊκό και κακότεχνο τρόπο από μόλυβδο, στην επιφάνεια των οποίων ήταν σκαλισμένες φράσεις, που είχαν να κάνουν με τη μαγεία. Πολλοί κατάδεσμοι έχουν βρεθεί σε τάφους τού Κεραμεικού και άλλων αρχαίων νεκροταφείων. Οι άνθρωποι, συνήθως για υποθέσεις έρωτα ή μίσους, κατ΄ αυτό τον τρόπο έριχναν σε ένα τάφο μήνυμα προς τις θεότητες τού Κάτω Κόσμου. Αντί για πλακίδια ορισμένες φορές χρησιμοποιούσαν αγαλματίδια. Ένα αρχαίο αγαλματίδιο στο Λούβρο παρουσιάζει γονατισμένη γυμνή γυναίκα με τα χέρια δεμένα πίσω. Στο κορμί είναι καρφωμένες 13 βελόνες. (Διαβάστε το άρθρο τής «Ελεύθερης Έρευνας»: Φυλακτά, φαρμακεία, επικλήσεις πνευμάτων, κατάδεσμοι, καταπασσαλεύσεις (Η εξέλιξη τής μαγείας στην αρχαία Ελλάδα). Αυτά τα μικρά αντικείμενα με τις μαγικές δυνάμεις περνούσαν το μήνυμα προς τους νεκρούς. Οι νεκροί θεωρούνταν ως οι μυστικοί μεσολαβητές προς τις δυνάμεις τού Κάτω Κόσμου. Οι νεκροί ήταν η απαραίτητη δίοδος στο τελετουργικό τής μαγείας.
«Ε.Ε.»: Μιλήστε μας για τους κατάδεσμους, πάνω στους οποίους οι ζωντανοί έγραφαν κατάρες εναντίον εκείνων που μισούσαν, ώστε ο νεκρός να τους τιμωρήσει. Μάλιστα πήγαιναν νύχτα στα νεκροταφέια γι΄ αυτό. Που έχουν βρεθεί τέτοια αντικείμενα;
« Οι κατάδεσμοι είναι μία από τις πιο ενδιαφέρουσες κατηγορίες ευρημάτων, καθώς σχετίζονται με την πρακτική των μαγικών τελετών, που βρίσκονται στον αντίποδα τού ορθολογισμού, κατ΄ εξοχήν γνωρίσματος τής κλασικής αρχαιότητας. Η πρακτική τής κατάδεσης περιλαμβάνει τη συγγραφή μιας κατάρας, για να υποταχθεί ένα άτομο στη βούληση εκείνου, που τελεί την τελετή. Οι κατάδεσμοι, μολύβδινα συνήθως φύλλα σε μορφή πινακίδων με χαραγμένο επάνω τους το κείμενο, απαντούν συχνά διπλωμένοι ή άλλοτε πάλι σφραγισμένοι με ένα καρφί για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Βρίσκονται συνήθως σε νεκροταφεία ή σε σημεία, που συνδέονται με κάποιο τρόπο με τον Κάτω Κόσμο, όχι επειδή απευθύνονται στους νεκρούς για την εφαρμογή τής κατάρας, αλλά για να μην ανευρίσκονται από τους ζωντανούς και καταστρέφονται και να διαιωνίζεται έτσι η δύναμη τής κατάρας.
Ο κατάδεσμος τής Πέλλας, μια κατάρα τού 4ου ή 3ου αι. π.Χ., είναι ερωτική μαγική επωδός από μια γυναίκα, πιθανώς ονόματι Δαγίνα, τής οποίας ο εραστής, Διονυσοφών, επρόκειτο να νυμφευθεί τη Θετίμα. Επικαλείται τούς δαίμονες να μεταστρέψουν τον Διονυσοφώντα να παντρευτεί εκείνην αντί της Θετίμας και ποτέ να μην παντρευτεί άλλη γυναίκα εκτός αν η ίδια ξετυλίξει τον κατάδεσμο.
»Το αρχαιότερο παράδειγμα κατάδεσμου προέρχεται πιθανόν από τη Σικελία και χρονολογείται στα τέλη τού 6ου αι. π.Χ. Ορισμένα από τα περισσότερο γνωστά παραδείγματα προέρχονται από την Αθήνα, όπου παρατηρείται μία ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη ως προς το περιεχόμενό τους, καθώς τους σχετιζόμενους με τη δικομανία τής Κλασικής Εποχής (5ος - 4ος αι. π.Χ.) δικανικούς κατάδεσμους, με τους οποίους κάποιοι προσπαθούν να εξουδετερώσουν τους αντιδίκους τους, διαδέχονται οι ερωτικοί κατάδεσμοι των ελληνιστικών κυρίως χρόνων (3ος - 1ος αι. π.Χ.). Τον 4ο και 3ο αι. π.Χ. οι κατάδεσμοι γνωρίζουν μεγάλη διάδοση, με γνωστά παραδείγματα από τη Μακεδονία και από το νησιωτικό χώρο, όπως τη Μυτιλήνη. Πριν από λίγα χρόνια είχα την τύχη να ανακαλύψω ένα σημαντικό σύνολο από κατάδεσμους στην ανασκαφή που διηύθυνα στη νεκρόπολη τής αρχαίας Κέρκυρας.»
Διπλωμένος κατάδεσμος από την Άκανθο Χαλκιδικής
με ένα καρφί να τον τρυπάει.
a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg7A9hkbbXDqnlHTP25NL_kF1J-TJLimRBpL9NCwx7_ZdfV-vDCwHAkQ3yNIsszs7ePd5cguAXNTivqWWkzrqxHjlfDxHxIvAsBuI2KKd-7bctLbZQbUrHjDYZr94I1VCzbHalqiQzH5nrY/s1600/3%25CE%259A%25CE%2591%25CE%25A4%25CE%25A9%2528%25CE%2594%25CE%25B9%25CF%2580%25CE%25BB%25CF%2589%25CE%25BC%25CE%25B5%25CE%25BD%25CE%25BF%25CF%2582%2529.jpg">
«Ε.Ε.»: Τι συνέβαινε στο Νεκρομαντείο τού Αχέροντα; Οι ιερείς προσέφεραν γεύματα και ποτά με παραισθησιογόνα στους προσκυνητές, τους έβαζαν μέσα σε τάφους για μέρες και κατόπιν διοργάνωναν με διάφορα τεχνάσματα «παραστάσεις», ώστε να νομίζουν οι επισκέπτες, ότι μιλούσαν με τους νεκρούς.
« Πολλοί μύθοι και παραδόσεις, αλλά και αρχαίοι συγγραφείς και ιστορικοί αναφέρονται στο διάσημο κατά την αρχαιότητα Νεκρομαντείο τού Αχέροντα. Την πιο αναλυτική περιγραφή τής τοποθεσίας και τού μυστηριακού τελετουργικού του μάς προσφέρει ο Όμηρος. Συγκεκριμένα στη ραψωδία κ τής Οδύσσειας η Κίρκη δίνει οδηγίες στον Οδυσσέα για το ταξίδι του στον Κάτω Κόσμο: Αφού διασχίσει τον Ωκεανό, όταν φτάσει στο άλσος τής Περσεφόνης με τις άκαρπες ιτιές και τις ψηλές λεύκες, θα αράξει το πλοίο του. Στο σημείο, όπου οι δύο ποταμοί, ο Πυριφλεγέθων και ο Κωκκυτός, σμίγουν με τον Αχέροντα προκαλώντας μεγάλο βουητό, βρίσκεται ένας βράχος με μια σπηλιά, η οποία είναι είσοδος στον Κάτω Κόσμο.
» Στη ραψωδία λ, τη Νέκυια, ο Όμηρος περιγράφει την κάθοδο τού Οδυσσέα στον Κάτω Κόσμο και τη συνάντησή του με το μάντη Τειρεσία. Όπως τού είχε υποδείξει η Κίρκη, ο ήρωας φτάνει στη χώρα των Κιμμερίων, βρίσκει το βράχο με τη σπηλιά, σκάβει βαθύ λάκκο και προσφέρει χοές (=προσφορές υγρών) με μέλι, γάλα, κρασί και νερό. Υπόσχεται μεγαλύτερες θυσίες, όταν γυρίσει στην πατρίδα του και κατόπιν θυσιάζει μια προβατίνα κι ένα κριάρι έχοντας τα κεφάλια τους γυρισμένα προς το έρεβος τής σπηλιάς, ενώ εκείνος αποστρέφει το βλέμμα προς το ποτάμι. Τότε σμήνη από ψυχές, σαν σκιές, ορμούν να πιούν από τις χοές και το μαύρο αίμα των ζώων.
Μια άποψη της υπόγειας αίθουσας η οποία έδινε την ακουστική εντύπωση, ότι κάποιος είχε ήδη φθάσει κοντά και επικοινωνούσε με τούς κατοίκους τού Αδη. Τα τόξα, που διατρέχουν την οροφή και τους τοίχους δημιουργώντας τους ενδιάμεσους χώρους στην οροφή, όπου γίνονταν πολλαπλές ανακλάσεις και χανόταν η ηχητική ενέργεια, είναι υπεύθυνα σε μεγάλο βαθμό για τη μετατροπή της σε ανηχοϊκό θάλαμο.
Οι ιερείς είχαν στήσει εκεί μια προσοδοφόρα επιχείρηση εξαπάτησης αφελών, που πίστευαν, ότι από εκεί, από τον πιο κοντινό στις πύλες τού Αδη χώρο, θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τους χαμένους για πάντα αγαπημένους τους κατεβαίνοντας στην ανηχοϊκή κρύπτη, την κατάλληλα διακοσμημένη και εξοπλισμένη με τους μηχανισμούς ανεβάσματος και κατεβάσματος διαφόρων ειδώλων, ενώ οι ιερείς κυκλοφορούσαν ανάμεσα σε διπλούς τοίχους κάνοντας διάφορα σαν να ήταν πρόγονοι τού "μάγου" Ντέιβιντ Κόπερφιλντ. (Πηγή: "Ηigh-tech κάθοδος στον... Αδη", tovima.gr. Διαβάστε επίσης στην «Ελεύθερη Έρευνα» το άρθρο: Η αρχαία επιστήμη στην υπηρεσία τού 12θεϊστικού ιερατείου).
»Ο Λουκιανός, στο έργο του Μένιππος ή Νεκυομαντεία, που γράφτηκε το 2ο αι. μ.Χ., δίνει μία παραστατική και ιδιαίτερα σκωπτική περιγραφή από την εμπειρία τού χρηστηριαζόμενου Μένιππου, τοποθετεί όμως το Νεκρομαντείο στην Ανατολή, ανάμεσα στον Τίγρη και Ευφράτη. Εκεί ο Μένιππος υφίσταται πρωινές ψυχρολουσίες για 29 συνεχόμενες μέρες, ακούει ακατάληπτα ξόρκια, κοιμάται στο ύπαιθρο, τρώει καρύδια, πίνει γάλα, κρασί και νερό, πηγαίνει στο ποτάμι και επιστρέφει περπατώντας ανάποδα οδηγούμενος από τους ιερείς, δέχεται φτυσίματα στο πρόσωπο, ώσπου να κριθεί έτοιμος για τη συνάντηση με τους νεκρούς.
» Αυτές είναι μόνο κάποιες από τις αναφορές των αρχαίων συγγραφέων στο Νεκρομαντείο τού Αχέροντα και στις μυστηριακές τελετές του, οι οποίες βέβαια απηχούν τις αντιλήψεις και τις δοξασίες των ανθρώπων τής εποχής κατά την οποία γράφτηκαν. Ο Όμηρος προσφέρει μία επική - μυθική προσέγγιση τού θέματος, ο δε Λουκιανός μία σατυρική - υπαινικτική προσέγγιση, ανάλογη τού σκεπτικισμού και τής αμφισβήτησης των αρχαίων θρησκειών, που διακρίνει την εποχή του. Πόσο όμως απέχουν ο μύθος και η σάτιρα από την πραγματικότητα σε συνδυασμό με τα ανασκαφικά δεδομένα;
» Ο αρχαιολόγος Σωτήρης Δάκαρης ταύτισε το μνημειακό συγκρότημα, που ανέσκαψε στο ύψωμα στη βόρεια όχθη τού Αχέροντα, με την ελληνιστική φάση τού Νεκρομαντείου. Ο ίδιος σημειώνει, πως η περιγραφή της τοποθεσίας από τον Όμηρο μοιάζει τόσο με τη σημερινή, ώστε οδήγησε ακόμη και τον περιηγητή Παυσανία στην υπόθεση, ότι ο ποιητής είχε έρθει ο ίδιος εδώ ή γνώριζε τη θέση από παλαιότερα έπη.
» Σύμφωνα με το Σ. Δάκαρη η λειτουργία τού Νεκρομαντείου ανάγεται στα προϊστορικά χρόνια, όταν οι τελετουργίες τελούνταν σε κάποιο σπήλαιο ή άνοιγμα τής γης, που θεωρήθηκε σαν είσοδος στον Κάτω Κόσμο. Ανάμεσα στα ευρήματα τής ανασκαφής του βρίσκονται προϊστορικοί τάφοι, κεραμική και αρχαϊκά ειδώλια τής Περσεφόνης. Κατά τον κ. Δάκαρη τα όποια κατάλοιπα των προγενεστέρων περιόδων καταστράφηκαν, όταν κατά τον 4ο αι. π.Χ. οικοδομήθηκε στην κορυφή τού λόφου το σωζόμενο μέχρι σήμερα μνημειακό συγκρότημα. Το ανατολικό παλαιότερο τμήμα τού συγκροτήματος περιλαμβάνει το κυρίως ιερό στο κέντρο και διαδοχικούς διαδρόμους περιμετρικά με χώρους προετοιμασίας των πιστών. Το δυτικό νεότερο τμήμα τού συγκροτήματος περιλαμβάνει τις αποθήκες καθώς και τα δωμάτια των ιερέων και των επισκεπτών.
» Με βάση τα ευρήματα ο Σ. Δάκαρης αναπαρέστησε τη διαδικασία τής νεκρομαντείας, σύμφωνα με την οποία οι επισκέπτες εισέρχονταν από τη βόρεια είσοδο στο δυτικό τμήμα τού συγκροτήματος, όπου περίμεναν μέρες μέχρι να έρθει η σειρά τους για να μπουν στο ιερό του Άδη. Την κατάλληλη μέρα περνούσαν την πύλη τού βόρειου διαδρόμου και έμεναν για άγνωστο χρονικό διάστημα στα δωμάτια, όπου εντοπίστηκαν εστίες και ένας λουτρώνας, προκειμένου να προετοιμαστούν ψυχικά και σωματικά. Στους χώρους αυτούς, όπου δεν έφτανε το φως τής ημέρας, υποβάλλονταν σε ειδική δίαιτα, σχετική με τα νεκρόδειπνα (χοιρινό κρέας, κριθαρένιο ψωμί, στρείδια, κουκιά, γάλα και μέλι), καθώς και σε τελετές μαγείας και εξαγνισμού με λουτρά για να καθαρθούν, άκουγαν τις ακατάληπτες δεήσεις των ιερέων και φορτίζονταν ψυχολογικά.
» Πριν την είσοδο τους στον ανατολικό διάδρομο έριχναν αποτρόπαια πέτρα σε λιθοσωρό -που εντοπίστηκε στην τρίτη πύλη τού βόρειου διαδρόμου- και έπλεναν τα χέρια τους. Στο βόρειο δωμάτιο τού ανατολικού διαδρόμου προετοιμάζονταν ακόμη πιο αυστηρά, ώσπου να έρθει η μέρα, που θα ήταν έτοιμοι για την επαφή με τους νεκρούς. Εκείνη τη μέρα διέσχιζαν μαζί με τον ιερέα τον ανατολικό διάδρομο, όπου τελούσαν θυσίες σε πυρά και χοές, ενώ φτάνοντας στο νότιο δαιδαλώδη διάδρομο προσέφεραν κριθάρι. Κατά το Σ. Δάκαρη, ο δαιδαλώδης διάδρομος με τις τρείς σιδερόφραχτες τοξωτές πύλες δημιουργούσε στους πιστούς την εντύπωση τής περιπλάνησης στο σκοτεινό λαβύρινθο τού Άδη.
» Στη συνέχεια έμπαιναν στην κύρια αίθουσα του ιερού, όπου έριχναν έναν ακόμη αποτρόπαιο λίθο, έκαναν χοές και περίμεναν την εμφάνιση τού νεκρού. Στο χώρο αυτό βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές καρφιά, τροχαλίες και άλλα μεταλλικά εξαρτήματα, που κατά τον κ. Δάκαρη χρησίμευαν για να ανεβοκατεβάζουν -με τη βοήθεια ενός γερανού- οι ιερείς είδωλα των νεκρών, τα οποία σε συνδυασμό με την υποβλητικότητα και τη σκοτεινιά τού χώρου, τη ζάλη από τις παραισθησιογόνες τροφές και τη φόρτιση από τις τελετουργίες δημιουργούσαν στους πιστούς την ψευδαίσθηση, ότι επικοινωνούν με τους νεκρούς. Ο ίδιος θεωρεί, ότι το ασυνήθιστα μεγάλο πάχος των τοίχων (3,30μ.) τού κεντρικού κτιρίου έκρυβε διαδρόμους για την αθέατη διέλευση των ιερέων.
» Εκατέρωθεν τής κύριας αίθουσας υπάρχουν δύο ορθογώνιοι αποθηκευτικοί χώροι με τρία δωμάτια ο καθένας, όπου βρέθηκαν δεκάδες πιθάρια με απανθρακωμένα δημητριακά, όπως σιτάρι, κριθάρι και λούπινα. Βρέθηκαν επίσης μεταξύ άλλων γεωργικά και ξυλουργικά εργαλεία, μυλόπετρες, χαλινάρια αλόγων, καθώς και ειδώλια τής Περσεφόνης και παράσταση τού Κέρβερου. Κάτω από την κύρια αίθουσα βρίσκεται ένας υπόγειος υπόσκαφος χώρος με πώρινα τόξα στη οροφή, ο οποίος κατά το Σ. Δάκαρη ήταν απρόσιτος και πιθανώς συνδεόταν με το σπήλαιο τής προϊστορικής λατρείας.
» Μετά το τέλος τής διαδικασίας οι επισκέπτες έπρεπε να καθαρθούν από την επαφή τους με τους νεκρούς και να μην έρθουν σε επαφή με τους εισερχόμενους. Έβγαιναν αρχικά από τον ανατολικό διάδρομο και μέσω μικρής θύρας περνούσαν σε ένα εξωτερικό διάδρομο, όπου υποβάλλονταν σε τριήμερο καθαρμό. Στο τέλος αποχωρούσαν από το ιερό από την ανατολική πλαγιά τού λόφου προς τον Κωκκυτό, ορκισμένοι να μην πουν ποτέ τίποτε σε κανέναν για όσα είδαν και άκουσαν.
» Ο Σ. Δάκαρης ενίσχυσε την άποψή του για τη χρήση τού χώρου και το τελετουργικό τής νεκρομαντείας και με άλλες παρατηρήσεις, όπως τη δεξιόστροφη κίνηση των πιστών μέσα στο ιερό, την τριμερή διαίρεση των χώρων, τις τρεις πύλες τού λαβυρίνθου και τις τρεις φάσεις τής προετοιμασίας, αντίστοιχες με αυτές στα Καβείρια μυστήρια. Αξίζει, ωστόσο, να αναφερθεί και μία νεότερη αρχαιολογική ερμηνεία, η οποία δίνει εντελώς διαφορετική διάσταση στον αρχαιολογικό χώρο στο λόφο πάνω από τον ποταμό Αχέροντα. Ο αρχαιολόγος Dietwulf Baatz αναγνωρίζει στο μνημειακό συγκρότημα μία οχυρή ιδιωτική οικία των ελληνιστικών χρόνων με έναν αρχικό κεντρικό πυρήνα και μεταγενέστερα περιφερειακά βοηθητικά δωμάτια, διαδρόμους και αυλές. Την άποψή του στηρίζει κυρίως στα εξαρτήματα από έξι καταπέλτες βελών, στα γεωργικά εργαλεία και τα σύνεργα ψαρέματος που βρέθηκαν στις ανασκαφές, ενώ επίσης σημαντικό στοιχείο είναι η μικρή παρουσία ειδωλίων, όταν ακόμη και σε μικρής σπουδαιότητας ιερά ο αριθμός των ειδωλίων τής τιμώμενης θεότητας είναι σημαντικά μεγαλύτερος.»
«Ε.Ε.»: Πού αλλού υπάρχουν νεκρομαντεία και τι συνέβαινε με αυτά;
« Τα Νεκρομαντεία ή νεκυομαντεία -από την αρχαία ελληνική λέξη νέκυς, που δηλώνει την ψυχή τού νεκρού- ήταν ιεροί τόποι, όπου οι πιστοί επικαλούνταν τούς νεκρούς, επικοινωνούσαν μαζί τους, έθεταν ερωτήσεις για ζητήματα που τούς απασχολούσαν ή ζητούσαν προβλέψεις για το μέλλον. Η πρακτική αυτή στηριζόταν στην πίστη, ότι η ψυχή μετά το θάνατο απελευθερώνεται από το σώμα και αποκτά μαντικές ικανότητες. Καθώς ο πιστός ερχόταν ο ίδιος σε επαφή με το νεκρό, απαραίτητη προϋπόθεση ήταν η προετοιμασία του, που κρατούσε μέρες, ώστε να καθαρθεί σωματικά και ψυχικά, με κατάλληλη διατροφή, ψυχρολουσίες, θυσίες, όρκο τής σιωπής κ.α..
"H κατάβαση στον κόσμο των νεκρών υπήρξε ο πιο σπουδαίος άθλος για πολλούς μυθικούς ήρωες: ο Ορφέας κατέβηκε στον Άδη αναζητώντας την αγαπημένη του Ευριδίκη, ο Ηρακλής για να αναμετρηθεί με τον Κέρβερο και να τον οδηγήσει στον Ευρυσθέα, ο Θησέας με το φίλο του, Πείριθου, για να αρπάξουν την ίδια τη θεά Περσεφόνη.
Ο θρησκευτικός τουρισμός ήταν ανεπτυγμένος από την αρχαιότητα. Όλο τον πλούτο και τη φήμη της η Λιβαδειά την όφειλε στο μαντείο τού Τροφωνίου, ένα μυστικιστικό κέντρο, όπου οι αφελείς πιστοί -με τη μεσολάβηση πάντα των δωδεκαθεϊστών ιερέων και με το αζημίωτο- μπορούσαν να έλθουν σε επικοινωνία με τους νεκρούς.
Πίστευαν, ότι, όταν η ψυχή εγκατέλειπε το σώμα, πέρναγε στην αιωνιότητα κ.λπ.. (Αυτά υιοθέτησε ο χριστιανισμός αργότερα, ο οποίος βασίστηκε ακριβώς στις αντιλήψεις αυτές. Δεν ήταν ο χριστιανισμός αυτός που τις ανακάλυψε). Χάρη σε τελετουργίες και θυσίες, η ψυχή μπορούσε να προβλέψει το μέλλον των ζωντανών.
Οι ιερείς κρατούσαν τους προσκυνητές σε απομόνωση με νηστεία πολλών ημερών και ειδική δίαιτα βασισμένη σε όσπρια και παραισθησιογόνες ουσίες. Κατόπιν τούς άρχιζαν τις θεαματικές σκηνοθεσίες. Τούς τοποθετούσαν στην απομόνωση σε μιά σκοτεινή σπηλιά σαν τάφο, όπου έβλεπαν μέσα στο σκοτάδι αποκαλυπτικές εικόνες κι άκουγαν προφητικά λόγια. (Φαίνεται πώς ο άγιος Αντώνιος, που κλεινόταν για καιρό σε τάφους κι έβλεπε οράματα δεν ήταν ο πρώτος διδάξας. Διαβάστε στην «Ελεύθερη Έρευνα»: Χριστιανική παραζάλη θαυμάτων). Μετά, βγαίνοντας στο φως τού ήλιου ήταν σαν υπνωτισμένοι, σαν σε έκσταση. Ήταν σαν να ανασταίνονταν φέρνοντας στην καινούρια τους ζωή τις εικόνες που είδαν, την αποκάλυψη και την ερμηνεία όλων όσων δέχτηκαν στον Κάτω Κόσμο. Οι ιερείς τούς τοποθετούσαν σε ένα θρόνο και τούς "βοηθούσαν" να ερμηνεύσουν τα όσα είχαν δει κι είχαν ακούσει. Κάτι αντίστοιχο γινόταν και στα φημισμένα μυστήρια τής αρχαιότητας (Ελευσίνια κ.λπ. κ.λπ.· όπως λέει κι ένα σύγχρονο τραγούδι: "Και φούμα-φούμα στα βοτσαλάκια, αγίους έβλεπα και αγγελάκια...").
Στην εικόνα φαίνονται κόγχες λαξευμένες στον βράχο για την τοποθέτηση αναθημάτων από το χώρο τού ιερού τού Tροφωνίου. (Και τότε πήγαιναν τάματα οι πιστοί τού δωδεκάθεου, όπως πηγαίνουν στις διάφορες παναγίες και αγίους οι χριστιανοί οι σήμερα.)
»Χάσματα, λίμνες, σπήλαια και φαράγγια, εκεί όπου το νερό ανέβλυζε, έρεε ή χανόταν στα έγκατα τής γης θεωρήθηκαν από τους ανθρώπους είσοδοι στον Κάτω Κόσμο. Άλλωστε, η μυθική τοπογραφία τού Κάτω Κόσμου περιστρεφόταν γύρω από τη λίμνη, που διέπλεαν οι ψυχές πάνω σε βάρκα για να φτάσουν στον Άδη. Πολλά είναι τα γνωστά -από τις γραπτές πηγές ή / και τα ανασκαφικά ευρήματα- νεκρομαντεία: τού Ποσειδώνα στο Ταίναρο, τού Τροφωνίου στη Λιβαδειά, στην Κύμη τής Κάτω Ιταλίας, στην Ηράκλεια τού Πόντου, στην Ερμιόνη τής Αργολίδας, το πιο διάσημο όμως από όλα ήταν με κάθε βεβαιότητα το Νεκρομαντείο-Νεκυομαντείο τού Αχέροντα.»
Γιάννης Λάζαρης
www.freeinquiry.gr
Οι ιερείς προσέφεραν γεύματα και ποτά με παραισθησιογόνα στούς προσκυνητές, τούς έβαζαν μέσα σε τάφους για μέρες και κατόπιν διοργάνωναν με διάφορα τεχνάσματα «παραστάσεις», ώστε να νομίζουν οι επισκέπτες, ότι μιλούσαν με τους νεκρούς.
Το δωδεκαθεϊστικό ιερατείο είχε στήσει στα νεκρομαντεία προσοδοφόρες επιχειρήσεις εξαπάτησης των αφελών πιστών τού δωδεκάθεου, που πίστευαν, ότι από εκεί κι ειδικότερα από το Νεκρομαντείο τού Αχέροντα, από τον πιο κοντινό στις πύλες τού Αδη χώρο, θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τούς χαμένους για πάντα αγαπημένους τους. Κατέβαιναν στην ανηχοϊκή κρύπτη, την κατάλληλα διακοσμημένη και εξοπλισμένη με μηχανισμούς ανεβάσματος και κατεβάσματος ειδώλων, ενώ οι ιερείς κυκλοφορούσαν ανάμεσα σε διπλούς τοίχους κάνοντας διάφορα κόλπα, σαν να ήταν πρόγονοι τού «μάγου» Ντέιβιντ Κόπερφιλντ.
Στον αντίποδα τού ορθολογισμού των άθεων φιλοσόφων κι επιστημόνων τής αρχαιότητας ζούσε ένας κόσμος, που πίστευε στις μετά θάνατον ζωές, στις κατάρες, στις επικλήσεις των ψυχών των νεκρών, κ.λπ., ανάλογες δοξασίες με αυτές, που δέχτηκε -κι όχι εφηύρε- ο χριστιανισμός αργότερα.
Για όλα αυτά και για διάφορα άλλα σχετικά θέματα, όπως το φόβο των ζωντανών προς τους νεκρούς, τούς καταδέσμους με τις κατάρες, που έβαζαν στούς τάφους κ.ά. μιλάει στην «Ελεύθερη Έρευνα» ο αρχαιολόγος και προϊστάμενος τής ΛΓ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Πρέβεζας - Άρτας, κ. Γιώργος Ρήγινος.
<Τι συνέβαινε στα Νεκρομαντεία τής Αρχαιότητας;
Ο κ. Γιώργος Ρήγινος σπούδασε στο Τμήμα Αρχαιολογίας και Ιστορίας τής Τέχνης τής Φιλοσοφικής Σχολής τού Α.Π.Θ., καθώς και -μεταπτυχιακά στο Ινστιτούτο Κλασικής Αρχαιολογίας τού πανεπιστημίου τού Μονάχου. Από το 1984 εργάζεται ως Αρχαιολόγος τού Υπουργείου Πολιτισμού, αρχικά στην ΙΘ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (ΕΠΚΑ) Θράκης και στη συνέχεια στην Η΄ ΕΠΚΑ Κέρκυρας - Θεσπρωτίας, ενώ από το 2006 προΐσταται τής νεοσύστατης ΛΓ΄ ΕΠΚΑ Πρέβεζας - Άρτας.
Έχει συμμετάσχει σε ανασκαφές στη Μακεδονία και Θράκη, ενώ έχει διευθύνει ερευνητικές και σωστικές ανασκαφές στην Κέρκυρα, Θεσπρωτία, Πρέβεζα και Άρτα και εργασίες ανάδειξης σε αρχαιολογικούς χώρους τής Θεσπρωτίας. Παράλληλα είχε την ευθύνη - συντονισμό για τη σύνταξη των μελετών ανάδειξης για πλειάδα μνημείων και αρχαιολογικών χώρων τής Ηπείρου και για τη σύνταξη των μουσειολογικών - μουσειογραφικών μελετών για τα μουσεία Ηγουμενίτσας, Νικόπολης και Άρτας, καθώς και για την έκθεση των αρχαιοτήτων στα μουσεία Άρτας και Νικόπολης, ενώ έχει δημοσιεύσει πολυάριθμα άρθρα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.
«Ε.Ε.»: Ποια ήταν η αντιμετώπιση των νεκρών στην αρχαία Ελλάδα; Οι Έλληνες διακατέχονταν από φόβο για τους νεκρούς;
« Με τον όρο "αρχαία Ελλάδα" αναφέρεστε, προφανώς, στους ιστορικούς χρόνους τού ηπειρωτικού και νησιωτικού ελλαδικού χώρου. Πρόκειται για την περίοδο από τον 11ο π.Χ. έως τον 4ο μ.Χ. αιώνα, η οποία διακρίνεται σε επιμέρους εποχές. Λαμβάνοντας υπ΄ όψη το εύρος τής εν λόγω περιοχής και περιόδου, αλλά και το γεγονός, ότι οι πρακτικές, που σχετίζονται με τους νεκρούς αποτελούν βασικές παραμέτρους των εκάστοτε ιστορικών και κοινωνικών συνθηκών, δεν είναι δυνατόν να γίνει μία μονοδιάστατη προσέγγιση στο θέμα.
» Από την πρωτογεωμετρική ήδη περίοδο (11ος - 10ος π.Χ. αιώνας) εφαρμόζονται παράλληλα οι δύο ταφικές πρακτικές, ο ενταφιασμός και η καύση, ενώ δημιουργούνται διαφορετικοί τύποι τάφων για να τις εξυπηρετήσουν. Για τον ενταφιασμό συνήθως χρησιμοποιούνται απλοί λάκκοι και κιβωτιόσχημοι τάφοι, κατασκευασμένοι από λίθινες πλάκες διευθετημένες σε μορφή κιβωτίου. Από τα αρχαϊκά (7ος - 6ος αι. π.Χ.) και κλασικά (5ος - 4ος αι. π.Χ.) χρόνια εμφανίζονται και κιβωτιόσχημοι με κεραμίδες στέγης, που ονομάζονται "κεραμοσκεπείς", ενώ, όταν οι μακρές πλευρές τους συγκλίνουν, καλύπτοντας με τον τρόπο αυτό την ταφή, ονομάζονται "καλυβίτες". Στις προαναφερθείσες περιόδους συχνή είναι η χρήση πίθων για ενταφιασμούς ενηλίκων και μικρότερων αγγείων για ενταφιασμούς βρεφών, τους λεγόμενους εγχυτρισμούς.
» Τον 4ο αιώνα π.Χ., παράλληλα με τους προαναφερθέντες τάφους, δημιουργούνται σε αλλές περιοχές τού ελλαδικού χώρου εντυπωσιακά υπόγεια ταφικά οικοδομήματα, οι γνωστοί μακεδονικοί τάφοι, τους οποίους στη ρωμαϊκή εποχή (1ος αι. π.Χ. - 4ος αι. μ.Χ.) διαδέχονται τα μαυσωλεία, υπέργεια οικογενειακά ταφικά οικοδομήματα. Μακεδονικοί τάφοι και μαυσωλεία χρησιμοποιούνται τόσο για ενταφιασμούς, όσο και για την απόθεση τεφροδόχων αγγείων, αγγείων δηλαδή με την τέφρα και τα οστά τού νεκρού έπειτα από την καύση τους. Τεφροδόχα αγγεία χρησιμοποιούνται ήδη από την πρωτογεωμετρική εποχή, καθώς ενταφιασμός και καύση χρησιμοποιούνται παράλληλα με αυξομειώσεις ανά περιόδους, ανάλογα με τις κατά καιρούς επικρατούσες συνθήκες.
" Οι τάφοι διαχρονικά αναπτύσσονται σε λιγότερο ή περισσότερο οργανωμένους χώρους, τα νεκροταφεία. Ο διαχωρισμός τού κόσμου των ζωντανών από τον κόσμο των νεκρών, που παρατηρείται καθ' όλη τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων με ορισμένες σημαίνουσες εξαιρέσεις, δεν είναι στοιχείο δηλωτικό τού φόβου προς το νεκρό, όσο παράγοντας, που πρωτίστως επιβάλλεται για λόγους υγιεινής."
Σ΄ ορκίζω τώρα να χαρείς εκείνους που σου λείπουν,
στο σπίτι σου, το ταίρι σου, τον γέρο σου πατέρα,
που μωρουδάκι σ΄ έτρεφε και τον Τηλέμαχό σου,
που στο ψηλό παλάτι σου μοναχογυιό τον έχεις.
Γιατί το ξέρω, απ΄ τον βαθύ τον Αδή όταν γυρίσεις,
στής Κίρκης πάλι το νησί θ΄ αράξεις το καράβι.
Σ΄ ορκίζω, εκεί να θυμηθείς κι εμένα βασιλιά μου,
κι άθαυτο πίσω κι άκλαυτο μη φύγεις και μ΄ αφήσεις
μήπως με κάμουν οι θεοί κακό στοιχειό για σένα.
Μόν΄ κάψε το κουφάρι μου με την αρματωσιά μου
και μνήμα χτίσε μου κοντά στ΄ αφροντυμένο κύμα,
για να θυμούνται κι οι στερνοί, το δόλιο παλληκάρι. (Οδύσ. λ΄ 66-78).
"Το τελετουργικό τής καύσης των νεκρών στην αρχαία Ελλάδα γεννήθηκε στην Τροία. Η καύση, σα νεκρική τελετουργία, θεωρήθηκε πιο αποτελεσματική από την ταφή κι αυτό για λόγους καθαρά επιδημιολογικούς. Στα πεδία τής μάχης οι πολεμιστές σκοτώνονταν κατά χιλιάδες. Ένας άλλος λόγος ήταν, ότι δεν ήθελαν να αφήνουν τους σκοτωμένους συντρόφους τους έκθετους στον εχθρό. Τέλος, μπορούσαν με τη λήξη τού πολέμου να επιστρέψουν τη στάχτη μέσα στη νεκρική λήκυθο στους οικείους τού πεσόντα. Ένα άλλο κίνητρο ήταν ο φόβος τής επιστροφής των νεκρών..." (Dr. Philippe Charlier, παλαιοντοανατόμος, από την ταινία γαλλικής παραγωγής A survey in the Land of the Dead, σκηνοθεσίας Dominique Adt. Η παλαοντοανατομία είναι μια καινούργια επιστήμη, που δανείζεται μεθόδους από την ιατροδικαστική, την παθολογοανατομία, την ανθρωπολογία και τη βιολογία).
Στον παραπάνω πίνακα αναπαρίσταται η ομηρική περιγραφή τής καύσης τού Πάτροκλου (David Jacques-Louis, 1778, Μουσείο Λούβρου.)
«Ε.Ε.»: Τα ταφικά έθιμα τηρούνταν όχι μόνον προς τιμήν του νεκρού, αλλά και από φόβο μήπως ο νεκρός τούς τιμωρήσει;
« Το τελετουργικό, που σχετίζεται με το θάνατο - ταφή, περιλαμβάνει τέσσερα, κυρίως, στάδια: την πρόθεση, την εκφορά, τον ενταφιασμό ή την καύση τής σορού και τις τιμές, που αποδίδονται στο νεκρό. Η πρόθεση περιλαμβάνει την εναπόθεση τού νεκρού στη νεκρική κλίνη και τη θρηνωδία των οικείων του. Κατά την εκφορά η σορός μεταφέρεται στο νεκροταφείο, όπου θα λάβει χώρα ο ενταφιασμός ή η καύση, ενώ σε τακτά ή έκτακτα διαστήματα αποδίδονται τιμές στο νεκρό. Η λαμπρότητα τής τελετής σχετίζεται με το κατά πόσο ο νεκρός ήταν αγαπητός, ενώ αν ήταν μισητός τού στερούν την απόδοση τιμών και, επιπλέον, παραλείπουν κάποια από τα στάδια που προαναφέρθηκαν, όπως την πρόθεση και την εκφορά, ώστε ο νεκρός να είναι "άτιμος" (χωρίς τιμές) στον Κάτω Κόσμο. Επομένως, η τήρηση των ταφικών εθίμων φαίνεται να προσδιορίζεται περισσότερο από τη σχέση που είχε ο αποθανών με τους οικείους του εν ζωή και λιγότερο από το φόβο των τελευταίων.»
Ο φόβος των νεκρών στην Ελλάδα είναι ένας τομέας, που έχει μελετήσει ενδελεχώς η βιοαρχαιολόγος - παλαιοπαθολόγος δρ. Αναστασία Τσαλίκη. Στις πρωτοποριακές θέσεις, που αναπτύσσει στο διδακτορικό της, παρουσιάζει περιπτώσεις "ασυνήθιστων ταφών", που έχουν λάβει τόπο, τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε άλλες χώρες. Στη φωτογραφία εικονίζεται η δρ. Τσαλίκη με θραύσματα ανθρώπινων οστών, από δύο σκελετούς, που βρέθηκαν μέσα σε ασβεστοκάμινο στην περιοχή Μερέντα τού Μαρκόπουλου κατά τη διάρκεια τής εκτέλεσης των έργων τού καινούριου ιππικού κέντρου το 2002. Η κάμινος δεν λειτουργούσε, όταν έγινε ο ενταφιασμός. Ο ένας είναι σκελετός γυναίκας κομμένος στα δύο κι ο άλλος πιθανώς άνδρα. Είναι προφανές, ότι παρέμειναν εγλκωβισμένοι με τη βοήθεια μιας μεγάλης πέτρας, σαν να ήθελαν να κρατήσει το δέσιμο τού τάφου... (Πηγή: A survey in the Land of the Dead).
Η κ. Τσαλίκη εξηγεί, ότι η μυστηριώδης ανακάλυψη των οστών τού Μαρκόπουλου μάς αποκαλύπτει, ότι ο μεταθανάτιος ακρωτηριασμός και ο διαμελισμός των πτωμάτων ήταν συνηθισμένη πρακτική στην αρχαιότητα: "Ήταν μιά μορφή τιμωρίας, πέρα από το θάνατο και αφορούσε τούς εγκληματίες. Αλλά, ειδικά, μάς αποκαλύπτει αυτόν τον παράξενο τρόπο, τού να μπλοκάρουν το σώμα με χοντρούς βράχους. Και ήταν ο φόβος, μην τυχόν ο καταδικασμένος επιστρέψει για να εκδικηθεί για τα βασανιστήρια, που τον είχαν υποβάλλει, που ωθούσε στη χρήση αυτής τής πρακτικής. Επί πλέον διαμέλιζαν τα σώματα και βλέπουμε, ότι λείπει ένα μέρος τού ανδρικού σκελετού. Διασκορπίζοντας μέρη από το ανθρώπινο σώμα ήταν για αυτούς μια πρόσθετη ασφάλεια, έτσι ώστε οι τιμωρημένοι νεκροί να μην επιστρέφουν και να ενοχλούν τον κόσμο των ζωντανών."
«Ε.Ε.»: Πίστευαν στη μετά θάνατον ζωή; Γιατί έθαβαν τους νεκρούς με τα καλύτερά τους ρούχα; Γιατί τοποθετούσαν μέσα στους τάφους τα όπλα των πολεμιστών, έβαζαν χρήματα, ακόμη και φαγητό;
« Η ομηρική αντίληψη για την πορεία τού νεκρού προς τον Κάτω Κόσμο κυριαρχεί στην Κλασική Εποχή, οπότε και θεωρείται ότι η διαδικασία αυτή λαμβάνει χώρα σταδιακά, με την καθοδήγηση τού Χάρου ή τού Ερμή Ψυχοπομπού. Ο Κάτω Κόσμος είναι το βασίλειο τού Άδη, γιου τού Κρόνου και αδελφού τού Δία και τού Ποσειδώνα. (Έπειτα από κλήρο ο Δίας ανέλαβε τον ουρανό και έγινε κυρίαρχος των πάντων, ο Ποσειδώνας τις θάλασσες και το υγρό, εν γένει, στοιχείο και ο Άδης τον Κάτω Κόσμο, όπου πηγαίνουν οι νεκροί και ο οποίος έφτασε να ταυτίζεται με το όνομα τού θεού.)
» Οι νεκροί εισέρχονταν στον Άδη από τον Αχέροντα, τον οποίο διέσχιζαν με τη βάρκα τού Χάροντα καταβάλλοντας έναν οβολό, ενώ όσοι δεν τον κατέβαλαν παρέμεναν για πάντα στην αντίπερα όχθη, εξ ου και η τοποθέτηση νομισμάτων (τα "χαρόνεια") στο χέρι ή και το στόμα τού νεκρού. Στο ίδιο πλαίσιο τοποθετείται και η εναπόθεση στους τάφους αντικειμένων, που χρησιμοποιούσε ο νεκρός εν ζωή, που ποικίλουν από απλά πήλινα σκεύη για την κατανάλωση τροφής και ποτού έως εξαρτήματα σχετικά με την επαγγελματική του δραστηριότητα και σπανιότερα κοσμήματα και σύμβολα κύρους, ανάλογα με τις πρακτικές κάθε εποχής και την οικονομική επιφάνεια τού νεκρού και τού περίγυρού του.
"Διαφωτιστική των αντιλήψεων για τα κτερίσματα των νεκρών είναι η ιστορία τού τυράννου τής Κορίνθου, Περιάνδρου (6ος αι. π.Χ.), όπως τη διασώζει ο Ηρόδοτος. Ο Περίανδρος έστειλε απεσταλμένο του στο μαντείο τού Αχέροντα, για να μάθει από την ψυχή τής νεκρής γυναίκα του, Μέλισσας, πού είχε κρύψει το θησαυρό ενός ξένου. Εκείνη αρνήθηκε να αποκαλύψει το σημείο, γιατί ήταν γυμνή και κρύωνε, αφού τα ρούχα, που είχε θάψει μαζί της ο Περίανδρος, σε τίποτε δεν ωφελούσαν μιας και η φλόγα δεν τα είχε κάψει ως το τέλος. Τότε, ο Περίανδρος για να ικανοποιήσει την επιθυμία της, ξεγύμνωσε τις Κορίνθιες, έριξε τα ρούχα τους σε ένα λάκκο και τους έβαλε φωτιά. Ύστερα από αυτό, όταν για δεύτερη φορά ο Περίανδρος έστειλε ανθρώπους του στο μαντείο, το "φάντασμα" τής Μέλισσας φανέρωσε σε ποιο χώρο είχε κρύψει το θησαυρό τού ξένου.»
Οι κατάδεσμοι ήταν μικρά ορθογώνια αντικείμενα σκαλισμένα με απλοϊκό και κακότεχνο τρόπο από μόλυβδο, στην επιφάνεια των οποίων ήταν σκαλισμένες φράσεις, που είχαν να κάνουν με τη μαγεία. Πολλοί κατάδεσμοι έχουν βρεθεί σε τάφους τού Κεραμεικού και άλλων αρχαίων νεκροταφείων. Οι άνθρωποι, συνήθως για υποθέσεις έρωτα ή μίσους, κατ΄ αυτό τον τρόπο έριχναν σε ένα τάφο μήνυμα προς τις θεότητες τού Κάτω Κόσμου. Αντί για πλακίδια ορισμένες φορές χρησιμοποιούσαν αγαλματίδια. Ένα αρχαίο αγαλματίδιο στο Λούβρο παρουσιάζει γονατισμένη γυμνή γυναίκα με τα χέρια δεμένα πίσω. Στο κορμί είναι καρφωμένες 13 βελόνες. (Διαβάστε το άρθρο τής «Ελεύθερης Έρευνας»: Φυλακτά, φαρμακεία, επικλήσεις πνευμάτων, κατάδεσμοι, καταπασσαλεύσεις (Η εξέλιξη τής μαγείας στην αρχαία Ελλάδα). Αυτά τα μικρά αντικείμενα με τις μαγικές δυνάμεις περνούσαν το μήνυμα προς τους νεκρούς. Οι νεκροί θεωρούνταν ως οι μυστικοί μεσολαβητές προς τις δυνάμεις τού Κάτω Κόσμου. Οι νεκροί ήταν η απαραίτητη δίοδος στο τελετουργικό τής μαγείας.
«Ε.Ε.»: Μιλήστε μας για τους κατάδεσμους, πάνω στους οποίους οι ζωντανοί έγραφαν κατάρες εναντίον εκείνων που μισούσαν, ώστε ο νεκρός να τους τιμωρήσει. Μάλιστα πήγαιναν νύχτα στα νεκροταφέια γι΄ αυτό. Που έχουν βρεθεί τέτοια αντικείμενα;
« Οι κατάδεσμοι είναι μία από τις πιο ενδιαφέρουσες κατηγορίες ευρημάτων, καθώς σχετίζονται με την πρακτική των μαγικών τελετών, που βρίσκονται στον αντίποδα τού ορθολογισμού, κατ΄ εξοχήν γνωρίσματος τής κλασικής αρχαιότητας. Η πρακτική τής κατάδεσης περιλαμβάνει τη συγγραφή μιας κατάρας, για να υποταχθεί ένα άτομο στη βούληση εκείνου, που τελεί την τελετή. Οι κατάδεσμοι, μολύβδινα συνήθως φύλλα σε μορφή πινακίδων με χαραγμένο επάνω τους το κείμενο, απαντούν συχνά διπλωμένοι ή άλλοτε πάλι σφραγισμένοι με ένα καρφί για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Βρίσκονται συνήθως σε νεκροταφεία ή σε σημεία, που συνδέονται με κάποιο τρόπο με τον Κάτω Κόσμο, όχι επειδή απευθύνονται στους νεκρούς για την εφαρμογή τής κατάρας, αλλά για να μην ανευρίσκονται από τους ζωντανούς και καταστρέφονται και να διαιωνίζεται έτσι η δύναμη τής κατάρας.
Ο κατάδεσμος τής Πέλλας, μια κατάρα τού 4ου ή 3ου αι. π.Χ., είναι ερωτική μαγική επωδός από μια γυναίκα, πιθανώς ονόματι Δαγίνα, τής οποίας ο εραστής, Διονυσοφών, επρόκειτο να νυμφευθεί τη Θετίμα. Επικαλείται τούς δαίμονες να μεταστρέψουν τον Διονυσοφώντα να παντρευτεί εκείνην αντί της Θετίμας και ποτέ να μην παντρευτεί άλλη γυναίκα εκτός αν η ίδια ξετυλίξει τον κατάδεσμο.
»Το αρχαιότερο παράδειγμα κατάδεσμου προέρχεται πιθανόν από τη Σικελία και χρονολογείται στα τέλη τού 6ου αι. π.Χ. Ορισμένα από τα περισσότερο γνωστά παραδείγματα προέρχονται από την Αθήνα, όπου παρατηρείται μία ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη ως προς το περιεχόμενό τους, καθώς τους σχετιζόμενους με τη δικομανία τής Κλασικής Εποχής (5ος - 4ος αι. π.Χ.) δικανικούς κατάδεσμους, με τους οποίους κάποιοι προσπαθούν να εξουδετερώσουν τους αντιδίκους τους, διαδέχονται οι ερωτικοί κατάδεσμοι των ελληνιστικών κυρίως χρόνων (3ος - 1ος αι. π.Χ.). Τον 4ο και 3ο αι. π.Χ. οι κατάδεσμοι γνωρίζουν μεγάλη διάδοση, με γνωστά παραδείγματα από τη Μακεδονία και από το νησιωτικό χώρο, όπως τη Μυτιλήνη. Πριν από λίγα χρόνια είχα την τύχη να ανακαλύψω ένα σημαντικό σύνολο από κατάδεσμους στην ανασκαφή που διηύθυνα στη νεκρόπολη τής αρχαίας Κέρκυρας.»
Διπλωμένος κατάδεσμος από την Άκανθο Χαλκιδικής
με ένα καρφί να τον τρυπάει.
a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg7A9hkbbXDqnlHTP25NL_kF1J-TJLimRBpL9NCwx7_ZdfV-vDCwHAkQ3yNIsszs7ePd5cguAXNTivqWWkzrqxHjlfDxHxIvAsBuI2KKd-7bctLbZQbUrHjDYZr94I1VCzbHalqiQzH5nrY/s1600/3%25CE%259A%25CE%2591%25CE%25A4%25CE%25A9%2528%25CE%2594%25CE%25B9%25CF%2580%25CE%25BB%25CF%2589%25CE%25BC%25CE%25B5%25CE%25BD%25CE%25BF%25CF%2582%2529.jpg">
«Ε.Ε.»: Τι συνέβαινε στο Νεκρομαντείο τού Αχέροντα; Οι ιερείς προσέφεραν γεύματα και ποτά με παραισθησιογόνα στους προσκυνητές, τους έβαζαν μέσα σε τάφους για μέρες και κατόπιν διοργάνωναν με διάφορα τεχνάσματα «παραστάσεις», ώστε να νομίζουν οι επισκέπτες, ότι μιλούσαν με τους νεκρούς.
« Πολλοί μύθοι και παραδόσεις, αλλά και αρχαίοι συγγραφείς και ιστορικοί αναφέρονται στο διάσημο κατά την αρχαιότητα Νεκρομαντείο τού Αχέροντα. Την πιο αναλυτική περιγραφή τής τοποθεσίας και τού μυστηριακού τελετουργικού του μάς προσφέρει ο Όμηρος. Συγκεκριμένα στη ραψωδία κ τής Οδύσσειας η Κίρκη δίνει οδηγίες στον Οδυσσέα για το ταξίδι του στον Κάτω Κόσμο: Αφού διασχίσει τον Ωκεανό, όταν φτάσει στο άλσος τής Περσεφόνης με τις άκαρπες ιτιές και τις ψηλές λεύκες, θα αράξει το πλοίο του. Στο σημείο, όπου οι δύο ποταμοί, ο Πυριφλεγέθων και ο Κωκκυτός, σμίγουν με τον Αχέροντα προκαλώντας μεγάλο βουητό, βρίσκεται ένας βράχος με μια σπηλιά, η οποία είναι είσοδος στον Κάτω Κόσμο.
» Στη ραψωδία λ, τη Νέκυια, ο Όμηρος περιγράφει την κάθοδο τού Οδυσσέα στον Κάτω Κόσμο και τη συνάντησή του με το μάντη Τειρεσία. Όπως τού είχε υποδείξει η Κίρκη, ο ήρωας φτάνει στη χώρα των Κιμμερίων, βρίσκει το βράχο με τη σπηλιά, σκάβει βαθύ λάκκο και προσφέρει χοές (=προσφορές υγρών) με μέλι, γάλα, κρασί και νερό. Υπόσχεται μεγαλύτερες θυσίες, όταν γυρίσει στην πατρίδα του και κατόπιν θυσιάζει μια προβατίνα κι ένα κριάρι έχοντας τα κεφάλια τους γυρισμένα προς το έρεβος τής σπηλιάς, ενώ εκείνος αποστρέφει το βλέμμα προς το ποτάμι. Τότε σμήνη από ψυχές, σαν σκιές, ορμούν να πιούν από τις χοές και το μαύρο αίμα των ζώων.
Μια άποψη της υπόγειας αίθουσας η οποία έδινε την ακουστική εντύπωση, ότι κάποιος είχε ήδη φθάσει κοντά και επικοινωνούσε με τούς κατοίκους τού Αδη. Τα τόξα, που διατρέχουν την οροφή και τους τοίχους δημιουργώντας τους ενδιάμεσους χώρους στην οροφή, όπου γίνονταν πολλαπλές ανακλάσεις και χανόταν η ηχητική ενέργεια, είναι υπεύθυνα σε μεγάλο βαθμό για τη μετατροπή της σε ανηχοϊκό θάλαμο.
Οι ιερείς είχαν στήσει εκεί μια προσοδοφόρα επιχείρηση εξαπάτησης αφελών, που πίστευαν, ότι από εκεί, από τον πιο κοντινό στις πύλες τού Αδη χώρο, θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τους χαμένους για πάντα αγαπημένους τους κατεβαίνοντας στην ανηχοϊκή κρύπτη, την κατάλληλα διακοσμημένη και εξοπλισμένη με τους μηχανισμούς ανεβάσματος και κατεβάσματος διαφόρων ειδώλων, ενώ οι ιερείς κυκλοφορούσαν ανάμεσα σε διπλούς τοίχους κάνοντας διάφορα σαν να ήταν πρόγονοι τού "μάγου" Ντέιβιντ Κόπερφιλντ. (Πηγή: "Ηigh-tech κάθοδος στον... Αδη", tovima.gr. Διαβάστε επίσης στην «Ελεύθερη Έρευνα» το άρθρο: Η αρχαία επιστήμη στην υπηρεσία τού 12θεϊστικού ιερατείου).
»Ο Λουκιανός, στο έργο του Μένιππος ή Νεκυομαντεία, που γράφτηκε το 2ο αι. μ.Χ., δίνει μία παραστατική και ιδιαίτερα σκωπτική περιγραφή από την εμπειρία τού χρηστηριαζόμενου Μένιππου, τοποθετεί όμως το Νεκρομαντείο στην Ανατολή, ανάμεσα στον Τίγρη και Ευφράτη. Εκεί ο Μένιππος υφίσταται πρωινές ψυχρολουσίες για 29 συνεχόμενες μέρες, ακούει ακατάληπτα ξόρκια, κοιμάται στο ύπαιθρο, τρώει καρύδια, πίνει γάλα, κρασί και νερό, πηγαίνει στο ποτάμι και επιστρέφει περπατώντας ανάποδα οδηγούμενος από τους ιερείς, δέχεται φτυσίματα στο πρόσωπο, ώσπου να κριθεί έτοιμος για τη συνάντηση με τους νεκρούς.
» Αυτές είναι μόνο κάποιες από τις αναφορές των αρχαίων συγγραφέων στο Νεκρομαντείο τού Αχέροντα και στις μυστηριακές τελετές του, οι οποίες βέβαια απηχούν τις αντιλήψεις και τις δοξασίες των ανθρώπων τής εποχής κατά την οποία γράφτηκαν. Ο Όμηρος προσφέρει μία επική - μυθική προσέγγιση τού θέματος, ο δε Λουκιανός μία σατυρική - υπαινικτική προσέγγιση, ανάλογη τού σκεπτικισμού και τής αμφισβήτησης των αρχαίων θρησκειών, που διακρίνει την εποχή του. Πόσο όμως απέχουν ο μύθος και η σάτιρα από την πραγματικότητα σε συνδυασμό με τα ανασκαφικά δεδομένα;
» Ο αρχαιολόγος Σωτήρης Δάκαρης ταύτισε το μνημειακό συγκρότημα, που ανέσκαψε στο ύψωμα στη βόρεια όχθη τού Αχέροντα, με την ελληνιστική φάση τού Νεκρομαντείου. Ο ίδιος σημειώνει, πως η περιγραφή της τοποθεσίας από τον Όμηρο μοιάζει τόσο με τη σημερινή, ώστε οδήγησε ακόμη και τον περιηγητή Παυσανία στην υπόθεση, ότι ο ποιητής είχε έρθει ο ίδιος εδώ ή γνώριζε τη θέση από παλαιότερα έπη.
» Σύμφωνα με το Σ. Δάκαρη η λειτουργία τού Νεκρομαντείου ανάγεται στα προϊστορικά χρόνια, όταν οι τελετουργίες τελούνταν σε κάποιο σπήλαιο ή άνοιγμα τής γης, που θεωρήθηκε σαν είσοδος στον Κάτω Κόσμο. Ανάμεσα στα ευρήματα τής ανασκαφής του βρίσκονται προϊστορικοί τάφοι, κεραμική και αρχαϊκά ειδώλια τής Περσεφόνης. Κατά τον κ. Δάκαρη τα όποια κατάλοιπα των προγενεστέρων περιόδων καταστράφηκαν, όταν κατά τον 4ο αι. π.Χ. οικοδομήθηκε στην κορυφή τού λόφου το σωζόμενο μέχρι σήμερα μνημειακό συγκρότημα. Το ανατολικό παλαιότερο τμήμα τού συγκροτήματος περιλαμβάνει το κυρίως ιερό στο κέντρο και διαδοχικούς διαδρόμους περιμετρικά με χώρους προετοιμασίας των πιστών. Το δυτικό νεότερο τμήμα τού συγκροτήματος περιλαμβάνει τις αποθήκες καθώς και τα δωμάτια των ιερέων και των επισκεπτών.
» Με βάση τα ευρήματα ο Σ. Δάκαρης αναπαρέστησε τη διαδικασία τής νεκρομαντείας, σύμφωνα με την οποία οι επισκέπτες εισέρχονταν από τη βόρεια είσοδο στο δυτικό τμήμα τού συγκροτήματος, όπου περίμεναν μέρες μέχρι να έρθει η σειρά τους για να μπουν στο ιερό του Άδη. Την κατάλληλη μέρα περνούσαν την πύλη τού βόρειου διαδρόμου και έμεναν για άγνωστο χρονικό διάστημα στα δωμάτια, όπου εντοπίστηκαν εστίες και ένας λουτρώνας, προκειμένου να προετοιμαστούν ψυχικά και σωματικά. Στους χώρους αυτούς, όπου δεν έφτανε το φως τής ημέρας, υποβάλλονταν σε ειδική δίαιτα, σχετική με τα νεκρόδειπνα (χοιρινό κρέας, κριθαρένιο ψωμί, στρείδια, κουκιά, γάλα και μέλι), καθώς και σε τελετές μαγείας και εξαγνισμού με λουτρά για να καθαρθούν, άκουγαν τις ακατάληπτες δεήσεις των ιερέων και φορτίζονταν ψυχολογικά.
» Πριν την είσοδο τους στον ανατολικό διάδρομο έριχναν αποτρόπαια πέτρα σε λιθοσωρό -που εντοπίστηκε στην τρίτη πύλη τού βόρειου διαδρόμου- και έπλεναν τα χέρια τους. Στο βόρειο δωμάτιο τού ανατολικού διαδρόμου προετοιμάζονταν ακόμη πιο αυστηρά, ώσπου να έρθει η μέρα, που θα ήταν έτοιμοι για την επαφή με τους νεκρούς. Εκείνη τη μέρα διέσχιζαν μαζί με τον ιερέα τον ανατολικό διάδρομο, όπου τελούσαν θυσίες σε πυρά και χοές, ενώ φτάνοντας στο νότιο δαιδαλώδη διάδρομο προσέφεραν κριθάρι. Κατά το Σ. Δάκαρη, ο δαιδαλώδης διάδρομος με τις τρείς σιδερόφραχτες τοξωτές πύλες δημιουργούσε στους πιστούς την εντύπωση τής περιπλάνησης στο σκοτεινό λαβύρινθο τού Άδη.
» Στη συνέχεια έμπαιναν στην κύρια αίθουσα του ιερού, όπου έριχναν έναν ακόμη αποτρόπαιο λίθο, έκαναν χοές και περίμεναν την εμφάνιση τού νεκρού. Στο χώρο αυτό βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές καρφιά, τροχαλίες και άλλα μεταλλικά εξαρτήματα, που κατά τον κ. Δάκαρη χρησίμευαν για να ανεβοκατεβάζουν -με τη βοήθεια ενός γερανού- οι ιερείς είδωλα των νεκρών, τα οποία σε συνδυασμό με την υποβλητικότητα και τη σκοτεινιά τού χώρου, τη ζάλη από τις παραισθησιογόνες τροφές και τη φόρτιση από τις τελετουργίες δημιουργούσαν στους πιστούς την ψευδαίσθηση, ότι επικοινωνούν με τους νεκρούς. Ο ίδιος θεωρεί, ότι το ασυνήθιστα μεγάλο πάχος των τοίχων (3,30μ.) τού κεντρικού κτιρίου έκρυβε διαδρόμους για την αθέατη διέλευση των ιερέων.
» Εκατέρωθεν τής κύριας αίθουσας υπάρχουν δύο ορθογώνιοι αποθηκευτικοί χώροι με τρία δωμάτια ο καθένας, όπου βρέθηκαν δεκάδες πιθάρια με απανθρακωμένα δημητριακά, όπως σιτάρι, κριθάρι και λούπινα. Βρέθηκαν επίσης μεταξύ άλλων γεωργικά και ξυλουργικά εργαλεία, μυλόπετρες, χαλινάρια αλόγων, καθώς και ειδώλια τής Περσεφόνης και παράσταση τού Κέρβερου. Κάτω από την κύρια αίθουσα βρίσκεται ένας υπόγειος υπόσκαφος χώρος με πώρινα τόξα στη οροφή, ο οποίος κατά το Σ. Δάκαρη ήταν απρόσιτος και πιθανώς συνδεόταν με το σπήλαιο τής προϊστορικής λατρείας.
» Μετά το τέλος τής διαδικασίας οι επισκέπτες έπρεπε να καθαρθούν από την επαφή τους με τους νεκρούς και να μην έρθουν σε επαφή με τους εισερχόμενους. Έβγαιναν αρχικά από τον ανατολικό διάδρομο και μέσω μικρής θύρας περνούσαν σε ένα εξωτερικό διάδρομο, όπου υποβάλλονταν σε τριήμερο καθαρμό. Στο τέλος αποχωρούσαν από το ιερό από την ανατολική πλαγιά τού λόφου προς τον Κωκκυτό, ορκισμένοι να μην πουν ποτέ τίποτε σε κανέναν για όσα είδαν και άκουσαν.
» Ο Σ. Δάκαρης ενίσχυσε την άποψή του για τη χρήση τού χώρου και το τελετουργικό τής νεκρομαντείας και με άλλες παρατηρήσεις, όπως τη δεξιόστροφη κίνηση των πιστών μέσα στο ιερό, την τριμερή διαίρεση των χώρων, τις τρεις πύλες τού λαβυρίνθου και τις τρεις φάσεις τής προετοιμασίας, αντίστοιχες με αυτές στα Καβείρια μυστήρια. Αξίζει, ωστόσο, να αναφερθεί και μία νεότερη αρχαιολογική ερμηνεία, η οποία δίνει εντελώς διαφορετική διάσταση στον αρχαιολογικό χώρο στο λόφο πάνω από τον ποταμό Αχέροντα. Ο αρχαιολόγος Dietwulf Baatz αναγνωρίζει στο μνημειακό συγκρότημα μία οχυρή ιδιωτική οικία των ελληνιστικών χρόνων με έναν αρχικό κεντρικό πυρήνα και μεταγενέστερα περιφερειακά βοηθητικά δωμάτια, διαδρόμους και αυλές. Την άποψή του στηρίζει κυρίως στα εξαρτήματα από έξι καταπέλτες βελών, στα γεωργικά εργαλεία και τα σύνεργα ψαρέματος που βρέθηκαν στις ανασκαφές, ενώ επίσης σημαντικό στοιχείο είναι η μικρή παρουσία ειδωλίων, όταν ακόμη και σε μικρής σπουδαιότητας ιερά ο αριθμός των ειδωλίων τής τιμώμενης θεότητας είναι σημαντικά μεγαλύτερος.»
«Ε.Ε.»: Πού αλλού υπάρχουν νεκρομαντεία και τι συνέβαινε με αυτά;
« Τα Νεκρομαντεία ή νεκυομαντεία -από την αρχαία ελληνική λέξη νέκυς, που δηλώνει την ψυχή τού νεκρού- ήταν ιεροί τόποι, όπου οι πιστοί επικαλούνταν τούς νεκρούς, επικοινωνούσαν μαζί τους, έθεταν ερωτήσεις για ζητήματα που τούς απασχολούσαν ή ζητούσαν προβλέψεις για το μέλλον. Η πρακτική αυτή στηριζόταν στην πίστη, ότι η ψυχή μετά το θάνατο απελευθερώνεται από το σώμα και αποκτά μαντικές ικανότητες. Καθώς ο πιστός ερχόταν ο ίδιος σε επαφή με το νεκρό, απαραίτητη προϋπόθεση ήταν η προετοιμασία του, που κρατούσε μέρες, ώστε να καθαρθεί σωματικά και ψυχικά, με κατάλληλη διατροφή, ψυχρολουσίες, θυσίες, όρκο τής σιωπής κ.α..
"H κατάβαση στον κόσμο των νεκρών υπήρξε ο πιο σπουδαίος άθλος για πολλούς μυθικούς ήρωες: ο Ορφέας κατέβηκε στον Άδη αναζητώντας την αγαπημένη του Ευριδίκη, ο Ηρακλής για να αναμετρηθεί με τον Κέρβερο και να τον οδηγήσει στον Ευρυσθέα, ο Θησέας με το φίλο του, Πείριθου, για να αρπάξουν την ίδια τη θεά Περσεφόνη.
Ο θρησκευτικός τουρισμός ήταν ανεπτυγμένος από την αρχαιότητα. Όλο τον πλούτο και τη φήμη της η Λιβαδειά την όφειλε στο μαντείο τού Τροφωνίου, ένα μυστικιστικό κέντρο, όπου οι αφελείς πιστοί -με τη μεσολάβηση πάντα των δωδεκαθεϊστών ιερέων και με το αζημίωτο- μπορούσαν να έλθουν σε επικοινωνία με τους νεκρούς.
Πίστευαν, ότι, όταν η ψυχή εγκατέλειπε το σώμα, πέρναγε στην αιωνιότητα κ.λπ.. (Αυτά υιοθέτησε ο χριστιανισμός αργότερα, ο οποίος βασίστηκε ακριβώς στις αντιλήψεις αυτές. Δεν ήταν ο χριστιανισμός αυτός που τις ανακάλυψε). Χάρη σε τελετουργίες και θυσίες, η ψυχή μπορούσε να προβλέψει το μέλλον των ζωντανών.
Οι ιερείς κρατούσαν τους προσκυνητές σε απομόνωση με νηστεία πολλών ημερών και ειδική δίαιτα βασισμένη σε όσπρια και παραισθησιογόνες ουσίες. Κατόπιν τούς άρχιζαν τις θεαματικές σκηνοθεσίες. Τούς τοποθετούσαν στην απομόνωση σε μιά σκοτεινή σπηλιά σαν τάφο, όπου έβλεπαν μέσα στο σκοτάδι αποκαλυπτικές εικόνες κι άκουγαν προφητικά λόγια. (Φαίνεται πώς ο άγιος Αντώνιος, που κλεινόταν για καιρό σε τάφους κι έβλεπε οράματα δεν ήταν ο πρώτος διδάξας. Διαβάστε στην «Ελεύθερη Έρευνα»: Χριστιανική παραζάλη θαυμάτων). Μετά, βγαίνοντας στο φως τού ήλιου ήταν σαν υπνωτισμένοι, σαν σε έκσταση. Ήταν σαν να ανασταίνονταν φέρνοντας στην καινούρια τους ζωή τις εικόνες που είδαν, την αποκάλυψη και την ερμηνεία όλων όσων δέχτηκαν στον Κάτω Κόσμο. Οι ιερείς τούς τοποθετούσαν σε ένα θρόνο και τούς "βοηθούσαν" να ερμηνεύσουν τα όσα είχαν δει κι είχαν ακούσει. Κάτι αντίστοιχο γινόταν και στα φημισμένα μυστήρια τής αρχαιότητας (Ελευσίνια κ.λπ. κ.λπ.· όπως λέει κι ένα σύγχρονο τραγούδι: "Και φούμα-φούμα στα βοτσαλάκια, αγίους έβλεπα και αγγελάκια...").
Στην εικόνα φαίνονται κόγχες λαξευμένες στον βράχο για την τοποθέτηση αναθημάτων από το χώρο τού ιερού τού Tροφωνίου. (Και τότε πήγαιναν τάματα οι πιστοί τού δωδεκάθεου, όπως πηγαίνουν στις διάφορες παναγίες και αγίους οι χριστιανοί οι σήμερα.)
»Χάσματα, λίμνες, σπήλαια και φαράγγια, εκεί όπου το νερό ανέβλυζε, έρεε ή χανόταν στα έγκατα τής γης θεωρήθηκαν από τους ανθρώπους είσοδοι στον Κάτω Κόσμο. Άλλωστε, η μυθική τοπογραφία τού Κάτω Κόσμου περιστρεφόταν γύρω από τη λίμνη, που διέπλεαν οι ψυχές πάνω σε βάρκα για να φτάσουν στον Άδη. Πολλά είναι τα γνωστά -από τις γραπτές πηγές ή / και τα ανασκαφικά ευρήματα- νεκρομαντεία: τού Ποσειδώνα στο Ταίναρο, τού Τροφωνίου στη Λιβαδειά, στην Κύμη τής Κάτω Ιταλίας, στην Ηράκλεια τού Πόντου, στην Ερμιόνη τής Αργολίδας, το πιο διάσημο όμως από όλα ήταν με κάθε βεβαιότητα το Νεκρομαντείο-Νεκυομαντείο τού Αχέροντα.»
Γιάννης Λάζαρης
www.freeinquiry.gr
ΑΓΡΟΤΕΣ: Προχωρούν σε κινητοποιήσεις
Σε κινητοποιήσεις θα προχωρήσουν από τις 24 έως 29 Ιανουαρίου οι αγρότες, μετά την σχετική απόφαση της Παναγροτικής Αγωνιστικής Συσπείρωσης (ΠΑΣΥ) που πρόσκειται στο ΚΚΕ.
Η απόφαση ελήφθη κατά τη συνέλευση της ΠΑΣΥ στη Λάρισα, που έληξε λίγο μετά τις 2.30 μ.μ..
Οι κινητοποιήσεις θα περιλαμβάνουν αποκλεισμούς σε διόδια και δρόμους, καθώς και συλλαλητήρια.
Οι συνδικαλιστές αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο συνέχισης των κινητοποιήσεων και τον Φεβρουάριο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΠΟΥΤΣΗΣ: «Θα παραμείνουν οι νόμιμοι μετανάστες»
Μόνο οι νόμιμοι μετανάστες θα παραμείνουν στην Ελλάδα δήλωσε σε συνέντευξή του, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, κ. Χρήστος Παπουτσής, ενώ επεσήμανε ότι εκτός από τον φράχτη στα χερσαία σύνορα θα επιστρατευτούν θερμικές κάμερες, οχήματα και συσκευές ανίχνευσης.
Όχι μόνο ο φράχτης, αλλά θερμικές κάμερες, οχήματα και ειδικές συσκευές ανίχνευσης θα «επιστρατευθούν» στα χερσαία σύνορα της χώρας, προκειμένου να ανακοπεί η εισροή λαθρομεταναστών στο ελληνικό έδαφος, όπως δήλωσε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Realnews», ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Χρήστος Παπουτσής.
Ο κ. Παπουτσής επεσήμανε ότι «στην Ελλάδα θα παραμείνουν μόνον οι νόμιμοι μετανάστες και κανείς άλλος» και πως «οι υπόλοιποι θα φύγουν από τη χώρα μας, είτε με εθελοντικό επαναπατρισμό, είτε με υποχρεωτική απέλαση».
Αναφερόμενος σε αντιδράσεις Ευρωπαίων, ο κ. Παπουτσής κάνει λόγο για υποκρισία. «Είναι υποκρισία όταν κάποιοι μέχρι σήμερα καταγγέλουν την Ελλάδα ότι αδυνατεί να φυλάξει τα σύνορά της σύμφωνα με τη συνθήκη του Σένγκεν, να εμφανίζονται τώρα ως επικριτές της, επειδή θέλει το αυτονόητο: να ενισχύσει τη φύλαξη των συνόρων της».
Ο υπουργός υπογράμμισε ότι το έργο της Ελληνικής Αστυνομίας και της Frontex, ο φράχτης, οι θερμικές κάμερες, τα οχήματα αλλά και ειδικές συσκευές ανίχνευσης, αποτελούν μέσα, που «θα επιτρέψουν να σταθεροποιήσουμε την κατάσταση, προκειμένου να εργαστούμε, σε συνεργασία πάντα άλλες χώρες της ΕΕ, για την οικοδόμηση μακροπρόθεσμων λύσεων».
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσει και την ψήφιση, την ερχόμενη εβδομάδα, στην Ολομέλεια της Βουλής του νομοσχεδίου, που περιλαμβάνει τη δημιουργία μίας ανεξάρτητης Αρχής ταχείας εξέτασης των αιτημάτων ασύλου και μίας αυτελούς υπηρεσίας για τη λειτουργία κέντρων κράτησης παράνομων μεταναστών.
ΤΡΟΧΑΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ: Μικρότερη έξοδος, περισσότερα τροχαία
Αυξημένα σε σχέση με πέρυσι ήταν τα θανατηφόρα τροχαία δυστυχήματα που σημειώθηκαν κατά το εορταστικό δεκαπενθήμερο των Χριστουγέννων.
Στις «επικίνδυνες» παραβάσεις οφείλονται τα περισσότερα θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα που σημειώθηκαν κατά το χρονικό διάστημα των εορτών των Χριστουγέννων, από τις 21/12/2010 έως και τις 08/01/2011.
Οι τροχαίες παραβάσεις, που έχουν χαρακτηριστεί ως «επικίνδυνες» αποτέλεσαν και πάλι τις βασικότερες αιτίες πρόκλησης των τροχαίων ατυχημάτων.
Ειδικότερα, σημειώθηκαν:
54 θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα έναντι 43 το αντίστοιχο περσινό διάστημα
71 βαριά ατυχήματα έναντι 60
511 ελαφρά ατυχήματα έναντι 562
Επιπλέον, οι νεκροί και τραυματίες από τα ατυχήματα αυτά είναι:
63 νεκροί έναντι 49 το αντίστοιχο περσινό χρονικό διάστημα
84 βαριά τραυματίες έναντι 65
691 ελαφρά τραυματίες έναντι 806 αντιστοίχως
Ειδικότερα, ως προς τα αίτια των θανατηφόρων ατυχημάτων οι «επικίνδυνες» παραβάσεις αποτέλεσαν και πάλι τις βασικότερες αιτίες για την πρόκλησή τους. Τα 54 θανατηφόρα ατυχήματα έχουν ως αίτια :
16 την υπερβολική ταχύτητα
15 την κίνηση στο αντίθετο ρεύμα
13 λοιπά αίτια (οδήγηση υπό επήρεια αλκοόλ, κλπ)
5 την παραβίαση προτεραιότητας
5 την απόσπαση προσοχής
Επίσης, από την ανάλυση των θανατηφόρων τροχαίων ατυχημάτων προκύπτει ότι οφείλονται :
23 σε σύγκρουση
18 σε εκτροπή
9 σε παράσυρση πεζού
4 σε πρόσκρουση
Η πλειονότητα των θανατηφόρων ατυχημάτων συνέβησαν στο δευτερεύον οδικό δίκτυο, 32 στον αριθμό και στις κατοικημένες περιοχές 18. Στην Π.Α.Θ.Ε. συνέβησαν δύο και στην Εγνατία Οδό άλλα δύο ατυχήματα.
Το μεγαλύτερο ποσοστό των θανατηφόρων ατυχημάτων έχει συμβεί κατά τις ώρες 17.00΄ έως 21.00 και ακολούθως κατά τις ώρες 24.00΄ έως 07.00΄ (10 ατυχήματα).
Συνολικά για την εορταστική περίοδο από τις υπηρεσίες Τροχαίας διατέθηκαν 35.067 αστυνομικοί, 17.142 οχήματα, ενώ συγκροτήθηκαν 8.141 συνεργεία ελέγχου τροχονομικών παραβάσεων, ελέγχθηκαν, 177.217 οδηγοί και βεβαιώθηκαν 43.960 παραβάσεις.
Οι παραβάσεις αναλυτικά
Υπερβολική ταχύτητα: 9.568
Μέθη: 2.203
Μη χρήση κράνους: 1.219
Μη χρήση ζώνης ασφαλείας: 1074
Κίνηση στο αντίθετο ρεύμα: 576
Χρήση κινητού τηλεφώνου: 506
Παραβίαση ερυθρού σηματοδότη: 411
Παραβίαση προτεραιότητας: 101
Αντικανονικό προσπέρασμα: 232
Αντικανονικοί ελιγμοί: 117
ΠΤΩΧΕΥΣΗ: Ο εφιάλτης επιστροφής στη δραχμή
Κυβέρνηση και αντιπολίτευση συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι μια ενδεχόμενη επιστροφή στη δραχμή θα εκτινάξει την ανεργία πάνω από το 25% και τον πληθωρισμό ακόμα και πάνω από το 100%!
Σύμφωνα με το Βήμα της Κυριακής, είναι σχεδόν καθολική η πεποίθηση ότι η αποχώρηση από την ευρωζώνη θα καταστρέψει την οικονομία και θα καταδικάσει την κοινωνία να επιστρέψει στις δεκαετίες του ΄20 και του ΄30. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο οι κκ. Γ. Παπακωνσταντίνου και Φ. Σαχινίδης επισημαίνουν με τρόπο κατηγορηματικό ότι «κάθε συζήτηση για επιστροφή στη δραχμή είναι εκτός πραγματικότητας και μόνο κακό μπορεί να κάνει στην προσπάθεια της χώρας».
Από την άλλη πλευρά, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ κ. Π. Λαφαζάνης αναδεικνύεται ως ο πλέον ένθερμος υποστηρικτής της δραχμής ως «πρώτου βήματος» για τον μετασχηματισμό της κοινωνίας σε σοσιαλιστική κατεύθυνση.
Όλα αυτά εκκινούν από την ανατροπή σειράς κεκτημένων της Μεταπολίτευσης, η οποία καθιστά το ευρώ «προφανή στόχο» και λειτουργεί σαν καταλύτης προβληματισμών,ιδίως στην Αριστερά,για το αν η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα είναι η πιο δραστική θεραπεία για την κρίση ή αν αντίθετα θα εγκλωβίσει τη χώρα σε μια εφιαλτική «αλβανοποίηση».
Η συντριπτική πλειονότητα της κοινής γνώμης και των πολιτικών δυνάμεων υποστηρίζει την παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη, αλλά η επιστροφή στη δραχμή μπορεί να συμβεί ως ένα «ιστορικό ατύχημα» . Ο πρώην υπουργός Οικονομίας κ. Ι.Παπαντωνίου μιλώντας προς «Το Βήμα της Κυριακής» προειδοποιεί ότι εκείνο που μπορεί να επαναφέρει τη δραχμή είναι μια ασυγκράτητη «αιμορραγία καταθέσεων» εξαιτίας μιας επίμονης φημολογίας περί επιστροφής στη δραχμή!
Η θρησκευτική προσήλωση του κ. Γ. Παπακωνσταντίνου στην εκτέλεση του μνημονίου δεν είναι τυχαία. Ο υπουργός Οικονομικών γνωρίζει ότι ο κλονισμός της εμπιστοσύνης στην οικονομία από μια ενδεχόμενη εμπλοκή στην υλοποίηση του μνημονίου και από τυχόν αναστολή της καταβολής των δόσεων, μπορεί να διαμορφώσει συνθήκες υψηλής αβεβαιότητας και να επιταχύνει την απόσυρση καταθέσεων. Σε μια τέτοια περίπτωση, εάν η ΕΚΤ δεν θελήσει ή δεν κατορθώσει να επέμβει, τότε η κυβέρνηση, για να αποτρέψει την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος, ενδέχεται να μην έχει άλλη λύση πέραν της επιστροφής στη δραχμή, την οποία θα πρέπει αυτομάτως να υποτιμήσει τουλάχιστον κατά 50% σε σχέση με το ευρώ.
Αμέσως θα αρχίσει η κάθοδος στην «οικονομική κόλαση», όπως υποστηρίζει ο κ. Παπαντωνίου, αλλά και όπως έχει περιγράψει προσφάτως ο κ. Φ. Σαχινίδης σε αντιπαράθεσή του στη Βουλή με τον κ. Π. Λαφαζάνη. Κατ΄ αρχάς, με βάση το σενάριο της επιστροφής σε μια δραχμή υποτιμημένη κατά 50%, οι εισαγωγές γίνονται ακριβότερες κατά 50% και καθώς αυτές αντιπροσωπεύουν το 1 στα 3 ευρώ που κυκλοφορούν στη χώρα, η μέση αγοραστική δύναμη των εργαζομένων συρρικνώνεται πάνω από 20% εν μία νυκτί.
Αντιστοίχως, το εθνικό χρέος αυξάνεται κατά το ποσοστό της υποτίμησης και ξεπερνά το 200% του ΑΕΠ με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να αναγκαστεί να κηρύξει στάση πληρωμών, που όμως οδηγεί τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες κατέχουν ελληνικά ομόλογα, στην πτώχευση και στην κρατικοποίηση. Η κυβέρνηση τυπώνει εκατοντάδες τρισ. δραχμές για να αναχρηματοδοτήσει τις κρατικοποιημένες τράπεζες, προκαλώντας πληθωρισμό ακόμα και πάνω από 100%.
ΣΔΟΕ: Στο στόχαστρο πέντε πολιτικοί
Νέα σημαντικά στοιχεία εις βάρος γνωστού πολιτικού έχουν προκύψει από τις έρευνες που ξεκίνησαν με αφορμή την αγορά κατοικίας σε ακριβή περιοχή του κέντρου, σύμφωνα με την Καθημερινή της Κυριακής.
«Υπάρχει περίπτωση συγκεκριμένου πολιτικού ανδρός και άλλων που ελέγχονται μέσω εξεταστικών επιτροπών» επισήμανε στο ΣΚΑΪ και την «Κυριακή με Δράση» ο ειδικός γραμματέας του ΣΔΟΕ, κ. Γιάννης Καπελέρης, επιβεβαιώνοντας το ρεπορτάζ της εφημερίδας.
«Πρέπει να συντομεύσουμε τη διαδικασία, προκειμένου να διαμορφώσουμε ένα αποτέλεσμα και ένα πόρισμα που να είναι ισχυρό και πραγματικό, και αυτό θέλει το χρόνο του, καθώς συναρτάται και από τις απαντήσεις που περιμένουμε από φορείς και υπηρεσίες του εξωτερικού» τόνισε.
Αρμόδια ελεγκτική πηγή δήλωσε στην Καθημερινή ότι «η έρευνα για τον εν λόγω θα είχε τελειώσει αν είχαν συνεργαστεί οι κυπριακές αρχές, που αρνούνται κάθε διευκόλυνση», γεγονός το οποίο προκαλεί εντύπωση.
«Παρ’ όλα αυτά», προσέθετε, «έχουν προκύψει σημαντικά επιβαρυντικά στοιχεία που μπορούν να θεμελιώσουν κατηγορίες για σοβαρές παραβάσεις», καθώς οι συντονισμένες έρευνες για το «πόθεν έσχες» του συγκεκριμένου πολιτικού έχουν αποδώσει. Μάλιστα, έχουν επεκταθεί και στα «πόθεν έσχες» συγγενικών και φιλικών του προσώπων, όσο και σε εξοπλιστικά προγράμματα που ήδη ελέγχονται από το ΣΔΟΕ.
Παράλληλα, στο στόχαστρο των ελεγκτών βρίσκεται κι άλλος πρώην υπουργός, το όνομα του οποίου έχει αναμειχθεί σε υποθέσεις που απασχόλησαν ή απασχολούν εξεταστικές επιτροπές σε σχέση με το «πόθεν έσχες» του ίδιου, αλλά και της συζύγου του.
Το νεότερο στοιχείο, ωστόσο, έγκειται στο γεγονός ότι και πολιτικοί που μέχρι σήμερα δεν απασχόλησαν για τέτοια θέματα την επικαιρότητα βρίσκονται στο στόχαστρο ερευνών που διενεργεί, τους τελευταίους μήνες, το ΣΔΟΕ. Για τους ελέγχους αυτούς έχουν ενημερωθεί τόσο η κυβέρνηση όσο και το γραφείο του πρωθυπουργού.
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι ελεγκτές ερευνούν εξονυχιστικά την περιουσιακή κατάσταση και τα «πόθεν έσχες» πέντε πολιτικών, οι δύο από τους οποίους, στο παρελθόν, έχουν θητεύσει σε υψηλές θεσμικές θέσεις.
Μεταξύ των πέντε περιλαμβάνονται και βουλευτές της μείζονος αντιπολίτευσης, για τους οποίους ο έλεγχος έχει προχωρήσει σε στενή συνεργασία και με πιστωτικά ιδρύματα, όπου διαθέτουν καταθέσεις. Η διενέργεια των ελέγχων, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν είχαν κοινή αφετηρία.
Γ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Γιατί κανείς δεν μπαίνει φυλακή;
«Θέλω απάντηση γιατί κανείς δεν μπαίνει φυλακή» είπε οργισμένος ο Πρωθυπουργός, κ. Γιώργος Παπανδρέου, σε νέα σύσκεψη με κορυφαία στελέχη της κυβέρνησής του, σύμφωνα με το πρωτοσέλιδο θέμα της Real News με τίτλο «Δημεύστε τις περιουσίες τους».
«Θέλω απάντηση γιατί κανείς δεν μπαίνει φυλακή. Δεν αντέχω άλλο να μην έχω απάντηση γιατί κάποιος δεν μπαίνει φυλακή. Μου το λένε παντού. Πάρτε μέτρα», είπε ο Πρωθυπουργός σε σύσκεψη στο Καστρί, στην οποία συμμετείχαν οι κ.κ. Παπακωνσταντίνου, Καστανίδης, Παπουτσής, Βάρτζελη κ.ά.
Μάλιστα, όπως τονίζεται στο δημοσίευμα, δεν είναι τυχαίο που ο κ. Ραγκούσης εξήγγειλε αναδρομικό έλεγχο των «πόθεν έσχες» των πολιτικών από την ημέρα που μπήκαν στη Βουλή.
Ο κ. Παπακωνσταντίνου, από την πλευρά του, φέρεται αποφασισμένος να ζητήσει τη θέσπιση οικονομικού εισαγγελέα, ενώ όπως είπε στην εφημερίδα το κλείσιμο έξι καταστημάτων την περασμένη εβδομάδα δεν ήταν παρά η αρχή.
ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ: Πώς διαμορφώνονται τα επιτόκια
Μηδενική είναι η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια, αν και τα κυμαινόμενα επιτόκια ξεκινούν από το 2,9%. Ελάχιστοι είναι οι καταναλωτές που καταθέτουν αίτηση για στεγαστικό, καθώς περιμένουν ακόμα μεγαλύτερη υποχώρηση στις τιμές των ακινήτων. Όμως τα τραπεζικά στελέχη σημειώνουν πως σύντομα τα επιτόκια -κυμαινόμενα και σταθερά- στα στεγαστικά θα αυξηθούν σημαντικά, καθώς τα spreads έχουν μπει σε τροχιά ανόδου και θα «σκαρφαλώσουν» ακόμα ψηλότερα από το 3,5% που βρίσκονται σήμερα.
Τα περιθώρια προσαύξησης στα επιτόκια στέγης, της τάξης του 0,7% με 1,5%, των προηγούμενων ετών αποτελούν παρελθόν. Η καλύτερη προσφορά της αγοράς σήμερα είναι spread 1,9% και φτάνει μέχρι και το 3,5%. Συγκεκριμένα, το χαμηλότερο κυμαινόμενο επιτόκιο στέγης βρίσκεται στο 2,9% και το υψηλότερο στο 6%. Στα επίπεδα του 5,5% με 7% διαμορφώνονται και τα σταθερά επιτόκια στέγης στην 5ετία και 10ετία, τα οποία επίσης θα αυξηθούν.
Επίσης παρελθόν αποτελεί και η σύνδεση του στεγαστικού με το επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (που βρίσκεται στο 1%). Πλέον όλα τα δάνεια έχουν ως επιτόκιο αναφοράς το euribor τριμήνου, το οποίο διαμορφώνεται στο 0,997%. Και οι νέες αυξήσεις που αναμένονται στα spreads θα οδηγήσουν σύντομα τα κυμαινόμενα επιτόκια στέγης πάνω από το 5%.
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνουν τα τραπεζικά στελέχη, οι τράπεζες σήμερα δανείζονται με διπλάσιο επιτόκιο απ’ αυτό που έχουν δανείσει την πελατεία τους, ενώ πίεση δημιουργείται και από τα επιτόκια καταθέσεων προθεσμίας τα οποία διατηρούνται πάνω από το 3%-3,5%.
Θα πρέπει ακόμα να σημειωθεί ότι τα κριτήρια δανειοδότησης θα εξακολουθήσουν να είναι ιδιαίτερα αυστηρά -με συνθήκες δανειοδότησης που επικρατούσαν πριν από την απελευθέρωση της τραπεζικής αγοράς στο τέλος της δεκαετίας του 1990- και το ύψος χρηματοδότησης δεν θα υπερβαίνει το 70% της αξίας του ακινήτου. Την ίδια ώρα η ζήτηση διατηρείται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και φέτος αναμένεται ο ρυθμός πιστωτικής επέκτασης στα στεγαστικά να είναι μηδενικός, ενώ οι καθυστερήσεις εμφανίζουν άνοδο και διαμορφώνονται σχεδόν στο 10%.
Τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος έδειξαν ότι τον Νοέμβριο 2010 τα στεγαστικά δάνεια εμφάνισαν ρυθμό ανάπτυξης μόλις 0,3% από 3,7% που ήταν τον Δεκέμβριο του 2009 και η μηνιαία καθαρή ροή ήταν αρνητική κατά 87 εκ. ευρώ. Τα συνολικά υπόλοιπα στεγαστικής πίστης διαμορφώθηκαν στα 80,22 δισ. ευρώ.
Οι συνολικές οφειλές των νοικοκυριών ανέρχονται στα 117,9 δισ. ευρώ. Για το 2011 τα τραπεζικά στελέχη αναμένουν να τονωθεί η αγορά, μέσα από τα προγράμματα για την αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, καθώς από τον Ιούλιο θα είναι απαραίτητο το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης για όλες τις νέες μισθώσεις επαγγελματικών χώρων ή κατοικιών, όπως και για τις αγοραπωλησίες.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΠΟΥΤΣΗΣ: Κέντρα Υποδοχής Μεταναστών τα παλιά στρατόπεδα
Ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη, κ. Χρήστος Παπουτσής, κατέθεσε τροπολογία στο σχέδιο νόμου «Ίδρυση Υπηρεσίας Ασύλου και Υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής, προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ «σχετικά με τους κοινούς κανόνες και διαδικασίες στα κράτη μέλη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών» και λοιπές διατάξεις» και συνυπογράφουν οι συναρμόδιοι υπουργοί Εθνικής Άμυνας, κ. Ευάγγελος Βενιζέλος, Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, κα Τίνα Μπιρμπίλη και Οικονομικών, κ. Γιώργος Παπακωνσταντίνου, προβλέπεται η παραχώρηση χρήσης στρατοπέδων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, τα οποία δεν χρησιμοποιούνται πλέον από τις στρατιωτικές υπηρεσίες, για τις ανάγκες εγκατάστασης των Κέντρων Πρώτης Υποδοχής των παρανόμως εισερχομένων μεταναστών.
Δίδεται, ακόμα η δυνατότητα στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, κατά παρέκκλιση των υφιστάμενων πολεοδομικών διατάξεων για επισκευές, βελτιώσεις και αναγκαίες πρόσθετες εγκαταστάσεις σε αυτά ώστε να καθίστανται κατάλληλα για τη φιλοξενία των υπηκόων τρίτων χωρών που υπόκεινται στη διαδικασία επιστροφής
ΙΟΝΙΑ ΟΔΟΣ: Άλλα 8 χλμ την άλλη εβδομάδα
Την ερχόμενη εβδομάδα, θα ολοκληρωθούν οι εργασίες που υπολείπονται για να δοθεί στην κυκλοφορία και το δεύτερο τμήμα της παράκαμψης Άρτας-Φιλιππιάδας από τον κόμβο Αγίου Δημητρίου Πέτα μέχρι και το τέλος της, στους Σελλάδες.
Μέχρι το Πάσχα αναμένεται να ολοκληρωθεί πλήρως ο ανισόπεδος κόμβος στο Πέτα και ως τότε η κυκλοφορία θα διεξάγεται προσωρινά με τη σύνδεση στον κυκλικό κόμβο.
Αυτός είναι ο στόχος του υπουργείου Υποδομών και της επιβλέπουσας υπηρεσίας. Έτσι θα προστεθούν, έστω και ως δημόσιο έργο, άλλα 8 χιλιόμετρα Ιόνιας οδού, μέχρι να παραδοθούν τμήματα από τη σύμβαση παραχώρησης.
Η καθυστέρηση στην απόδοση του τμήματος στην κυκλοφορία (επρόκειτο να γίνει το Νοέμβριο) οφείλονταν, όπως ενημερωθήκαμε από την επιβλέπουσα υπηρεσία στην μη ολοκλήρωση όλων των παρεμβάσεων για να είναι ασφαλής ο αυτοκινητόδρομος τόσο στον προσωρινό κόμβο στο Πέτα, όσο και στην έξοδο και είσοδο στην εθνική οδό, στους Σελλάδες.
Αν και βούληση του υπουργείου ήταν να δοθεί πριν τις γιορτές το τμήμα στην κυκλοφορία, αυτό δεν κατέστη δυνατό για τους παραπάνω λόγους.
Σύμφωνα με την επιβλέπουσα υπηρεσία μια μέρα δουλειάς αρκεί για να ρυθμιστούν και οι τελευταίες λεπτομέρειες (σήμανση, διαγραμμίσεις) στον προσωρινό κόμβο.
Παρέμβαση υπολείπεται και θα γίνει ταυτόχρονα και στο τέλος της παράκαμψης στους Σελλάδες.
Εκεί τοποθετούνται και φανάρια για την έξοδο και είσοδο στην εθνική οδό Άρτας-Αντιρρίου.
ΤΡΙΣΕ: Η ΕΕ απέτυχε στην οικονομική πολιτική
Αποτυχία στην οικονομική πολιτική καταλόγισε στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Ζαν Κλοντ Τρισέ.
Μολονότι η οικονομική μαζί με τη νομισματική πολιτική αποτελούν καθοριστικής σημασίας πυλώνες της ΕΕ, τα κράτη-μέλη χαλάρωσαν και παραβίασαν το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και δεν εφάρμοσαν τους κανόνες κοινού ελέγχου, είπε ο κ. Τρισέ στην ετήσια συνδιάσκεψη του συγκυβερνώντος κόμματος CSU στο Βίλντμαντ Κρόιτ της Βαυαρίας.
Ο κ. Τρισέ απέφυγε να αναφερθεί στο επίμαχο ζήτημα της αγοράς κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ που αντιμετωπίζεται ιδιαίτερα κριτικά από αρκετά στελέχη του CSU.
Σημείωσε, αντίθετα, ότι δεν βλέπει τον κίνδυνο πληθωρισμού και επισήμανε ότι τα τελευταία 12 χρόνια ο πληθωρισμός έμεινε κάτω του 2% σε μία κοινότητα 331 εκατ. ανθρώπων.
Κατά τον πρόεδρο της ΕΚΤ, καθοριστικής σημασίας πρόκληση για το 2011 θα είναι η ενίσχυση της οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής.
CMA Datavision: Πρώτο «φαβορί» για πτώχευση η Ελλάδα
Στην κορυφή του καταλόγου των πιο επίφοβων για πτώχευση χωρών βρίσκεται η Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέγει η εταιρεία CMA Datavision και τα οποία έχουν να κάνουν με το κόστος ασφάλισης κρατικών ομολόγων.
Τα cds για τα ελληνικά ομόλογα, σύμφωνα με την εταιρία, βρίσκεται στις 1.026,5 μονάδες βάσης, που σημαίνει ότι ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου συνολικής αξίας 10 εκατ. ευρώ, το κόστος ασφάλισης για 5 χρόνια ξεπερνά το 1 εκατ. ευρώ!
Το τοπ-10 συμπληρώνουν κι άλλες δυο χώρες της Ευρωζώνης, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία.
Ωστόσο, ανησυχητική είναι η εξέλιξη και στο κόστος ασφάλισης κι άλλων χωρών του ευρώ. Συγκεκριμένα τα cds για το Βέλγιο αυξήθηκαν κατά 70,4%, για την Ισπανία και την Γερμανία κατά 50% και για την Γαλλία και την Ολλανδία κατά 35%.
ΝΔ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ: Κριτική για τον αγροτικό τομέα
Σκληρή κριτική στην Κυβέρνηση για τα μέτρα στον αγροτικό τομέα ασκεί η Νομαρχιακή Επιτροπή Ιωαννίνων της Νέας Δημοκρατίας. Στην ανακοίνωση της ΝΟΔΕ σημειώνεται:
«Ο εμπαιγμός και η απαξίωση του αγροτικού κόσμου συνεχίζεται από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Η αύξηση του κόστους παραγωγής (αύξηση κατά 5,5 του αγροτικού ρεύματος, αύξηση του Φ.Π.Α των αγροτικών εφοδίων) και η συμπίεση των τιμών παραγωγού οδηγούν στη δραματική μείωση του αγροτικού εισοδήματος.
Σε αυτή την οικονομική κρίση όπου ο αγροτικός κόσμος δοκιμάζεται σκληρά, η «νεοφιλελεύθερη –σοσιαλιστική κυβέρνηση» του κ. Γ. Παπανδρέου δεν μπορεί να εμπεδώσει αίσθημα ασφάλειας, σιγουριάς και ελπίδας. Οι ιδιωτικοποιήσεις κερδοφόρων εταιρειών όπως η γαλακτοβιομηχανία ΔΩΔΩΝΗ είναι στα άμεσα ενδιαφέροντα τους, αφήνοντας εκτεθειμένους τους αγρότες, έρμαια των καρτέλ.
Ο ΕΛΓΑ απαξιώνεται καθημερινά και απομακρύνεται από το βασικό του ρόλο να διαφυλάξει το εισόδημα του αγρότη. Πολλές καλλιέργειες που υπέστησαν ζημιές από καιρικά φαινόμενα κατά την περσινή καλλιεργητική περίοδο δεν αποζημιώθηκαν από τον ΕΛΓΑ.
Ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου που θεωρούσε ψίχουλα τα 500 εκατομμύρια ευρώ που δοθήκαν το 2009 ως ενίσχυση του εισοδήματος των αγροτών, επιμηκύνει το χρόνο αποπληρωμής των άτοκων δανείων του 2007, για το 2016 αλλά επιβάλλοντας τόκους που θα διαπραγματευτεί ο κάθε παραγωγός με την εκάστοτε τράπεζα.
Ο μόνος τρόπος για να βγούμε από τη σημερινή κρίση είναι να στηρίξουμε την ανάκαμψη και την ανάπτυξη. Ο κατεξοχήν τομέας που μπορεί να δώσει μια ανάσα στην οικονομία είναι ο πρωτογενής.
Θα πρέπει άμεσα η Κυβέρνηση και το αρμόδιο Υπουργείο να προχωρήσει στην ουσιαστική στήριξη των παραγωγών και των κτηνοτρόφων του τόπου μας με συγκεκριμένα μέτρα όπως:
Συνεργασία και διαβούλευση για το μέλλον της Γαλακτοβιομηχανίας ΔΩΔΩΝΗ με στόχο τη διαφύλαξη των κτηνοτρόφων και των εργαζομένων της.
Άτοκη επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων τους.
Κάλυψη όλων των ζημιών φυτικού και ζωικού κεφαλαίου σύμφωνα με τον κανονισμό του ΕΛΓΑ.
Πάγωμα του ΦΠΑ των αγροτικών εφοδίων».