Δευτέρα 2 Μαρτίου 2009
ΟΧΙ-Μουσείο Ελληνοϊταλικού πολέμου 1940-41-Καλπάκι
ΤΟ ΕΠΟΣ ΤΟΥ 1940
Η περιοχή του Καλπακίου και της Βελλάς έμελλε να αποτελέσει το θέατρο σφοδρών πολεμικών επιχειρήσεων από την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου το 1940.
Ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου η ιταλική εισβολή στο ελληνικό έδαφος ξεκινά από πολλές μεριές μαζί: Από τη Μέρτζανη προς το Χάνι Μπουραζάνι, από τους Δρυμάδες προς το Δελβινάκι, από την Κακαβιά προς το Χάνι Δελβινάκι, από την Κανίσπολη προς τους Φιλιάτες.
Η Ελλάδα, στην αριθμητική και υλική υπεροχή του εχθρού αντιτάσσει το υψηλό φρόνημα και την ομοψυχία των πολιτών της.
Στο επίκεντρο, λοιπόν, της ιταλικής επιθέσεως βρέθηκε η Ήπειρος και η Πίνδος. Εκεί τάχθηκαν για να φράξουν το δρόμο στον εισβολέα η VIII Μεραρχία του στρατηγού Χαράλαμπου Κατσιμήτρου και το Απόσπασμα Πίνδου υπό τον συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Δαβάκη. Ο Κατσιμήτρος υποστήριζε ότι το ισχυρότερο σημείο του μετώπου βρισκόταν στη φυσική στενωπό του Καλπακίου (Ελαία). Άλλωστε, το Καλπάκι ήταν η κυριότερη δίοδος προς τα Γιάννενα. Εκεί θα συγκέντρωνε τον κύριο όγκο των δυνάμεων και εκεί θα έδινε την αποφασιστική μάχη.
Το πρωί της 2ας Νοεμβρίου τα ιταλικά αεροπλάνα εξαπέλυσαν πολλαπλά κύματα επιθέσεως, βομβαρδίζοντας ακόμη και τα Γιάννενα με θύματα πολλούς αμάχους. Επιτίθενται με μεγάλες δυνάμεις στο Καλπάκι, αλλά καθηλώνονται από το ελληνικό πυροβολικό και πεζικό. Ωστόσο, με τη βοήθεια ενός τάγματος Αλβανών κατέλαβαν το ύψωμα της Γκραμπάλας, το οποίο είχε στρατηγική σημασία για την έκβαση των επιχειρήσεων. Τα ξημερώματα της επόμενης μέρας η Γκραμπάλα ανακαταλήφθηκε από τους Έλληνες. Έμελλε να αλλάξει χέρια πολλές φορές μέχρι να λήξει η μάχη.
Στις 3 Νοεμβρίου εχθρική φάλαγγα αρμάτων μάχης οδεύει από τα Δολιανά προς το Καλπάκι. Πλησιάζοντας τα ιταλικά άρματα σε απόσταση βολής τους ταμπουρωμένους Έλληνες, δέχονται τις πρώτες ομοβροντίες των ελληνικών πυροβόλων που τα αιφνιδιάζουν.
Μέχρι τις 8 Νοεμβρίου, αν και οι επιθέσεις αρμάτων και πεζικού εναντίον του Καλπακίου συνεχίστηκαν με αμείωτη ένταση, δεν έκαμψαν την αντίσταση των Ελλήνων στρατιωτών. Στις 9 Νοεμβρίου η ηγεσία του ιταλικού στρατού εισβολής αντελήφθη επιτέλους ότι το μέτωπο της Ηπείρου δεν σπάει.
Στο διάστημα που ακολούθησε, ο στρατός μας κατάφερε όχι μόνο να εκδιώξει τον εισβολέα από τα σύνορά μας, αλλά άρχισε να προελαύνει μέσα στο αλβανικό έδαφος και να καταλαμβάνει τη μία πόλη μετά την άλλη: Κορυτσά (22 Νοεμβρίου), Πόγραδετς (30 Νοεμβρίου), Πρεμετή (3 Δεκεμβρίου), Άγιοι Σαράντα (6 Δεκεμβρίου), Αργυρόκαστρο (8 Δεκεμβρίου), Χειμάρα (22 Δεκεμβρίου), Κλεισούρα (10 Ιανουαρίου 1941).
Η δύναμη και το πάθος του ελληνικού στρατού συνέθεσαν μία από τις μεγαλειώδες στιγμές του έθνους μας.
Ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου η ιταλική εισβολή στο ελληνικό έδαφος ξεκινά από πολλές μεριές μαζί: Από τη Μέρτζανη προς το Χάνι Μπουραζάνι, από τους Δρυμάδες προς το Δελβινάκι, από την Κακαβιά προς το Χάνι Δελβινάκι, από την Κανίσπολη προς τους Φιλιάτες.
Η Ελλάδα, στην αριθμητική και υλική υπεροχή του εχθρού αντιτάσσει το υψηλό φρόνημα και την ομοψυχία των πολιτών της.
Στο επίκεντρο, λοιπόν, της ιταλικής επιθέσεως βρέθηκε η Ήπειρος και η Πίνδος. Εκεί τάχθηκαν για να φράξουν το δρόμο στον εισβολέα η VIII Μεραρχία του στρατηγού Χαράλαμπου Κατσιμήτρου και το Απόσπασμα Πίνδου υπό τον συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Δαβάκη. Ο Κατσιμήτρος υποστήριζε ότι το ισχυρότερο σημείο του μετώπου βρισκόταν στη φυσική στενωπό του Καλπακίου (Ελαία). Άλλωστε, το Καλπάκι ήταν η κυριότερη δίοδος προς τα Γιάννενα. Εκεί θα συγκέντρωνε τον κύριο όγκο των δυνάμεων και εκεί θα έδινε την αποφασιστική μάχη.
Το πρωί της 2ας Νοεμβρίου τα ιταλικά αεροπλάνα εξαπέλυσαν πολλαπλά κύματα επιθέσεως, βομβαρδίζοντας ακόμη και τα Γιάννενα με θύματα πολλούς αμάχους. Επιτίθενται με μεγάλες δυνάμεις στο Καλπάκι, αλλά καθηλώνονται από το ελληνικό πυροβολικό και πεζικό. Ωστόσο, με τη βοήθεια ενός τάγματος Αλβανών κατέλαβαν το ύψωμα της Γκραμπάλας, το οποίο είχε στρατηγική σημασία για την έκβαση των επιχειρήσεων. Τα ξημερώματα της επόμενης μέρας η Γκραμπάλα ανακαταλήφθηκε από τους Έλληνες. Έμελλε να αλλάξει χέρια πολλές φορές μέχρι να λήξει η μάχη.
Στις 3 Νοεμβρίου εχθρική φάλαγγα αρμάτων μάχης οδεύει από τα Δολιανά προς το Καλπάκι. Πλησιάζοντας τα ιταλικά άρματα σε απόσταση βολής τους ταμπουρωμένους Έλληνες, δέχονται τις πρώτες ομοβροντίες των ελληνικών πυροβόλων που τα αιφνιδιάζουν.
Μέχρι τις 8 Νοεμβρίου, αν και οι επιθέσεις αρμάτων και πεζικού εναντίον του Καλπακίου συνεχίστηκαν με αμείωτη ένταση, δεν έκαμψαν την αντίσταση των Ελλήνων στρατιωτών. Στις 9 Νοεμβρίου η ηγεσία του ιταλικού στρατού εισβολής αντελήφθη επιτέλους ότι το μέτωπο της Ηπείρου δεν σπάει.
Στο διάστημα που ακολούθησε, ο στρατός μας κατάφερε όχι μόνο να εκδιώξει τον εισβολέα από τα σύνορά μας, αλλά άρχισε να προελαύνει μέσα στο αλβανικό έδαφος και να καταλαμβάνει τη μία πόλη μετά την άλλη: Κορυτσά (22 Νοεμβρίου), Πόγραδετς (30 Νοεμβρίου), Πρεμετή (3 Δεκεμβρίου), Άγιοι Σαράντα (6 Δεκεμβρίου), Αργυρόκαστρο (8 Δεκεμβρίου), Χειμάρα (22 Δεκεμβρίου), Κλεισούρα (10 Ιανουαρίου 1941).
Η δύναμη και το πάθος του ελληνικού στρατού συνέθεσαν μία από τις μεγαλειώδες στιγμές του έθνους μας.
ΚΑΣΙΔΙΑΡΗΣ ή ΚΑΣΣΙΔΙΑΡΗΣ
Ο ΚΑΣΣΙΔΙΑΡΗΣ ΧΙΟΝΙΣΜΕΝΟΣ
ΚΑΣΙΔΙΑΡΗΣ ή ΚΑΣΣΙΔΙΑΡΗΣ
Κασιδιάρης ή Κασσιδιάρης είναι βουνό του Νομού Ιωαννίνων με υψόμετρο 1.329 μέτρα. Αποτελεί τμήμα μιας οροσειράς που ξεκινά από τα ελληνο-αλβανικά σύνορα και κινείται με κατεύθυνση από ΒΔ προς ΝΑ, περιλαμβάνοντας τα όρη Μακρύκαμπος, Κασιδιάρης, Κούρεντα και Τόμαρο. Στα ανατολικά του απλώνεται η κοιλάδα του Καλαμά, ενώ δυτικά συνδέεται με τα Όρη Τσαμαντά. Μολονότι στην κυριολεξία το όνομά του σημαίνει φαλακρός, σχεδόν ολόκληρος είναι καλυμμένος από φυσική βλάστηση. Στην πραγματικότητα παλαιά το βουνό έφερε το σλαβικό όνομα Σιούτιστα (κατσίκα χωρίς κέρατα), ενώ Κασιδιάρης αποκαλείτο μόνο μια κορυφή που πράγματι ήταν γυμνή από δέντρα.
ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ ΣΙΤΑΡΙΑΣ
Νερόμυλος Σιταριάς
Στις πηγές της Λιμπούσδας, στη Σιταριά, υπήρχε επί τουρκοκρατίας, συγκρότημα κτιρίων με το όνομα «Χάνια», όπου βρισκόταν και ο πυριτιδόμυλος.
Σήμερα, τα παλαιά κτίσματα δεν σώζονται, το τοπωνύμιο παραμένει όμως, όπως και ο μεταγενέστερος νερόμυλος, ο Απανώμυλος της περιοχής που χτίστηκε στα ερείπια πριν 150 χρόνια και σώζονται σε αρκετή καλή κατάσταση.
ΛΙΜΝΗ ΖΑΡΑΒΙΝΑΣ
ΛΙΜΝΗ ΖΑΡΑΒΙΝΑΣ
Η λίμνη Ζαραβίνα ή Νεζερός ή Νιζερός ή λίμνη Δελβινακίου, βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα μετά το χωριό Καλπάκι, στο δρόμο που οδηγεί στην Κακαβιά και το Δελβινάκι. Η λίμνη, τροφοδοτείται με νερό από επιφανειακές πηγές, από υπολίμνιες πηγές και με το νερό της βροχής. Οι επιφανειακές πηγές που βρίσκονται πέρα από τους καλαμιώνες της λίμνης και μέσα στις περιοχές οι οποίες χαρακτηρίζονται οικολογικά, ως υγρά λιβάδια και οι οποίες τροφοδοτούν τη λίμνη και στην συνέχεια τον ποταμό Νεζερό. Για να αξιοποιηθούν τα πλεονάζοντα νερά της λίμνης Ζαραβίνας, κατασκευάστηκε τσιμέντινο φράγμα στο νοτιοανατολικό τμήμα της από το οποίο αρδεύονται αρκετά στρέμματα γεωργικής γης στον κάμπο της Σιταριάς, της Κοινότητας Λίμνης και του Κρυονερίου. Το υπάρχον αρδευτικό φράγμα βρίσκεται στη φυσική έξοδο της λίμνης Ζαραβίνας, ακολουθεί ο ποταμό Νιζερός ή Νεζερός, μέσω της Λιμπούσδας και στην συνέχεια του Γορμού ενώνεται με τον ποταμό Καλαμά. Επομένως, η λίμνη Ζαραβίνα, ο ποταμός Νεζερός ή Νιζερός, ο ποταμός Λιμπούσδα, ο ποταμός Γορμός ανήκουν στην ίδια υδρολογική ενότητα, στο ίδιο ποτάμιο σύστημα δηλαδή του ποταμού Καλαμά και είναι παραπόταμοί του. Η λίμνη Ζαραβίνα, έχει πάνω από 30 μέτρα βάθος και κατατάσσεται πέμπτη στη σειρά των βαθύτερων φυσικών ελληνικών λιμνών μετά την Τριχωνίδα, το Ζηρό, τη Βεγορίτιδα και την Αμβρακία. Η λίμνη έχει ένα πλούσιο οικοσύστημα και φιλοξενεί πολλά είδη φυτών, ψαριών και ζώων, μεταξύ των οποίων και η βίδρα, υδρόβιο θηλαστικό υπό εξαφάνιση. Η λίμνη προστατεύεται από το δίκτυο «Natura 2000» καθώς αποτελεί σημαντικό υγροβιότοπο για την περιοχή.
ΑΓΙΟΙ-ΓΕΦΥΡΑ ΓΟΡΜΟΥ
ΠΑΛΙΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΣΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ
ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ
ΓΚΕΜΙΣΜΕΝΗ ΓΕΦΥΡΑ
Ο ΓΟΡΜΟΣ ΤΟ ΧΕΙΜΩΝΑ
ΓΟΡΜΟΣ Ο ποταμός Γορμός πηγάζει στην περιοχή του του Δήμου Άνω Πωγωνίου. Είναι προσεγγίσιμος σε πολλά σημεία του, προσφέρει τις ιδανικότερες συνθήκες για ψάρεμα, ενώ παράλληλα μπορείτε να απολαύσετε το εξαιρετικό οικοσύστημα του. Ο ποταμός Γορμός διαρρέει την περιοχή του ανατολικού Πωγωνίου, διασχίζει την πεδιάδα του Άνω Καλαμά ενώνεται στην περιοχή του Παρακαλάμου με τον παραπόταμο Λεμπούσδα για να συναντηθεί κάτω από την Βροντισμένη με τον Καλαμά. Έχει χαρακτηριστεί ως «περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους» και προστατεύεται από το δίκτυο «Natura 2000». Στην περιοχή υπάρχουν όμορφα δάση που μπορεί κανείς εύκολα να περπατήσει. Εντύπωση και θαυμασμό προκαλούν η πλούσια βλάστηση από τεράστια πυκνά πλατάνια και τις αμέτρητες ιτιές που έχουν φυτρώσει στις όχθες του.